Ma'rifat_un Nafs

Савол: Рўзани очмайдиган ва макруҳ бўлмаган амаллар  қайсилар:

Жавоб: Рўзани бузмайдиган ва макруҳ бўлмаган амаллар  ушбулардир:
1.  Сурма қўйиш. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам рўзадор ҳолларида сурма қўяр эдилар.
2.  Мўйлаб ва соқолларга ёғ суртиш.
3.  Баданга, бошга ёғ суртиш.
4.  Рўзадорнинг таҳоратдан ташқари оғиз-бурнини чайиши, салқинлаш мақсадида ғусл қилиш, бошидан сув қуйиши, сувнинг ичига тушиб олиши, нам латтани баданига ёпиб олиши. Булар Абу Юсуф раҳматуллоҳи алайҳ наздларида макруҳ эмас, фатво ҳам шундай, чунки Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам рўзадор ҳолларида жазирама иссиқ туфайли, ташналикни босиш учун бошларидан сув қуяр эдилар. Ибн Умар розияллоҳу анҳумо рўзадор ҳолатида латтани намлаб, баданига ўраб олар эди. Ибодатга кўмак бўлсин деб, фитрий бетоқатликни кетказиш учун бундай қилишнинг зарари йўқ.
    Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳ бу ишларни макруҳ санаганлар. Лекин уларнинг макруҳлиги рўзанинг бузилишига олиб келгани учун эмас, балки ибодатни адо қилишда сабрсизлик изҳор қилгани учундир.
5.  Рўза ҳолатида, заволдан аввал ҳам, кейин ҳам мисвок ишлатиш макруҳ эмас. Имом Аҳмад, имом Молик, имом Шофеъиннинг наздида эса заволдан кейин мисвок ишлатиш макруҳ.
6.  Рўзадорнинг мушк, атир каби ҳушбўйликларни ҳидлаши макруҳ эмас.
7.  Одамни заифлаштирмаса қон олдириш мумкин.
8.  Қасддан ейилмайдиган, лекин сақланиш қийин бўлган нарсалар ҳалқумдан ўтса ҳам рўза очилмайди. Масалан, ҳавода учиб юрадиган майда ҳашаротлар, тутун, чанг кабилар.
9.  Эркак пешобни тўхтатиш ёки даволаниш мақсадида жинсий аъзосига бирор нарса киргизиб олса, рўза очилмайди (лекин аёлларда очилади).
10.   Рўзадорлигини унутиб, одатий ёки ғайриодатий ишларни қилиш, масалан, еб-ичиш, жимоъ қилиш ёхуд ҳуқна (клизма) қилдириш, қулоққа дори томизиш рўзани очмайди (лекин эсига тушиши билан бу амаллардан тўхташ зарур). Агар қари, заифҳол киши рўзасини унутиб, овқатланаётган бўлса, огоҳлантирмайди. Ёш, бақувват киши бўлса, огоҳлантирилади. У эса огоҳлантиришни эшитган заҳоти оғзидаги нарсаларни ютмай, дарҳол ташқарига чиқариб ташлаши лозим бўлади. Ютиб юборса рўзаси очилади ва қазоси вожиб бўлади, каффорати хусусида эса уламолар турли фикрлар билдиришган.
11.   Эркагу аёлнинг тушда эҳтилом бўлиши ҳам рўзани очмайди.
12.   Жунуб ҳолда субҳи содиқни қарши олиш рўзани очмайди.
20.    Савол: Аёл киши ҳайз кунларида рўза тутса бўладими?
  Жавоб: Ҳайз ва нифос чоғида рўза тутиш жоиз эмас. Поклангандан кейин қазоси тутиб беридлади.
Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
    “Бизга ўша ҳолат етганда рўзанинг қазосини тутишга буюрилар эдик, намознинг қазосини ўқишга эса буюрилмас эдик”.
     Ушбу ҳадисга кўра ҳайз ва нифос кўрган аёллар рўзасининг қазосини тутадилар, лекин намознинг қазосини ўқимайдилар.
21.     Савол: Аёл киши рўза тутаётганда ҳайз қони келиб қолса нима қилади?
   Жавоб: Ўз-ўзидан рўзаси очилиб кетади ва зиммасига қазосини тутиб бериш лозим бўлади.
22.     Савол: Рўзадор аёл лабига бўёқ суртса бўладими?
   Жавоб: Рўза ҳолида лаб ташқи аъзо ҳисобланади. Унга бўёқ суртиш билан рўза очилмайди.
23.   Савол: Рўза тутмасликка узрли кишиларнинг узрлари тугаса, нима қилинади?
Жавоб: Узрлари сабабли неча кун рўза тута олишмаган бўлса, ўша кунларнинг қазосини тутишлари вожиб бўлади.
24.    Савол: Касаллиги қайталаниб қолиш хавфи бўлса, рўза тутмаса бўладими?
  Жавоб:  Мусулмон,  моҳир, ҳозиқ табиб маслаҳат берса, рўзасани кечиктириб, қазосини тутиши лозим бўлади. Касали зиёда бўлиши ё чўзилиб кетиши хавфи бўлса ҳам шундай (яъни рўзани очса бўлади). Бунда зиммасига қазо вожиб бўлади.
25.   Савол: Рўза тутмасликка бўлган рўхсат барча турдаги касалликка доирми?
Жавоб: Бу ҳукм барча турдаги касалликка эмас, балки фақат рўза тутиш зарар қиладиган касалликларга оиддир. Рўза тутиш зарар қилмайдиган беморлик рўза тутмасликни мубоҳ қилмайди.

