Диетолог|Нутрициолог|Психолог| Алимова

6️⃣ ПАРАСИМПАТИК тизимни активлаштириш ёки қандай қилиб тез тинчланиш мумкин

Стрессда нафасингиз сизнинг эмоционал ҳолатингизни белгилаб беради. Хавфли лаҳзаларда нафасингиз тезлашади ва нафас ўпкагача етиб бормай, юзаки бўлиб қолади. Хотиржам ҳолатда норма бўйича минутига 9 тадан 15 тагача нафас олиб чиқарилади, аммо кучли стрессда ёки ваҳима хуруж қилганда (паническая атака) бу рақамлар ўзгаради ва 25-30 тагача кўпайиши мумкин.

Тез нафас олиш юрак уришини тезлаштиради, бу эса инсонни янада бехаловат қилади. Ва аксинча, нафас олиш секинлашганда юрак уриши секинлашади, бу тинчланишга ва бўшашишга сабаб бўлади. Стрессда нафас олиш тезлашиши ўпкаларнинг гипервентиляциясига ва ёқимсиз жисмоний ўзгаришларга олиб келади. Гипервентиляцияда ҳаддан ташқари кўп кислород оламиз, бу қоннинг ишқор-кислота (рН) балансининг оптимал миқдорини ушлаб турувчи углерод диоксиди камайишига олиб келади.

Гипервентиляцияда асаб хужайралари қўзғалувчанроқ бўлиб қолади, натижада безовталик ва ваҳима хуружи ортади. Узоқ вақт мобайнида тезлашган нафас қондаги углерод диоксидининг сезиларли даражада камайишига олиб келади, бу эса нафас алкалозини келтириб чиқаради. Оқибатда қон томирлари тораяди, кўп органлар ва тўқималарнинг қон билан таъминланиши ёмонлашади. Бош айланиши, бош мия қон томирлари торайгани туфайли хушсизликка ўхшаш ҳис, тремор (қалтираш), хушдан кетишдан олдинги ҳолатга ўхшаш ҳолат ва бошқалар пайдо бўлиши мумкин, бу ўз навбатида стрессни, безовталикни ва ваҳима хуружини мураккаблаштириб юборади, чунки бундай ҳолатларда биз яна ҳам тез нафас ола бошлаймиз.

Давоми бор...


Нутрициолог-диетолог-психолог

#афсона
Ҳали ҳамон кўпчилик ишонадиган соч парвариши ҳақидаги энг таниқли афсоналарни очамизми? 👀

🍂🍂🍂🍂🍂🍂🍂🍂
Сочларни тез-тез ювиш уларга зарар беради.
Аслида ундай эмас! Бошни зарур бўлганда ювиш керак, ўта кирлаб кетишига йўл қўйиб бўлмай: бош терисида йиғиладиган қуюқ ёғ ажралмаси ташқи муҳитдаги чанг, укладка қилиш учун қўлланиладиган маҳсулотлар қолдиғи ва бошқалар билан аралашади обильный сальный секрет, оқибатда бактериялар ривожланишига зўр муҳит пайдо қилади ва кейинчалик тери муаммоларини келтириб чиқариши мумкин.

Ҳар бир сочнинн ёғ бези бор, шунинг учун серсоч инсонлар бошини тез-тез ювишга эҳтиёж сезиши — патология эмас, соч қанчалик қуюқ бўлса — шунчалик ёғ безлари кўп бўлади, шунинг учун ҳам бош териси тез кир бўлади.


Нутрициолог-диетолог

👍👍👍 👍👍👍

Ассалому алайкум ва роҳматуллоҳи ва барокатуҳ.


Эртадан онлайн инглиз тили дарсларимиз бошланади

Уйдан чиқмасдан, инглиз тилини пухта ўрганишни истайсизми?
Унда бу таклиф айнан сиз учун!

✔️ Дарслар ZOOM платформаси орқали бўлиб ўтади.
✔️Дарсликлар PDF шаклида ҳам ташаб берилади.
✔️Дарс программасида ойлик имтиҳонлар ҳам мавжуд бўлиб, у сизга олган билимингизни янада мустаҳкамлашга сабаб бўлади.

Биз 🫵 сизни кутяпмиз!

✅ @bintu_u

📞+998911458205

5️⃣ Чарчаган буйрак усти безлари СИМПТОМлари:

🔴 Ширинликларга/тузламаларга жуда "тортиши";
🔴Ўта эмоционал таъсирчанлик, сиз ҳар бир нарсани юртингизга жуда яқин оласиз;
🔴 Фикрни жамлай олмаслик, хуш "хира"лашиши;
🔴Гипотиреоз;
🔴 Альдостерон пастлиги ҳисобига тана ҳароратининг бқори бўлиши;
🔴 Кун давомида ҳолсизлик ва кечга яқин аҳволингиз яхшиланиши;
🔴Ўта таъсирчан тери, бундай терига тегиб ҳам бўлмайди;
🔴 Тез-тез кичик хожатга бориш.

