Muhimiuz|Муҳимиuз

Urush bo'layotgan bir paytda ayrim afg'onlarning vatanini tashlab qochayotganini, qo'liga qurol olib, kurashish o'rniga qo'rqoqlik qilayotganlarini hech nima bilan oqlab bo'lmaydi. O'z yurtini tashlab ketibdimi, unaqalarda sadoqat yo'q, hammasi xoyin.

GO‘RO‘G‘LINING TUG‘ILISHI

...Ravshan taʼrifi: suluv, qoshi qora, zulfi bo‘yniga tushgan, kokili o‘ziga juda ham yarashgan, bodom qovoq, ko‘rganlar bo‘lur aftoda. Hamza qul­ning bahosini ming tanga deb aytdi.
...Gajdumbek Bibi Hilolni Ravshanbekka nikohlab berdi.
...Gajdumbekning Rustambek degan bir xizmatkori bor edi.
...Hiloloy: Bir kun o‘lmoq, bir kun tug‘ilmoq.
...Ko‘rdilarki, Lot, Manot, tilla
payg‘ambar, kumush chahoryorlar Bibi Hilolni o‘rtaga olib turibdi. Buni ko‘rib hammalarining vaqti xush bo‘ldi. Shunda qarasalar, Bibi Hilol o‘lgan.
...«Haq saqlasa, balo yo‘q, Haq qarg‘asa, davo yo‘q».
...Rustam: «Endi davlatga ega bo‘ldim, xotin olmasam sira ham bo‘lmaydi», – deb Badgir deganning singlisini oldi.
...Bibi Hilolning o‘lganiga uch oy, to‘qqiz kun, to‘qqiz soat, to‘qqiz daqiqa o‘tdi. Ravshanbekdan olti oylik gumona qolgan edi.
...Shu vaqtda tug‘moqchi bo‘ldi. Momo Havo, Anbar ena, Fotma buvi keldi.
...Shunda turib yig‘ilgan azizlar bolaning otini Go‘ro‘g‘li qo‘ydi. Barcha abdal, ovtar, qirq chiltanlar bir-bir olib suydi. Hazrati Xizr ham farzandim dedi. Lekin Hiloloyga jon kirmadi, ammo bolaga sut kelib yotdi. Shu orada o‘rtadan uch yil o‘tdi.

Saralab oluvchi Raxmatov Muzrab©️

@muhimiuz

GO‘RO‘G‘LINING TUG‘ILISHI

Yusuf podshoga qarab, tush ta’birini aytib, bir so‘z dedi:

Zimiston ayrilmas tog‘larning qori,
Tushing qursin, bildim, manglayning sho‘ri!
Yovmit eldan kepti ikkita bo‘ri:
Ikkovidan yaxshi farzandlar bo‘lar,
Qo‘yingni o‘ldirgan bo‘ri – ikkovi.

Boshlaringga necha savdolar solar,
Fuqarongning ko‘ngli qop-qora bo‘lar.
Tushingning ta’biri shuldir, podshoyim.
Shu birovi elatingga shoh bo‘lar,
Tushingning ta’biri shuldir, podshoyim!

Tepangdan sochilgan tillang – qoningdir,
Og‘zingdan uchgan qush – joningdi(r),
Qulagan imorat – sening taningdi(r),
Tushing qursin, ta’birlari shu bo‘ldi!

Ko‘chalarga yaxshi raislar qo‘yar,
Masjid-madrasa elingda qilar,
Lashkariy qomatni joriy qilib,
Barcha odam jamoat namoz qilar.
Savobi osmonga g‘alt urib ketar,
Savobini Arsh-u Kursiga yetkarar,
Fuqaroning bari masjidda yotar,
Ko‘kargan chinor Haqning kal(i)masi,
Fuqarongning bari musulmon bo‘lar,
Tushingning ta’biri shuldir, Shohdorxon.
_____________________________

M i r g‘ a z a b – «amiri g‘azab» so‘zlarining qisqargani. Jazo beruvchilarning boshlig‘i.
Sh o x a – shox va novdalar, shox-shabba.
B o m a z a – mazali.
B u r o q - b u r o q – burqsib-burqsib.