Мўминнинг қалқони китобидан.

Halovatuz


𝐌𝐔𝐙_𝐃𝐀𝐋𝐈𝐅𝐀𝐀 | 𝐓𝐄𝐋𝐄𝐆𝐑𝐀𝐌

РЎЗА ҲАҚИДА ВАЪЗ

Беш нарса рўзанинг савобини йўққа чиқаради:
1) ёлғон гапириш;
2) ғийбат қилиш;
3) чақимчилик;
4) ёлғон қасам ичиш;
5) туҳмат қилиш.

Беш нарсани рўзанинг тугал бўлишини таъминлайди:
1) кўзни шариат ёмон деган барча нарсадан тийиш;
2) тилни тийиш;
3) ёмон нарсаларни эшитмаслик;
4) барча аъзоларни ёмон ишлардан тийиш;
5) ифтор пайти қоринни шубҳалардан тийиш.
Акс ҳолда рўза тутишдан бирор маъни қолмайди. Ҳалол рўзани ҳаром билан очиш худди қаср қуриб, бутун шаҳарни бузишга ўхшайди.

𝐌𝐔𝐙_𝐃𝐀𝐋𝐈𝐅𝐀𝐀 | 𝐓𝐄𝐋𝐄𝐆𝐑𝐀𝐌

#Рамазон, 10-кун

Рамазон сабр ойи

Имом Ибн Қаййим Жавзийя роҳимаҳуллоҳ айтади: "Иштаҳа тортиб турган нарсадан тийилиш, масалан, Рамазонда қаттиқ чанқаб турган бўлса ҳам сув ичмаслиги банданинг бундан қайтарган (яъни, рўза тутишга буюрган) Зотнинг мавжудлигига тўлиқ иймон келтирганига далилдир".

Рўзадан кўзда тутилган асосий мақсад рўзадорни Аллоҳ Таъолодан тақво қилиш – Унинг буйруқларини бажариб, қайтариқларидан четланишга ундашдир. Бу ҳақда Қуръонда шундай дейилган:

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ

“Эй иймон келтирганлар, тақводор бўлишингиз учун сизлардан олдингиларга фарз қилинганидек сизларга ҳам саноқли кунларда рўза тутиш фарз қилинди”. (“Бақара” сураси, 183-оят).

Рўза улуғ мактаб – унда рўзадорлар гўзал хулқларни ўрганиб, турли иллатлардан халос бўлади, ҳаром ишлардан узоқ бўлишга одатланиб, мункар нарсалардан тўлиқ узилади.

Хусусан, бу ойда инсон сабрнинг нималигини англаб етади.

Рўзада сабрнинг ҳар учала тури жамланган: у Аллоҳнинг тоатида сабр қилиш (уни охиригача бажариш), у Аллоҳга маъсият-исён қилишдан сабр қилиш (ҳаром ва мункар ишлардан четланиш), у Аллоҳ субҳанаҳу ва таъолонинг қадарига сабр қилиш (рўза туфайли келадиган машаққатларга туриб бериш) демак.

Рўза – Аллоҳнинг тоатида сабр қилиш. Чунки инсон бу ибодатни охиригача мукаммали қилиб бажариши учун сабрли бўлиши керак.

