OILAVIY: BOLALAR VA OʻSMIRLAR PSIXOLOGI

Farzandingiz o‘qishni endi o‘rganayotgan bo‘lsa yoki o‘zlashtirishga qiynalayotgan bo‘lsa, nimalarga e’tibor berish kerak?

1⃣ O‘zingiz xotirjam bo‘lishingiz kerak.

Agar siz asabiy bo‘lsangiz, bola ham asabiylashadi. Chunki bola psixikasi stressli vaziyatni xavfli deb qabul qiladi va shu vaziyatdan tezroq chiqib ketishni o‘ylaydi. Demak, bolaning miyasi asabiy holatda ma’lumotlarni qabul qila olmaydi va o‘zlashtira olmaydi.

2⃣ Bolani bir joyda o‘tirg‘izib qo‘yib, yaxshi o‘qishini talab qilishning foydasi yo‘q. Chunki bola miyasi aktiv harakatda ko‘proq rivojlanadi. Bola bilan o‘yinlar orqali mashg‘ulotlar olib borish yaxshi natija beradi.

3⃣ O‘qish va yozishni o‘rganishdan oldin bolaga rasm chizish, bo‘yash, applikatsiyalar yasash orqali barmoqlarini ruchka, qalam ushlashga moslashtirish zarur.

Bolaning bu holatda nutqi ham tezroq rivojlanadi.

4⃣ Bolaga 1 yoshga to‘lmasidan oldin, kitoblar, ertaklar o‘qib berishni boshlash mumkin.

Bunda kitoblar rasmlarga boy bo‘lishi kerak. Boshlanishida faqat rasmlarni nomini, masalan: hayvonlar nomini o‘rgatib borishingiz mumkin. Keyinchalik bola katta bo‘lgani sari gapga tushuna boshlaydi va jon deb voqealarni tinglay boshlaydi.

5⃣ Bolaning salomatligiga e’tibor berish zarur. Chunki ba’zi bir vitaminlar, minerallar, yod yetishmovchiligi, kamqonlik ham bolaning o‘zlashtira olmasligiga sabab bo‘ladi. Buning uchun o‘zboshimchalik bilan dori berish mumkin emas. Noto‘g‘ri dori ichirish, dozani ortib ketishi ham aks ta’sir qiladi.

6⃣ Bola albatta, toza havoga chiqishi, sayr qilishi zarur. Birgalikda sayr qilishingiz, sayr vaqtida suhbat qilib, atrof - olam bilan tanishtirishingiz o‘rtangizdagi emotsional yaqinlikka, ishonchga, bolaning fikrlashining o‘sishiga sabab bo‘ladi.

7⃣ Smartfonni chegaralash lozim. Bola telefonga berilib ketgan bo‘lsa, boladan yaxshi o‘qishni talab qilganingiz befoyda.

Chunki bolaning miyasi keraksiz, ortiqcha ma’lumotlar bilan band bo‘ladi.

8⃣ Mashg‘ulotlar muntazam olib borilishi kerak. O‘rtada uzoq tanaffus bo‘lishi natijaga olib kelmaydi. Har kuni oz-ozdan mashqlar bajarish maqsadga muvofiq bo‘ladi.

© Bolalar va o‘smirlar klinik psixologi Gulnara Narbayevna

https://t.me/oilaviypsixolog

Shunday muhim qoida mavjud - "birinchi uch daqiqa" qoidasi.
Oiladagi ota-onalar ushbu qoidaga amal qila boshlaganlarida, ular munosabatlarida ko'p narsalarni yaxshi tomonga o'zgartirishini payqashadi.   "Birinchi uch daqiqa" qoidasi - bolangizni har doim shunday katta quvonch bilan kutib oling, go'yo siz ko'p yillar davomida ko'rmagan do'stingizni uchratgandek. Va siz non sotib olishga yugurgan do'kondan qaytganingiz, ishdan uyga qaytganingiz yoki xizmat safaridan qaytganingizning ahamiyati yo'q. Qoidaga ko'ra, bola siz bilan baham ko'rmoqchi bo'lgan hamma narsani uchrashuvning birinchi daqiqalarida "beradi" va bu vaqtni behuda o'tkazmaslik juda muhimdir.     Siz "birinchi uch daqiqa" qoidasiga intuitiv ravishda amal qiladigan ota-onalarni darhol ko'rasiz. Misol uchun, bolani maktabdan olib ketayotganda, ular doimo uning ko'z darajasiga cho'zilishadi, uchrashganda uni quchoqlashadi va sog'inishlarini aytishadi. Boshqa ota-onalar esa telefonda gaplashayotganda bolaning qo'lidan ushlab, "ketdik" deyishadi.   Ishdan kelganingizda, darhol bolaga butun e'tiboringizni qarating. Oyoq kiyimingizni echib, bolaning orqasidan yuguring. Uning yonida o'tirish, kuni haqida so'rash va tinglash uchun sizda bir necha daqiqa bor. Keyin ovqatlanib, yangiliklarni tomosha qilasiz. Farzandingizga shu tarzda e'tibor bermasangiz, u sizni kechqurun kuzatib boradi, muloqot, e'tibor, sevgi talab qiladi.   Muhimi vaqt miqdori emas, balki hissiy yaqinlik.
Ba'zida bir necha daqiqa samimiy suhbat farzandingiz uchun siz bilan o'tkazgan butun kundan ko'ra ko'proq narsani anglatadi, agar o'sha paytda sizning fikrlaringiz boshqa joyda bo'lmasa, albatta.
Doim shoshqaloqlik va ovoragarchilik bilan mashg‘ul bo‘lishimiz, albatta, farzandlarimizni ular uchun, ularning farovonligi uchun qilyapmiz, deb o‘ylasak ham ularni xursand qila olmaydi.   Ota-onalar va bolalar uchun "birgalikda vaqt" iborasi turli xil ma'nolarga ega.   Kattalar uchun bolalar uyda biror narsa bilan shug'ullanayotganda yoki do'konga borganlarida shunchaki ularning yonida bo'lishlari kifoya. Ammo bolalar uchun "birga bo'lgan vaqt" tushunchasi ota-onalar bir-birining yonida o'tirganlarida, mobil telefonlarini qo'yganlarida, yuzlab muammolari haqida o'ylamasliklari va begona narsalar bilan chalg'itmasliklari uchun bir-biriga qarashdir. Agar bola muloqot paytida ota-onasining ustuvorligi undan muhimroq ekanligini his qilsa, hech qachon ishonmaydi.     Albatta, ota-onalar har doim ham farzandlari bilan birga o'ynashga vaqtlari bo'lmaydi, lekin bunday daqiqalarda faqat bolaning xohlaganini qiladilar. Unga bo'sh vaqtingizni taklif qilishning hojati yo'q. Vaqt o'tmoqda va siz buni bilmasdan oldin o'g'illaringiz va qizlaringiz katta bo'ladi, shuning uchun vaqtni behuda sarflamang va ular bilan hoziroq ishonchli munosabatlar o'rnatishni boshlang.   Buning uchun "uch daqiqa" qoidasi foydali bo'ladi.

https://t.me/oilaviypsixolog