ANTISOTSIAL SHAXSIYAT BUZILISHIAntisotsial shaxsiyat buzilishi (psixopatiya) – bu boshqa odamlarning doimiy ravishda huquq va manfaatlarni mensimaslik, ularga zarar yetkazishga moyillik bilan ifodalanadigan buzilishdir. Bunday shaxslar odatda jamiyatda tez-tez uchrab, boshqalarning tinch hayotini buzadi. Ushbu buzilish koʻpincha oʻsmirlik (taxminan 15 yoshdan boshlab) davrida paydo boʻladi va katta yoshda ham davom etadi.
Demak quyida keltirilgan belgilardan kamida uchtasi (yoki undan koʻpi) mavjud boʻlsa, mutaxassislar ushbu shaxsga antisotsial shaxsiyat buzilishi tashxisini qoʻyishi mumkin:
1. Ijtimoiy meʼyorlarga rioya qilmaslik, masalan qonun va qoidalarga boʻysunmaslik. Aniqrogʻi qonunbuzarlik yoki hibsga olib keluvchi xatti-harakatlarda kuzatiladi.
2. Aldov va firibgarlik, takror-takror yolgʻon gapirish, oʻz foydasi yoki manfaatini koʻzlab oʻzgacha ism yoki hujjat bilan harakat qilish, boshqalarni aldash.
3. Impulsivlik yoki maqsadsizlik, xatti-harakatlarda shoshma-shosharlik, kelajakka umidsizlik, aniq bir maqsadning mavjud emasligi.
4. Jahldorlik va tajovuzkorlik, masalan tez-tez jismoniy janjal yoki mushtlashishga moyillik, agressiyani nazorat qilolmaslik, doimiy konfliktda yurish.
5. Xavfsizlikka beparvolik, masalan oʻzining yoki boshqalarning xavfsizligiga eʼtiborsizlik bilan yondashish. Bizning jamiyatda haydovchilarni koʻz oldingizga keltiring.
6. Doimiy masʼuliyatsizlik, masalan ish yoki moliyaviy (kredit) majburiyatlarini atayin bajarmaslik, beparvo boʻlish, doimiy kech qolish.
7. Empatiya yoki afsuslanish hissining yoʻqligi, masalan qilgan harakatlari bilan boshqalarga zarar yetkazgani yoki ularni aldagani uchun hech qanday pushaymonlik sezmaslik yoki bu xatti-harakatlarni oqlashga urinish.
Eslatma: Tashxis qoʻyishda, antisotsial xulq-atvorni shizofreniya yoki bipolyar buzilish davridagi vaqtinchalik oʻzgarishlar bilan bogʻliq emaligini alohida tekshirish shart. Chunki ushbu xulq-atvor belgilari shizofreniya yoki bipolyar buzilish davridagi vaqtinchalik oʻzgarishlar bilan ham kuzatilishi mumkin.©️
Psixologiya