📌Хулоса: баланд кортизол (сурункали стресс) — ёмон, пасти (буйрак усти безлари чарчаш фазаси) — яна ҳам ёмон.
💡 Яхши янгилик: ҳаммаси даволанади ва тикланади, тўғри, бунга кўп вақт талаб қилинади. Аммо узоқ вақтда бўлса ҳам тузалади ва тикланади.


Нутрициолог-диетолог-психолог

4️⃣ Ҳамма касалликлар асабдан ёки буйрак усти безларининг чарчаши

Организмимиз сурункали стрессда асоратсиз яшашга умуман мослашмаган. Биз соғлигимизга зарар етказмасдан узоқ муддат стрессга қарши тура олмаймиз. Афсуски, симпатик тизимимиз ташқи хавфни фарқлай олмайди, хоҳ у безори билан тўқнашув бўлсин, хоҳ пулсиз, эрсиз, ишсиз қолиш ва ҳоказо ҳақида тинмай ўйлаш бўлсин, барибир.

Узоқ стресс мобайнида буйрак усти безлари ўз вазифасини активлаштиради ва хажмини катталаштиради, буни у эндокрин тизими бузилмаслиги учун қилади ва бундай ҳолат бир неча йиллар давом этиши мумкин. Аммо бир кун келиб, стрессга тўғри қаршилик кўрсатишни ўрганиб олинмаса ва босим камайтирилма, буйрак усти безлари "чарчаши" ва стрессга мослашиш қобилиятининг йўқолиши юзага келади.

Буйрак усти безлари стрессга мослашишга, алмашинув жараёнларини тартибга солишга ва бошқаларга жавоб берадиган жуда кўп гормонлар ишлаб чиқаради. Буйрак усти безлари функцияси, чарчаш боқичи пайтида, чекланиб қолади. Бу эса кўп тизимлар бузилишигаолиб келади, шк билан бирга глюкокортикоид гормонларининг кескин камайиб кетади, масалан, кортизолнинг камайиб кетиши. Кортизол миқдорининг нормада бўлиши сабабидан биз эрталаб уйғонамиз. Энг камида ҳолсизлик, қувватсизлик ва кучсизлик пайдо бўлади, кўпинча бу ҳолат шамоллаш, мушак ва бўғинлардаги оғриқ билан бирга кузатилади.

Буйрак усти безлари чарчаганда жуда кўп миқдорда сув ва туз йўқотилади, бу эса бир қанча тизимлар ва органлар носозлигини келтириб чиқаради. Сувсизликка ва кучли отёкларга мойиллик ошади. Буйрак усти безлари чарчаши гиотония, гипогликемия, гиперинсулинемиялар билан ҳам кузатилади.

Нутрициолог-диетолог-психолог

Сурункали стресс симптомлари:

📌 Доимий ва тўхтамайдиган чарчоқ ҳисси;
📌 Ўз кучига ва қобилиятига ишонмаслик, шубҳаланавериш;
📌 Социофобия ва ижтимоий алоқаларни йўқотиш;
📌 Уйқусизлик ва бошқа уйқудаги муаммолар;
📌 Кайфият тушиб кетиши, баджаҳиллик хуружи ва асоссиз ланжлик;
📌 Хотира ва фикрни жамлаш билан боғлиқ муаммолар;
📌 Ўта асабийлик ва кайфиятнинг кескин ўзгарувчанлиги;
📌 Бош оғриқлар, қон босими билан муаммолар;
📌 Хазмдаги муаммолар, шунингдек овқатланиш тартибидаги бузилишлар.


Нутрициолог-диетолог-психолог

3️⃣ Сурункали стресс нима ўзи?

Сурункали стресс — бу узоқ вақт мобайнида стресс ҳолатида юриш. Айниқса, аёллар ташқи кўринишларига ва сифатлари ҳақида чексиз танқидий ўйлар билан ўзларини стрессга етказиб олиб борадилар, ёқтирмаган умр йўлдошига чидайдилар, ёмон кўрган ишларига қатнайдилар, мияларида салбий (негатив) вазиятларни мунтазам айлантириб юрадилар.

Сурункали стресс ривожланишига кўпроқ бир ишдан бошқасига дарҳол мослашолмайдиган; пессимизм ва негативиз; танбал; танқидга ва ўзини ўзи танқид қилишга жуда муккасидан кетиш каби бемаҳсул сифатларга эга инсонлар мойилроқ бўладилар.

Нутрициолог-диетолог-психолог

2️⃣ Ўткир ва сурункали стресс

Сурункали стрессда вазн кетиши жуда қийин: юқори кортизол миқдори➡️ баланд инсулин ва триглицеридлар ➡️ паст андроген миқдори➡️ ароматаза ва 5-альфа-редуктаза фаоллигининг ортиши.