Рўза – Аллоҳга маъсият қилишдан сабр қилиш, тийилиш. Зеро, ейиш, ичиш, аёли билан қўшилиш каби бошқа пайтларда мумкин бўлган ишлар рўзадорга ҳаром бўлади. Ҳаромдан четланиш учун эса сабрли бўлиш лозим. 

Рўза – Аллоҳнинг қазои қадарига сабр қилиш. Чунки рўзадорга очлик, чанқоқ, жисмнинг кучсизланиши каби нуқсонлар етади.

Шундай қилиб, рўза сабрнинг ҳар учала турини жамлагани боис унинг энг юқори даражаларидан бўлди. Аллоҳ эса сабрли-собир бандаларига хушхабар берган:

إِنَّمَا يُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَيْرِ حِسَابٍ

“Ҳеч шак-шубҳа йўқки, сабр-тоқат қилгувчиларга ажр-мукофотлари ҳисоб-китобсиз тўла-тўкис қилиб берилур”. (“Зумар” сураси, 10-оят).

Ибн Ражаб Ҳанбалий роҳимаҳуллоҳ айтади: “Сабрнинг энг афзал даражаси рўзадир. Чунки унда сабрнинг ҳар учала тури жамланган: банда Аллоҳнинг ибодатини охирига етказиш учун сабр қилади; шаҳватлардан тийилиб, маъсиятларга қарши сабр қилади; рўза сабабли келиб чиқадиган машаққатларга сабр қилади”. “Жомеул-улум вал-ҳикам”, 2-жилд, 649-бет.

Аллоҳ Таъоло Рамазоннинг қолган кунларини ҳам чиройли сабр билан ўтказишимизни насиб этсин.

Яқинларингизга ҳам улашинг

𝐌𝐔𝐙_𝐃𝐀𝐋𝐈𝐅𝐀𝐀 | 𝐓𝐄𝐋𝐄𝐆𝐑𝐀𝐌

Икки тоифа инсонлар борки, улар ўзлари хоҳламаган ҳолда ўзгаларга яхшилик қиладилар:

Биринчиси — бахилдир. У мол-дунё тўплайди, лекин молидан хайр-саховат қилмайди. Охир-оқибат ўз мулкини ўзгаларга қолдириб кетади.

Иккинчиси эса ғийбатчидир. У одамларни ғийбат қилиб, ўзининг савобларини уларнинг номаи-аъмолларига ўтказиб беради.

𝐌𝐔𝐙_𝐃𝐀𝐋𝐈𝐅𝐀𝐀 | 𝐓𝐄𝐋𝐄𝐆𝐑𝐀𝐌

Ҳар  бир ихтилофда ғолиб бўлишга интилаверманг. Гоҳида бир нарсага  эришгандан кўра қалбларни улфат қилган яхшироқ. Ўзингиз қурган, ўзингиз  ўтиб юрган кўприкни бузманг. Эҳтимол, бир кун келиб, қайтиш керак бўлиб  қолар? Хатокорни эмас, хатонинг ўзини ёмон кўринг. Гуноҳдан бор  вужудингиз билан нафратланинг, майли, лекин гуноҳкорга раҳм қилинг, афв  этинг. Сўзни танқид қилинг, лекин yни айтган одамга ҳурматда бўлинг.  Бизнинг вазифамиз беморни эмас, касалликни кетказишдир.

𝐌𝐔𝐙_𝐃𝐀𝐋𝐈𝐅𝐀𝐀 | 𝐓𝐄𝐋𝐄𝐆𝐑𝐀𝐌

Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу шундай деган эканлар: «Уч нарса ҳақида ташвиш қилма:

1. Камбағаллик ҳақида ўйлама, чунки ғаминг кўпайиб кетади. Ғам ғусса эса очкўзликни зиёда қилади.

2. Сенга зулм қилган киши ҳақида ҳам ўйлама, чунки қалбинг ғазабга тўлиб, адоватинг кучайиб, қаҳр-ғазабинг бардавом бўлиб қолади.

3. Дунёда узоқ қолиш ҳақида ҳам ўйлама, чунки мол дунё йиғишга қизиқиб, умрингни зое қиласан, амал қилишни эса ортга сурасан.»


sof_iibrat

𝐌𝐔𝐙_𝐃𝐀𝐋𝐈𝐅𝐀𝐀 | 𝐓𝐄𝐋𝐄𝐆𝐑𝐀𝐌