...yo‘li Gajdumbekning ko‘chasiga tushib qoldi. Shu vaqtda Hiloloy sakkiz oshyonlik imoratning yuqorisidan ko‘chaga qarab o‘ltirar edi.

...Suluv qizlar burab qo‘yar sochini,
Mard yigit g‘animdan olar o‘chini
...Qizil gul ochilar g‘unchadan g‘uncha,
Toqatim yo‘q, shu kun gul ochilguncha.

...Bibi Hilol ta'rifi: hur tal’atli, maloyika kelbatli, shirin so‘zli, jodu ko‘zli, zulfi tol-tol bo‘lib betiga tarmashgan, latibasi labiga tushgan, munchoqlari kindikdan oshgan.

...Hamza: O‘zing tug‘may, ul bo‘lmas, sotib olmay, qul bo‘lmas ekan. O‘zingniki o‘zagiga tepsang ham, ketmaydi ekan, kishining bolasiga kishmish bersang ham, turmaydi ekan, dedi.

Saralab oluvchi Raxmatov Muzrab©️

@muhimiuz

GO‘RO‘G‘LINING TUG‘ILISHI

...Lekin Shohdorxonning Hamza degan bir odami bor edi. Shohdorxondan yashirib, Ravshanni bir sandiqqa solib oldi, uni o‘g‘il qilib olmoqchi bo‘ldi. Tashqaridan Odilxonning beklaridan Jig‘alixonning o‘g‘li Gajdumbek bilan qizi Bibi Hilol ham bularning ichiga qo‘shilib o‘lja bo‘lib ketdilar.
...Shohdorxon Gajdumbekka yasovul boshliq amalini berdi. O‘z oldida saqladi. Gajdumbek kamsiz bo‘ldi, davlati juda katta, o‘ziga bir yaxshi joy solmoqchi bo‘lib, shahardan uzoqroq yerdan sakkiz oshyonlik imorat soldi. Imorat bitdi, oradan yetti yil o‘tib ketdi. Gajdumbekning singlisi Bibi Hilol bo‘yi yetib qoldi. O‘zi o‘n beshga kirgan, lekin boshi bo‘sh edi.
Shuytib bular yura bersin, endigi so‘zni Ravshanbek bilan Hamzadan eshiting: Hamza Ravshanbekni o‘g‘il qilib olaman deb, har kuni tong otguncha uning kokilini yetti martaba o‘rib, har o‘rganda mushkning suvini berar edi. Ravshanxon ham bir bola bo‘ldiki, ko‘rganlar havasda, ko‘rmaganlar armonda, kamsiz, suluv-xushro‘y.
______________________________

M u sh k – qora tusli va xush isli suyuq modda.
Q u r a n d o z – aslida qur’aandoz, ya’ni qur’a tashlovchi, fol ko‘ruvchi, tush ta’bir qiluvchi demakdir.
Gubir – aslida «gubernator» so‘zining qisqargani. Bu yerda hurmat ma’nosida qo‘llangan.

Shohdorxon podsho bir kuni yomon tush ko‘rdi, tushida bir ajoyib ish ko‘rdi:

Guburlarim, bugun uxlab tush ko‘rdim,
Men tushimda ko‘p qabohat ish ko‘rdim,
Yo bilmayman, o‘zi manglayning sho‘ri,
Yovmit eldan keldi ikkita bo‘ri.

Kelgan bo‘ri, qurandozlar, kim bo‘ldi?
Davlatli qul odam yugrukni mindi,
Ikki bo‘ri tog‘da ikki sher quvdi.
Sherbachchalar qo‘yga oralab qoldi,
Qo‘yimning o‘ligin har yoqqa otdi,
Tutunim burnimdan chiqib ketdi.
Bu tushimning ta’birlari ne bo‘ldi?

