Ostonov Minbari

⚡️ Putin va Tramp telefon orqali suhbatlashdi. Asosiy jihatlar:

📍 Putin va Trampning suhbati deyarli bir yarim soat davom etdi;

📍 Tomonlar Yaqin Sharq mojarosini tartibga solish va Rossiya-AQSh o‘rtasidagi ikki tomonlama munosabatlarni muhokama qilishdi;

📍 Putin Trampni Moskvaga taklif qildi;

📍 Putin va Tramp shaxsiy uchrashuvni tashkil etish haqida kelishib oldilar;

📍 Rossiya yetakchisi Trampning "birgalikda ishlash vaqti keldi" degan fikrini qo‘llab-quvvatladi;

📍 Putin Trampga Ukraina mojarosining asosiy sabablarini bartaraf etish zarurligini aytdi;

📍 Rossiya prezidenti Tramp bilan uzoq muddatli Ukraina mojarosini hal qilish faqat muzokaralar orqali amalga oshirilishi mumkinligi borasida kelishib oldi;

📍 Tramp Putin bilan "samarali suhbat" o‘tkazganini ta'kidladi;

📍 AQSh prezidenti Putinga Ukraina va Yaqin Sharq mavzularini ham muhokama qilganini bildirdi;

📍 Putin va Tramp Yaqin Sharq va Eron yadroviy dasturi bo‘yicha fikr almashdilar;

📍 Tramp Ukrainadagi harbiy harakatlarni tezroq to‘xtatish tarafdori ekanini aytdi;

📍 AQSh prezidenti Putinga o‘zaro tashriflar bo‘yicha kelishib olganlarini ma’lum qildi;

📍 Putin va Tramp iqtisodiy sohada Rossiya-AQSh munosabatlarini ham muhokama qilishdi;

📍 Putin va Tramp fuqarolar almashinuvi masalasini ko‘tardilar, Vashington kelishuvlarni bajarishga kafolat berdi;

📍 Rossiya prezidenti Trampga AQSh rasmiylarini, jumladan Ukraina mavzusi bo‘yicha, Rossiyada qabul qilishga tayyorligini aytdi.

@ostonovminbari

Mustaqillikdan keyin MO respublikalari milliy tarix va milliy identiklikka alohida e'tibor qaratdi. Bu jarayonda tarixiy shaxslar va tarixiy davlatlar etalon sifatida tanlandi. Biz Amir Temur va Temuriylar davlatini namuna sifatida olgan bo'lsak, Tojikiston Ismoil Somoniy va Somoniylarga diqqat qaratdi.

Ismoil Somoniy va Somoniylar sulolasining merosi davlat qurilishi va milliy birlikni mustahkamlash vositasiga aylandi. Somoniylar sulolasining tarixiy merosi mustaqil Tojik davlati uchun qonuniy asos sifatida targ‘ib qilindi. Ismoil Somoniy obrazi hukumat tomonidan milliy birdamlik va tarixiy qonuniylik (legitimlik) timsoli sifatida shakllantirildi. Uning nomi Tojikistonning milliy valyutasi (somoniy), yirik inshootlar va davlat mukofotlariga berildi.

Sovet davri tarixiy merosidan uzoqlashish va yangi milliy o‘zlikni yaratish uchun Somoniylar davri ideal tarixiy model sifatida tanlandi. Tarixiy haqiqat ba’zan siyosiy maqsadlarga mos ravishda talqin qilindi. Sovet Ittifoqining Tojikiston davlat qurilishidagi o‘rni pasaytirildi yoki butunlay inkor etildi. Lenin haykallarining olib tashlanishi va ularning o‘rniga yangi milliy qahramonlar haykallarining o‘rnatilishi bunga misol bo‘la oladi.

Prezident Emomali Rahmon o‘z hokimiyatini milliy tarix bilan bog‘lash orqali siyosiy qonuniylikni mustahkamlashga harakat qildi. U o‘zini Ismoil Somoniy merosining davomi sifatida ko‘rsatib, milliy birlikni targ‘ib qilishga harakat qildi. Lekin Rasmiy tarixiy talqinlar keng jamoatchilik orasida to‘liq qabul qilinmagan. Ismoil Somoniy haykali millat ramzi sifatida tan olinsa ham, oddiy xalq uchun bu, asosan, davlat tashabbusi bo‘lib qolmoqda. Milliy identifikatsiya va davlatning diniy merosi o‘rtasidagi bog‘liqlik hali ham muhokama qilinmoqda.

Xullas, Tojikiston hukumati milliy identifikatsiyani mustahkamlash va davlatning siyosiy qonuniyligini (legitimligini) kuchaytirish maqsadida tarixni siyosiy vosita sifatida ishlatgan. Ismoil Somoniy va Somoniylar sulolasining merosi Tojik davlatchiligining ajralmas qismi sifatida namoyon qilinmoqda, ammo bu jarayon xalq orasida turlicha qabul qilinmoqda.

@ostonovminbari

Uzoq XIX asr. Bu nima degani?

