QIZIQ FAN

🇳🇱 Niderlandiya dunyodagi chapaqaylar eng ko‘p bo‘lgan mintaqa hisoblanadi

Ma’lumki, odamlarning atigi 10 foizi chapaqay tug‘iladi, ammo ular butun dunyo bo‘ylab notekis taqsimlangan. Statistik ma’lumotlarga ko‘ra, eng ko‘p chapaqaylar Niderlandiya, ikkinchi o‘rinda AQSH turadi.

Chapaqaylar eng kam bo‘lgan mintaqalar Yaponiya va Xitoydir, mos ravishda 4,7% va 3,5%.

@qiziqfan

⁉️ Agar Yer o‘z o‘qi atrofida aylanishni to‘xtatsa, nima bo‘lar edi?

Fakt: Kun 6 oy davom etar, kecha esa yana 6 oy cho‘zilar edi. Yer yuzasining yarmi doimiy quyosh nurida qizarib qolar edi, qolgan yarmi esa mutlaqo qorong‘ulikda muzlab qolar edi. Shuningdek, Yer magnitosferi yo‘qolib, quyosh shamoli atmosferani yo‘q qilar edi.

@qiziqfan

🦘 Kengurularning ko‘pchiligi chapaqaydir

Current Biology jurnalida chop etilgan tadqiqot shuni ko‘rsatdiki, odamlardan farqli o‘laroq, kengurularning chapaqay tug‘ilishi ehtimoli ko‘proq. Bu haqiqat yirik qizil kenguru, sharqiy kulrang kenguru, qizil-kulrang vallabi va daraxt kengurusi kabi turli zotlarni o‘rgangan bir guruh olimlar tomonidan isbotlangan.

@qiziqfan

⁉️ 🐝Agar barcha arilar yo‘qolsa, insoniyat qancha vaqt yashay olar edi?

Fakt: Arilar 75% qishloq xo‘jaligi ekinlarini changlatadi. Ularsiz meva va sabzavotlar deyarli yo‘q bo‘lib, insoniyat 4 yil ichida oziq-ovqat tanqisligidan halokatga uchragan bo‘lar edi.

@qiziqfan

🤤 Inson umri davomida taxminan 20 000 litrgacha so'lak ishlab chiqaradi, bu esa 52 ta vannani to'ldirishga yetadi.

So'lak ishlab chiqarish inson salomatligi uchun muhim jarayon hisoblanadi va uning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat

✅ Ovqat hazm qilish: So'lak ovqatni namlaydi va fermentlar yordamida uni parchalashni boshlaydi.

✅ Og'iz gigiyenasi: U og'iz bo'shlig'ini tozalashga yordam beradi va bakteriyalarga qarshi kurashadi.

✅ Ta'm bilish: So'lak ta'm reseptorlarini faollashtiradi, bu esa ta'mni his qilishni ta'minlaydi.

@qiziqfan

Eng, eng, eng

Everest togʻi (8848 m) sayyoramizning eng baland nuqtasi sifatida tanilgan, Tinch okeanida joylashgan Mariana chuqurligi esa (11022 m) eng chuqur joyi hisoblanadi.

@qiziqfan

👍 Qaysi qo‘lni ishlatish ustunligi genlarga bog‘liq

Odamning qaysi qo‘lini boshqarishi genetika bilan belgilanadi. DNKning 40 dan ortiq jihatlari bu tanlovga ta’sir qiladi.

Agar ota-onalardan biri chapaqay bo‘lsa, unda bu xususiyatli bolalar tug‘ilishi ehtimoli ortadi. Biroq nafaqat genetika, balki homiladorlik davridagi muhit va ta’sirlar ham dominant qo‘lni tanlashga ta’sir qiladi.

@qiziqfan

🏋️‍♂️ Odat 66 kun ichida shakllanadi

U yoki bu harakatlar qanchalik tez bizning odatlarimizga aylanishini o’rganayotgan olimlar, bu uchun bizga o’rtacha 66 kun kerakligini aniqlashdi. Biz ega bo’lmoqchi bo’lgan odat qanchalik qiyin bo’lsa, unga ega bo’lish uchun shunchalik ko’p vaqt kerak bo’ladi. Shunday qilib, jismoniy mashqlarni bajarish odati avtomatik bo’lib qolishi uchun, tushlikka meva yeyish odatini singdiruvchilarga sarflanadigan vaqtga nisbatan1,5 barobar ko’proq vaqt sarflanadi. Hatto siz bir yoki ikki kunni tashlab o’tsangiz, bu odatni rivojlantirishga hech ham ta’sir qilmaydi, lekin izma-iz bir nechta bajarilmagan kunlar jarayonni sekinlashtirishi mumkin.

