Har kim o‘z bilim darajasidan yo qiziqishidan kelib chiqib, kitob mutolaa qiladi, hatto o‘zidan kelib chiqib gazeta-jurnal o‘qiydi. Jilla qursa axborot olish uchun ham matbuot nashrlarini bir marta varaqlab chiqadi. Ammo yuksak darajadagi kitoblarni bugun millatning hatto bir foizi o‘qiyotgan bo‘lsa ham, demak, o‘sha asarlar o‘qilayapti, deyish mumkin. Agar odamlar o‘sha kitoblarning mutolaasiga sho‘ng‘igan bo‘lsa ham xalqimiz kitobsevar bo‘lib ketibdi, deb quvonish kerak emas. Yoki jiddiy badiiy asarlarni o‘qimasa, millat kitob o‘qimay qo‘ydi, deyish ham noto‘g‘ri.
Kitoblarni tanlab o‘qish haqida yana bir gapni aytib o‘tishni istardimki, ziyolilarimizning eng katta xatosi — jurnalist yo Yozuvchining texnika, ximiya, fizika, astronomiya haqidagi kitoblarni o‘qimasligidir. Nima uchun filolog antrapologiya, geologiyani mutolaa qilmasligi kerak? Masalan, mikrofizika degan soha bor yoki kvant fizikasi paydo bo‘lib Eynshteynning qonunlarini yo‘qqa chiqardi. Bu jarayon juda qiziq bo‘lishi barobarida juda katta ilm maydoni. Bu kitoblarni faqat olim o‘qisagina tushunadi. Lekin filolog va jurnalistning ham uni o‘qishi, tushunishi hamda ular haqida bilishi shart emasmi? Agar Yozuvchining diapozoni mana shu darajada bo‘lsagina, uni o‘rta darajadagi ijodkor deyish mumkin.
Hamma “Yozuvchilarimiz yaxshi asarlar yarata olmayapti”, deb gapirayapti. Avvalo, hayot shunday ulkan ummonki, uning butun borlig‘ini ko‘rib bo‘lmaydi. Yozuvchi geologning ishini o‘rganib, fizikning faoliyatini kuzatishga ulgurmasligi mumkin. Hayot insonga o‘lchab berilgan. Shunday ekan, Yozuvchi hech bo‘lmasa ularni kitoblardan o‘qib o‘rganishi kerak. Asar yozayotganida, albatta, qaysidir joyida matematika, qaysidir joyida esa ximiya kerak bo‘ladi. Men Dino Butssatiyning “Eynshteyn bilan Iblis” degan kichkina asarini tarjima qildim. Asarda shunday terminlar borki, ularni tushunish juda qiyin. Uni tarjima qilishga qildim-u, mazmun-mohiyatini chiqara olmadim. Kuchli muharrirlar bilan birga ham ba’zi so‘zlarning mohiyatini ochib berolmadik. Negaki, biz fizikani bilmasdik. Bu masalaning birinchi tomoni. Masalaning ikkinchi tomoni fizika yoki boshqa soha professorining adabiyotni o‘qimasligi juda katta fojia. Bu nafaqat uning, balki butun millatning fojiasidir. Ana shu tomonlarni hisobga olib, ularga talab qo‘ysak ham bo‘ladi. Universitetlarda filologiya va jurnalistika fakultetlaridan tashqari boshqa fakultetlarda ham adabiyot darslari o‘qitilsa yaxshi bo‘lardi. Buning uchun, albatta, rahbarlar ham adabiyotga qiziqqan bo‘lishi kerak. Alisher Navoiy davrida Husayn Boyqaro she’rlar yozgan. Adabiyot Husayn Boyqaroning boshqa ishlariga ham xalaqit bermagan, aksincha foyda keltirgan. Eng asosiysi, adabiyotga qiziqqan odam hech qachon yomon ish qilmaydi. Yozuvchiga fizika kasb taqozosiga ko‘ra kerak bo‘lsa, fizikning adabiyotni bilmasligi uni ma’naviy qashshoqlikka olib keladi. Adabiyot hayot darsi, insonni tarbiyalaydi. Insonning ruhi tarbiyalansa, dunyoda urush ham, o‘g‘irlik ham bo‘lmaydi.
Rahmat demoqchi bo'lsangiz
"🔥" reaksiyasini bosib ketishingiz mumkin!🔘
PDF kitoblar - siz izlagan kitoblar!