Tepamdan bir lagan tillam sochildi,
Og‘zimdan bir tolg‘ir qushim uchildi,
Imoratim bari tekis bo‘ldi,
Bir oy elima paydo bo‘ldi,
Shu’lasi olamni yop-yorug‘ qildi.
Qurandozlar, ayting, ta’bir na bo‘ldi?

Bir chinor elimdan ko‘karib ketdi,
G‘alt urib, shoxasi osmonga yetdi,
Fuqaromning bari soyalab yotdi,
Qur’a ko‘ring, soyalagan kim bo‘ldi?

Saralab oluvchi Raxmatov Muzrab©️

@muhimiuz

GO‘RO‘G‘LINING TUG‘ILISHI

...«Bir cherik – lashkar Asqar tog‘ga keldi, yulduzdan ham ko‘p», – deb arz qildi.
...Odilxon podsho: – Kelgan lashkar kim ekan, bilib kelinglar! – deb o‘zining Taka begi Zamon degan lashkar boshlig‘ini bir necha odamlarga qo‘shib, elchi qilib yubordi.
...Odilxon: Podsholar yurishni, turishni oldin elchilar bilan bildirib, elchiga ko‘nmasa, so‘ngra safar qilib kelar edi. Bu rasm avvaldan oxir qoida bo‘lib kelayotgan edi...
...Holmon: «Dushmaning xas bo‘lsa qo‘rq» degan ekan.
...Podshohi haqiqiy – Xudoning o‘zi. Bular podshohi majoziy – Xudoning yaratgan maxluqi. Bularni ham Xudo podsho qilib qo‘yibdi.
...Birdan Odilxon podshoning lashkariga Nazar degan kishi boshchiligida ko‘p lashkar kelib qo‘shildi.
...Birdan bir-birlariga ot qo‘yishib, tala-to‘p bo‘lishib, bir-birlari bilan aralashib qoldi. Ajal yomg‘iri yog‘di. Nayzabozlik, qilichbozlik, bir-birovining jazosini bermoq sarbozlarga bo‘ldi ermak. Hech kim ko‘rmagan, hech bir quloq eshitmagan katta urush bo‘ldi, o‘liklar to‘ldi, o‘liklarning ostidan sizotsizot qon ketdi. Shu kun to‘qqiz soat urush bo‘ldi.

Saralab oluvchi Raxmatov Muzrab©️

@muhimiuz

Bir yili imtihonda tushgan savollarni yig'ib, har kunligini kunlik shogirdlarimga berib bordim. Va ularga bularni o'qishligi shartligini, testlar albatta qaytalanishini uqtirdim. Lekin ular bunga unchalik parvo qilishmadi, Alal oqibat savollar qaytalanib, ular yod olishi kerak bo'lgan ma'lumotlar o'zlariga pand berdi. Bu yil ham hali imtihonga kirmagan o'quvchilarga maslahatim: kirib-chiqqanlardan erinmasdan, uyalmasdan tushgan savollarni esda qoldirganlaricha so'rang, tushadi.
Amaliy jihatdan olib qaralganda, DTM ko'p sonli testlarni millionlab nusxada ularni takrorlamasdan turib o'quvchilarga yetkazishlari imkonsiz. Faqat savollar o'rni, javoblar variantida ma'lum o'zgarishlar kiritilishi mumkin.

@muhimiuz

#onatili

TIRE haqida gaplashamiz.