@qiziqfan

⁉️ 🌞Agar Yer quyoshdan bir metr uzoqlashsa, nima bo‘lar edi?

Fakt: Har bir sayyora orbitasi juda nozik hisoblanadi. Quyoshdan bir metr uzoqlashish ham Yerning haroratini keskin pasaytirib, uzoq muddatli muzlik davriga olib kelar edi.

@qiziqfan

💥Biz qizil va ko’k ranglar birikmasini yomon qabul qilamiz

Bu ranglar ko’pgina milliy bayroqlarda ishlatilsada, qizil va ko’k ranglar bir biriga yaqin turganida bizning ko’zlarimiz buni og’ir qabul qiladi. Bu ba’zi ranglar “ustun turishi” va boshqasi yo’qolib qolishiga olib keluvchi “xromostereopsis” nomli ta’sir oqibatida sodir bo’ladi. Bu ko’zlarning qizishini va charchashini keltirib chiqaradi. Ko’pincha bu ta’sir qizil va ko’k hamda qizil va yashil ranglar birikishida yuzaga keladi.

@qiziqfan

💧 Suv haqida fakt

Tinch okeanda yer yuzidagi jami suvning 46 foizi, Atlantik okeanda 23 foizi, Hind okeanida 20 foizi, Shimoliy muz okeanida 4 foizi saqlanarkan.

@qiziqfan

🦒 Jirafa va odamlar bo‘ynidagi suyaklar soni bir xil

Qush, sudraluvchi va amfibiyalar bo‘ynidagi umurtqalar soni turlicha. Masalan, oqqushda ular 22 tadan 25 tagacha bo‘lishi mumkin. Biroq sutemizuvchilar — odam va jirafalarda hayvon yoki bo‘yin uzunligidan qat'iy nazar bor-yo‘g‘i 7 ta bo‘yin suyaklari bor.

@qiziqfan

📚 AQShdagi kutubxonalar soni butun dunyodagi McDonaldʼs restoranlaridan ko‘proq

Amerikaning kutubxonalar assotsiatsiyasi o‘tkazgan hisob-kitoblarga ko‘ra, AQShdagi ommaviy kutubxonalar tizimi 119.847 ta tashkilotni o‘z ichiga oladi. Eng mashhur restoranlar tarmog‘i esa butun dunyoda bor-yo‘g‘i 36 mingta.

@qiziqfan

🌏 Yupiter hamrohi

Ganimed - Yupiter sayyorasining eng yirik yo'ldoshlaridan biri bo'lib, u Merkuriy sayyorasidan ham kattadir. Shuningdek, Yerning tabiiy yo'doshi Oydan ham katta hisoblanadi. Ganimed diametri taxminan 5269 kilometrga teng

@qiziqfan

👈 Dunyodagi har 10 kishining bittasi chapaqay

2020-yil aprel oyida dunyo aholisining kamida 10,6 foizi chapaqay ekanligi, aniqrog‘i mintaqaga qarab 9,3 foizdan 18,1 foizgacha bo‘lgan tadqiqot e’lon qilindi.

Qadimda bilim yetishmasligi, e’tiqodlar ta’siri va ijtimoiy xurofot tufayli chapaqaylikni yovuzlik bilan bog‘lashgan.

@qiziqfan

🕊 🇿🇦 🇫🇮 Urg‘ochi lochinga Finlyandiyaga ko‘chishidan oldin Janubiy Afrikada sunʼiy yo‘ldosh orqali kuzatuv tizimi o‘rnatilgan.Rasmda kuzatuv tizimi maʼlumotlari ko‘rsatilgan. Atigi 42 kun ichida u 10 000 kilometrdan ortiq masofani, kuniga esa 230 kilometrdan, ajoyib tezlikda va deyarli tekis chiziqda uchib o‘tdi. Bundan tashqari, navigatorsiz!

