ШАМСИНУР ижоди

#adabiy_tahlil
#17_ishtirokchi

“Биз т…мизми?”
(Адабий таҳлил)

Тун ярмидан ошганда Фозил Фарҳоднинг “Амалкурси”сини ўқидим-у, уйқуларим қочиб кетди. Қанийди ҳар бир идорада шундай қизил курси бўлса деб юбордим…

Шу биргина ҳикоя билан ижодкорнинг чинакам мухлисига айландим. Хаёлимда “Нега аввал ўқимаган эканман?”, “Бошқа ҳикоялари ҳам шу қадар савиялимикан?” каби саволлар айлана бошлади. Мутолаа учун вақт келганда албатта Фозил Фарҳоднинг ҳикояларидан бошлашни ният қилдим.

Ҳикояга қайтсак, асарда таҳририят ходимларининг муаммолари аччиқ кулги билан танқид қилинган. Амалкурсига ўтириб ишдан кетганларнинг ҳар бири бир иллатнинг тимсоли. Масалан, порахўр Султон Давлетович, таҳририят маблағини ўзлаштириб келган Амир Бойтўраевич, ижодий фаолиятга “умуман” алоқаси йўқ, кун ўтсин учун ишлайдиган Нарзи ака, ижодий ходимларнинг қалам ҳақидан “уриб” қоладиган, шогирдининг номига қалам ҳақи ёзиб ярмини ўзи оладиган масъул котиб ва мақолаларнинг “юраги”ни кесиб олиб чарчамайдиган “қассоб” муҳаррир. Ёзувчи бу рўйхатни қисқагина қилиб умумлаштиради: ижодий муҳитдан умуман бехабар, таҳририятнинг техник ходимлари — пашша қўрувчилар(!)
Ҳикояда, айниқса, масъул котибнинг ишдан кетганидан кўпчилик хурсанд бўлади. “… ижодий ходимларнинг кўкрагига шамол тегди. Ҳа-да, ўлиб-тирилиб бир ҳафта деганда битта-яримта мақола ёзасан-у, ўзи шундоғам
кам қалам ҳақини яна масъул котиб бир четидан юлиб қолса, кимга алам қилмайди?!” — деб буни алам билан изоҳлайди ёзувчи. Ачинарлиси, бундай юлғичлар фақат таҳририятда эмаслигида…
Яна бир эътиборга молик жиҳати, асарда барча иллатларга даво китоб ўқиш эканлигига бир эмас икки бора ишора қилинади. Амир Бойтўраевичнинг хонасидан чиққан нашр қилинганига 15 йил бўлган-у, лекин очиб ҳам кўрилмаган китоб ҳамда ишдан бўшатилган “техник” ходимларнинг ўрнига келганлар ҳақидаги “Янгиларнинг бари китоб ўқир, шунинг учун халқ ҳақига хиёнат қилинмасмиди!” фикрлари бунга яққол мисол бўлади.

Асардаги ҳар бир кичик (“техник”)образ жамиятимизнинг катта муаммоси! Мени қизиқтиргани: Вазира Петровнанинг нима сабабдан ишдан кетгани бўлса, чуқур ўйлантиргани адабий котибнинг ишдан кетаётганда айтган гаплари бўлди: “Ҳамманг тўнкасан!”
Жамиятимизда шундай ноҳақликларни кўриб туриб ҳам индамай ишлайдиган ҳар бир ходимга — инсонга айтилгандек гўё!

Асарни икки марта ўқидим, ҳар ўқиганимда хулосаларим теранлаша борди. Шундай миллатнинг кўзини очувчи, унга кўзгу тутувчи асарлар, Фозил Фарҳод каби кўзёш билан кулдирадиган ижодкорлар кўпайсин.
Ҳикоянинг тили содда, халқона эканлиги боис бир нафасда ўқилади. Сиз учун энг яхши тавсиям: ўқинг!

“Аввалига ҳаммасини тушунмай қизил курсидан нафратланган бўлсам, энди бари ойдинлашгач, унинг «пешона»сидан ўпиб қўйгим келарди. Дунёнинг ишлари қизиғ-а! Баъзан адолатни инсонлар ўрнатишга қийналган дамларда жонсиз курсилар ёрдамга келаркан-да!.. Оламнинг ҳамма нарсаси ҳисоб-китобли эканига ўша воқеадан кейин яна бир бор амин бўлдим.”

“Амалкурси” Фозил Фарҳод

✍🏻 Аржумандбегим

Fozil Farhod telegram kanali