"Abadiyat qonuni“ asariga taqriz
Taniqli gruzin yozuvchi Nodar Dumbadzening
"Abadiyat qonuni" asari 1978-yilda yaratilgan hamda 1983-yilda Nizom Komilov tomonidan tarjima qilinib, oʻzbek tilida ilk bor nashr etilgan.
"Abadiyat qonuni" mening nazarimda Dumbadze ijodining eng choʻqqisi, shoh asari boʻlsa kerak. Negaki, adib bu romanida insonga xos boʻlgan sofdillik, oliyjanoblik, saxovat, mardlik, jasurlik kabi fazilatlarni razillik, ikkiyuzlamachilik, nomardlik, baxillik, qoʻrqoqlik, tuhmat kabi illatlarga qarama-qarshi qoʻyadi. Asar voqealari xronologik tartibda emas, goh bosh personajning xotiralari, goh uning hozirgi ahvoli haqida ketaveradi.
Asar bosh qahramoni – yozuvchi, gazeta muharriri Bachana Ramishvili yurak kasalligi tufayli kasalxonaga tushib qoladi. Asar boshida uning ikki palatadoshi: etikdoʻz Avtandil Gogiashvili (asarda uni Bulika deb atashadi) va Ortachala cherkovi noziri hazrat Ioram Kandelaki bilan munosabatlari tasvirlangan. Bachana tabiatan sofdil inson, u ikkiyuzlamachilikdan yiroq. Shu bois unday toifadagi kimsalardan nafratlanadi. Yoshligida Ikkinchi jahon urushi davrida ochlikdan qiynalayotgan gruzin qishlogʻiga tushgan oʻgʻrini oʻldirib, uncha-muncha er yigit qilolmagan ishni uddalaydi, biroq bu narsa unda kibrni emas, insonlarga nisbatan mehr-muhabbatni oshiradi, aksincha, yuragiga zid boʻlgan illatlarga qarshi nafratni shakllantiradi. Bachana oʻzidan yoshi kattaroq boʻlgan, oshxona xizmatchisi Tamara ismli qizning nomusi pok ekanligini atrofidagi razil kimsalarga isbotlab, qizning erkinlikka chiqishiga yordam beradi, unga uka oʻrnida uka, aka oʻrnida aka boʻladi. Bu uning yoshligidagi voqealar.
Bachana 45 yoshga kirsa-da uylanmagan, koʻngliga munosib qizni uchratmagan edi. Uning hayotiga sirli ravishda kirib kelgan Mariya esa Bachanadek samimiy, sof muhabbat tuygʻusiga ega, pokiza yurakli ayol sifatida Bachana Ramishvili qalbida chin sevgini uygʻotadi, Bachanada yashashga umidni oshiradi.
Bachana yonidagi palatadosh bemor Bulikaning toʻsatdan vafot etishidan qattiq iztirob chekadi, boshqa sherigi hazrat Ioramning tashvishi ham uni tushkunlikka tushiradi. Hazrat Ioram obraziga keladigan boʻlsak, sobiq Ittifoqda din taqiqlab qoʻyilgan bir davrda u ishlayotgan cherkov ham xaroba ahvolda boʻladi, ruhoniyning oʻzi 2 marta infarkt boʻlib kasalxonaga tushadi. Uning bunday xastalikka chalinishiga sabab gruzin malikasi Guranduxtga tegishli boʻlgan qimmatbaho toshlar bilan bezatilgan xochning oʻzi bilan cherkovda ishlayotgan, aslida ikkiyuzlamachi va pastkash boʻlgan dyakon (cherkovda pop yordamchisi) tomonidan oʻgʻirlab sotilishi edi.
Asar yakunida Bachana yurak xastaligi tuzalib shifoxonadan chiqar ekan, doktorga insonga yaxshilik qilish kerakligi, oʻz navbatida oʻsha inson ham boshqa birovga ezgu yordam koʻrsatishi, bu narsa zanjir boʻlib, uzviy abadiyat qonunini tashkil etishi kerakligini aytadi. Asarning nima uchun shunday nomlanganiga ham kitobxon shunda amin boʻladi.
Asar mutolaasini barcha kitobxonlarga tavsiya qilaman!!!
✍️
Azamat Fayzullayev@mutolaa_sehri