@qiziqfan

🏎 Yo‘lovchilar sonining avtomobil yoqilg‘i sarfiga ta’siri

Avtomobildagi yo‘lovchilar soni yoqilg‘i sarfiga sezilarli ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Yo‘lovchilar soni oshishi bilan avtomobil og‘irligi ham ortadi, bu esa g‘ildiraklarning aylanishiga qarshilikni oshiradi va natijada yoqilg‘i sarfining ko‘payishiga olib keladi.

Yo‘lovchilarning vazni yoqilg‘i sarfiga bevosita ta’sir qiladi: avtomobilda qancha ko‘p yo‘lovchi bo‘lsa, dvigatel shuncha ko‘p yoqilg‘i iste’mol qiladi. Buning sababi shundaki, avtomobil og‘irligi ortgan sari uni harakatga keltirish uchun ko‘proq quvvat talab etiladi.

Misol tariqasida, 1,6 litr hajmli dvigatelga ega o‘rta sinf avtomobilni olaylik. Agar avtomobil faqat bitta yo‘lovchi bilan harakatlansa, yoqilg‘i sarfi 100 km ga taxminan 6 litrni tashkil etadi. Biroq, agar mashinada to‘rt yo‘lovchi bo‘lsa, yoqilg‘i sarfi 7-8 litrgacha oshishi mumkin.

Boshqa tomondan, yo‘lovchilar sonining ortishi ba’zan avtomobilning aerodinamik xususiyatlarini yaxshilashi mumkin, bu esa yoqilg‘i sarfini qisman kamaytirishi mumkin. Masalan, agar avtomobil oqimga mos shaklga ega bo‘lsa va barcha derazalar hamda eshiklar yopiq bo‘lsa, havo qarshiligi kamayadi va yoqilg‘i sarfi pasayishi mumkin.

Shunday qilib, avtomobildagi yo‘lovchilar soni yoqilg‘i sarfiga bevosita og‘irlik ortishi orqali ham, bilvosita aerodinamik xususiyatlar orqali ham ta’sir qiladi. Umuman olganda, yoqilg‘ini tejash uchun kamroq yo‘lovchi bilan sayohat qilish yoki iqtisodiyroq avtomobillardan foydalanish tavsiya etiladi.

@qiziqfan

🛢 Jasmin yog‘i dunyodagi eng qimmat efir yog‘laridan biridir

Jasmin efir moyi dunyodagi eng qimmatbaho moylardan biri hisoblanadi. Uning yuqori narxi ishlab chiqarish jarayonining mehnat talabligi va xomashyo yetishmovchiligi bilan bog‘liq. Bir kilogramm sof jasmin moyini olish uchun minglab gul g‘unchalari kerak bo‘ladi. Ayrim manbalarga ko‘ra, bir kilogramm moy olish uchun 7 milliongacha gul kerak bo‘lishi mumkin. Bu jarayonning murakkabligi va katta mehnat talab qilishi natijasida jasmin moyi kilogrammiga 5000 AQSh dollarigacha baholanadi.

Shuni ta'kidlash kerakki, narxlar va ishlab chiqarish jarayonlari turli manbalarda farq qilishi mumkin. Masalan, ba'zi manbalarda bir kilogramm jasmin moyi olish uchun 5 million gul kerakligi aytiladi. Shuningdek, narxlar ham bozordagi talab va taklifga qarab o‘zgarishi mumkin.

Umuman olganda, jasmin moyining yuqori narxi uning ishlab chiqarishidagi murakkablik va katta miqdordagi xomashyo talab qilinishi bilan izohlanadi.

@qiziqfan

✍️ Sharikli ruchka bir necha kilometr chiziq chizishi mumkin, qalam esa bir necha o‘n kilometrlik chiziq hosil qilishga qodir

✅ Oddiy sharikli ruchka 1,5–2 kilometrgacha chiziq chizishi mumkin, bu modellar va siyoh sifatiga bog‘liq.

✅ Ba’zi maxsus ruchkalar, masalan, Flair Writo-meter, 10 kilometrgacha chiziq chizish imkoniyatiga ega.

✅ Standart qalam esa 60 kilometrgacha chiziq chizishi mumkin. Bu qalamning qattiqligi, bosim kuchi va qog‘oz turiga bog‘liq.

@qiziqfan