Odatda, bir asr yuz yillik davrni anglatishini bilamiz. Lekin tarix fanida bu qoidaga doim ham amal qilinmaydi. Ya'ni ayrim tadqiqotchilarni davrlashtirishda faqat yillarni emas, ma'lum bir voqealarni asos qilib oladi. Xuddi shunday XIX asr ham yuz yildan ko'p davom etgan, deydigan tadqiqotchilar ham bor.

Masalan, uzoq XIX asr tushunchasi tarixchi Erik Xobsbaum tomonidan ilgari surilgan bo‘lib, u taxminan 1789-yilgi Fransiya inqilobidan 1914-yilda Birinchi jahon urushi boshlanguniga qadar bo‘lgan davrni o‘z ichiga oladi. Bu davr dunyoda muhim siyosiy, iqtisodiy va madaniy o‘zgarishlar bilan ajralib turadi.

Uzoq XIX asr inqiloblar, imperiyalarning kengayishi va milliy davlatlarning shakllanishi bilan ajralib turadi. 1789-yildagi Fransiya inqilobi Yevropada yangi g‘oyalarning yoyilishiga sabab bo‘ldi. XIX asr davomida millatchilik harakatlari kuchaydi, bu esa Italiya va Germaniya kabi davlatlarning birlashishiga olib keldi.

Shuningdek, Buyuk Britaniya, Fransiya va Rossiya imperiyalari o‘z hududlarini kengaytirib, dunyoda kolonializmdan foydalanish orqali katta ta’sirga ega bo‘ldi. AQShda esa 1861–1865-yillarda fuqarolar urushi bo‘lib o‘tdi, natijada qullik bekor qilindi.

Bu davrda sanoat inqilobi avj oldi. Yangi texnologiyalar, zavodlar va temiryo‘llar paydo bo‘ldi. Buyuk Britaniya dunyoning yetakchi sanoat davlati bo‘lib qoldi, lekin 19-asr oxiriga kelib Germaniya va AQSh ham iqtisodiy jihatdan kuchayib bordi. Sanoat rivojlanishi natijasida yirik shaharlar vujudga keldi, urbanizatsiya jarayoni tezlashdi. Ishchilar sinfi shakllanib, ularning huquqlari uchun harakatlar paydo bo‘ldi.

Ushbu asrda ilmiy taraqqiyot sezilarli darajada jadallashdi. Charlz Darvinning evolyutsiya nazariyasi biologiyani tubdan o‘zgartirdi, Karl Marks va Fridrix Engelsning kommunistik g‘oyalari esa jamiyatga yangicha qarashni shakllantirdi. Shuningdek, elektr energiyasi, telefon, temiryo‘llar va paroxodlar rivojlanib, transport va aloqa tizimlari yaxshilandi.

Adabiyot va san’atda realizm va romantizm yo‘nalishlari rivojlandi. Viktor Gyugo, Lev Tolstoy, Fyodor Dostoyevskiy va Charlz Dikkens kabi yozuvchilar jamiyat muammolarini yorituvchi asarlar yaratdi. Falsafada Fridrix Nitsshe, Jon Styuart Mill va Karl Marks kabi mutafakkirlar o‘z qarashlari bilan dunyoga ta’sir ko‘rsatishdi.

Xulosa qilib aytganda uzoq davom etgan XIX asr insoniyat tarixidagi eng muhim burilish davrlaridan biri bo‘lib, bugungi dunyoning shakllanishida muhim rol o‘ynadi. Bu davrda inqiloblar, sanoat taraqqiyoti, milliy davlatlarning paydo bo‘lishi va ilmiy kashfiyotlar yangi asrning rivojlanish yo‘nalishlarini belgilab berdi.

@ostonovminbari

Bir qarasang, "nega mening kitobimni sotmaysanlar", deb kitobfurushlar bilan janjal qiladi, bir qarasang, "nega bu kitobni sotyapsanlar" deb kitobqatag'on qiladi. Nima bo'lgan bunaqa odamlarga hayronman. Nima, sen kitob taftishchisimisan? Odamning ichi torayib ketsa ham bo'lmas ekan-da.

@ostonovminbari

Telegram'нинг ўзбек сегментида ҳуқуқ, санъат, илм-фан, ижтимоий ҳаёт, бизнес ва бошқа соҳаларга ихтисослашган энг фаол блогерларнинг каналларини тавсия қиламан. Бу каналлардан янги билимлар, қизиқарли фактлар, чиройли таҳлиллар топасиз.

Барча блогерларнинг каналларини битта ҳаволага жойлаб қўйдик. Уни босиб, истаганингизга ёки бирдан ҳаммасига обуна бўлишингиз мумкин.

Telegram'да кўп вақт ўтказсангиз, бу вақтни унумли сарфлашга ва фойдали маълумотлар олишга ҳаракат қилинг. Ушбу каналлар сизга мана шундай маълумот манбалари бўлиб хизмат қилади.

👉 https://t.me/addlist/Ooa-0GJofrcxODgy