Кўпчиликда кортизол миқдорининг юқори бўлиши иштаҳани очиб юборади ва юқори углеводли таомларги "тортадиган" қилиб қўяди. Шундай қилиб, юқори кортизол инсулин билан биргаликда жуда кўп касалликлар сабабчиси бўлган абдоминал семизликни келтириб чиқаради. Кортизолнинг узоқ муддат баланд бўлиши — мушак массасига ва чиройли танага душман, бу гормон шамоллаш ва аутоиммун жараёнларни ишга туширади, иммунитетни туширади, ОИТ касалликларига, самарасиз хазм фаолиятига олиб келади.

Баланд кортизол либидони тушириб юборади; депрессив ва безовтали ҳолатларга олиб келади; хотирани ёмонлаштиради ва илм олиш қобилиятини пастлайди; организмда суюқлик туриб қолишига сабачи бўлади, отёклар келтириб чиқаради, хайз циклини бузади, семиришни ва углеводлар алмашинуви бузилишини қўзғайди, эрта қаришга, навбатдаги босқич сифатида буйрак усти безлари чарчашига ва сурункали чарчашга олиб келади.

Антилопа шерлар тўдасидан қочяпти — бу симпатик асаб тизими реакциясининг яққол намунаси. Агар антилопа қутилиб қолишни уддаласа, у бўлиб ўтган воқеани унутган ҳолда, 5 дақиқадан кейин ўт чимдишни бошлайди — "тинчлан ва хазм қил" парасимпатик асаб тизими "ёқилади". Табиатда ҳаммаси гармония ва мувозантда туради. Инсон эса замонавий дунёда — антилопа ўрнида. Фақат у стрессдан кейин яна узоқ вақт мобайнида, лимбик тизимни эзиб, бўлиб ўтган манзарани миясида эмоционал "айлантираверади".

Нутрициолог-диетолог-психолог

Давоми

Вегетатив асаб тизими 2 қисмидан иборат: симпатик ва парасимпатик асаб тизимидан. Симпатик асаб тизими стрессдалигисизда "ёнади" — бу стресс реакциялари механизмларидан бири. У "ур ёки қоч" реакциясини ёқади, танани хавфга мослаштиради. Парасимпатик асаб тизими стрессга реакцияни "ўчириш"га, тинчланишга ва одатий ишлар билан шуғилланишга ёрдам беради....тормоз каби ишлайди.

Бодомсимон без "фавқулотда вазият" сигналини юборгач, гипоталамус симпатик асаб тизимини фаоллаштиради. Буйрак усти безлари буйруққа кўра қонга жуда кўп миқдорда адреналин ва норадреналин ажратиб чиқаради, улар ўз навбатида турли тўқималардаги адренорецепторлар билан боғланади ва натижада ўзига хос "курашиш ёки қочиш" эффекти вужудга келади. Бу гормонларнинг кўпайиб кетиши жисмоний ўзгаришларга олиб келади: юрак одатдагидан тез ура бошлайди, мушакларга қон оқиб келиши кучаяди, нафас тезлашади, бу биринчи навбатда мияни кислород билан таъминлаш учун кислород истеъмолини кучайтиради, хушёрлик ортади, оқибатда хавфга жойида қарши тура олишингиз ва ҳаётингизни сақлаб қолишингиз учун кўриш, эшитиш ва бошқа сезгилар ўткирлашади.

Фронтал қобиқ миянинг мантиқий фикрлашига жавоб берадиган қисми, у ҳам хавф туғилганда фаоллашади. Бироқ, аксарият ҳолларда, анализ қилиб ўтиришга вақт йўқ бўлади ва бодомсимон без фронтал қобиқни "айланиб" ўтиши мумкин. Агар сиз қаттиқ қўрққан бўлсангиз, бодомсимон без миянинг юқори қатламини шунчаки ўчириб қўяди, бу билан сиз ибтидоий инстинк асосида ҳаракат қилиш имконини қолдиради. Аммо бундай ҳаракатлар оқибати кўпинча сизни уятга қўяди. Танадаги бу барча ўзгаришлар санрқли сонияларда рўй беради. Қандай қилиб биз стрессли ва хавфли вазиятларда дарҳол реакция билдириб, ҳаётимизни сақлаб қола олишимизнинг сабаби ана шу.



Нутрициолог-диетолог-психолог

❗️❗️❗️🅰️🅰️🅰️🅰️🅰️🅰️❗️❗️❗️

🧡Ҳайитлик!🧡


Барча хизматларимизга

5️⃣0️⃣🔤

БАД маҳсулотларига, витаминларга


2️⃣0️⃣ 🔤


🅰️🅰️🅰️🅰️🅰️🅰️❗️❗️❗️❗️


🔤🔤🌹🔤🔤🔤🔤

https://telegram.me/nutritsiolog_Alimova