1. Ega va ot-kesim orasiga: Akam - eng kuchli suzuvchi. Eslang, gap oxirida so'roq belgisi bo'lsa, ot-kesim tarkibida bog'lamalar qatnashsa, ega va kesim orasida ham, esa kabi so'zlar kellsa, kesim belgi bildiruvchi so'zlar (qanday?, qanaqa?) bilan ifodalansa, tire qo'yilmaydi.
2. Ajratilgan bo'laklarda: Ertaga biznikiga - yangi qurilgan hovlimizga - mehmonlar keladi
3. Ajratib ko'rsatilgan usyushiq bo'laklardan oldin. Sifatlovchi-aniqlovchi va hol: Bir she'r o'qidim - mazmunsiz, qofiyasiz (ajratilgan sifatlovchi-aniqlovch); Qalbim yashar - sokin, bezavol
4. Umumlashtiruvchi bo'lakdan oldin: Sen ham, akang ham, otang ham - hammang qotilsan
5. Bog'lovchisiz qo'shma gap qismlari orasida: Qo'shning tinch - sen tinch (shart); Suv keldi - nur keldi (o'xshatish); Pul bor - muammo hal bo'lmayapti (zidlik)
6. Ko'chirma gapni muallif gapidan ajratish uchun: «Ertaga kelama», - dedi Anvar.
7. Dialoglarda:
- Isming kim?
- Otabek
8. ...dan ...gacha ma'nolarini anglatishda: Toshkent - Samarqand yo'nalishidagi avtobus bugun jo'naydi
9. Atoqli otlar tarkibida son ishtirok etsa: «Toshkent - 3» navi; DTM - 2021
10. Qarshi tomonlarning o'rtasida: "Paxtakor" - "Nasaf" uchrashuvi

Siz yana qanday o'rinlarda tire qo'yilishi lozim deb o'ylaysiz? Bu haqida biroz fikr yuritib, keyin qoida daftaringizga yozib qo'ying)

@muhimiuz

GO‘RO‘G‘LINING TUG‘ILISHI

...Burungi zamonda Yovmit degan el, Taka turkman degan yurt, Mari degan yana bir qo‘rg‘on bor edi. Yovmit yurtining Odilxon degan podshosi bor edi. Odilxon podshoning ikki o‘g‘li bo‘lib, kattasining oti Urayxon, kichkinasining oti Ahmadbek edi. Bibi Oysha degan bir qizi ham bor edi.
Mari yurtining Qovishtixon degan xoni bor edi. Qovishtixonning To‘liboy sinchi degan bir o‘g‘li bor edi. Ko‘p esli, aqlli, tamizli, farosatli odam edi.
Marining begi Qovishtixon Yovmit elining xoni Odilxon podshoning bozorchi savdogarlarini yo‘lda talab oldi.
...Odilxon Qovishtixon bekni to‘pga solib otib yubordi.
...Bir kunlari To‘liboy sinchining xizmati yoqqanligidan: «Bu ham o‘zimning suyagim-da», – deb Odilxon podsho Bibi Oysha qizi ni unga nikohlab berdi. Bibi Oyshaning bo‘yida bo‘lib, oy-kuni to‘lib o‘g‘il tug‘di, otini Ravshanbek qo‘ydi.
...Taka turkman degan yana bir yurt bor edi. Bu yurtda Jig‘alixon degan bek bor edi. Jig‘alixonning Gajdumbek degan o‘g‘li, Bibi
Hilol degan qizi bor edi.
...Zargar shahrining Shohdorxon degan podshosi bor edi. U yig'ilishga ikki yuz guburlarini yig'adi.
...Shohdorxonning vaziri Holmon aytdi:
– Elchi yubormay birdan zo‘rlik qilib yov yubormoq podsholardan lozim emas.
...Holmonning so‘zi yaylovga chiqmadi - E’tiborga olinmadi ma’nosida.
...Shohdorxon Yovmitga lashkar tortganda o'rniga Subyon deganini tashlab ketadi.
...Shohdorxonning lashkari uch oy yo‘l yurib, uch oy deganda Taka-Yovmit Urganch yurtining Asqar degan tog‘iga yetib qo‘ndi. Shu kuni payshanba edi…
...Taka-Yovmit elining o‘quvchi bolalari har kuni o‘qib, payshanba kuni tushdan keyin ozod bo‘ladigan rasmi bor edi.

Saralab oluvchi Raxmatov Muzrab©️

@muhimiuz