Karischa reklama va qobiqlar
Koreyaga ilk bor kelgan paytlarimiz. 3 ta sherik ijara uyda turamiz. Karis tilini hali bilmaganimiz uchun boʻsh vaqtimizda televizor orqali inglizcha dastur beriladigan telekanallarni karischa taglavhasi bilan tomosha qilardik. Orasida reklama koʻp chiqsa ham, baʼzida doʻstim Islomiddin boshqa kanalga oldirmasdi. Nega deb oʻylaysiz? Chunki Oʻzbekistondan yangi kelgan talabalar uchun karis telekanallaridagi reklamalar haqiqiy sanʼat asaridek tuyulardi. Tom maʼnoda haqiqiy sanʼat asari!
Tasvirning yuqori sifati, ishlatilayotgan texnologiyalarning ilgʻorligini tushunsa boʻladi, rivojlangan davlatda shunday boʻlishi ham kerak-da, derdik. Ammo bizni hammasidan koʻp hayron qoldiradigani reklamalardagi gʻoyaviy xilma-xillik va originallik edi. Umumiy manzarani hosil qiluvchi baʼzi oʻxshash jihatlar borligi rost, lekin har bir reklama koʻp jihatlarda bir-birini takrorlamaydi va albatta sizni hayratga solishdan toʻxtamaydi. Jadal ketayotgan zamon bilan hamnafas, mijozning qadriyatlaridan kelib chiqib aynan unga mos usulni topib bera oladigan bu sanʼat asarlari — reklamalarning oʻzidayoq fikriy qobiqlardan xoli erkin jamiyatning inʼikosi koʻrinadi.
Quyida men yaqinda tavofuqan duch kelgan ana shunday reklamalardan
birini ilinyapman.
(Karis tilini biladiganlar shu yerda toʻxtab, avval videoni koʻrib olishlarini tavsiya qilaman.) Videolavhada — davlatga tegishli moliyaviy tashkilot tomonidan 2018-2023-yillarga rejalangan, shahardan uzoq, chekka hududlardagi oilalar farzandlari uchun mo'ljallangan "100 ta bogʻcha quramiz loyihasi"ning reklamasi. (#Koreya bog'chasi haqida ilk
taassurotim yodingizda bo'lsa kerak.) Xullas, reklamada qishloq joyda yashaydigan bolakay yolgʻizlikdan, birga oʻynagani oʻrtoqlari yoʻqligidan juda qiynaladi, ijtimoiy koʻnikmalarga boʻlgan chanqogʻi sabab oʻzini baxtiyor his etmaydi. Ota-onasi esa buni avvaliga tushunmaydi. Boshida nima reklama qilinayotganini men ham tushunmadim.
(Videoda bola oʻynagan bekinmachoqqa oʻxshash oʻyin — yaqinda superhit boʻlgan Kalmar oʻyini serialidagi bahaybat qoʻgʻirchoq bilan oʻynaladigan oʻyinning xuddi oʻzi. Ayni kunlardagi fenomenga shunaqa ustalik bilan bogʻlam qilinganiga qoyil qolmay ilojim yoʻq.) 2.5 daqiqalik reklamani xuddi bir filmdek, bolaning taqdiriga befarq bo'lmay hayajon bilan tomosha qildim. Oxirida esa bolakay uchun bog'cha yechimi topilganidan beixtiyor quvondim.
(Marketingning kuchini qarang. Istalgan karis bu videoni koʻrib, davlatning bu xayrli ishidan qanday taʼsirlangan boʻlardi, tasavvur qilavering.) Reklama karischada boʻlgani uchun koʻpchilikka biroz tushunarsiz boʻlishi mumkin. Ammo hozir asl aytmoqchi boʻlgan gapim faqat reklama haqida emas.
Balki fikriy qobiqlar haqida. Uchinchi dunyo davlatlarida kuzatiladigan, jamiyat ravnaqi yoʻlida toʻgʻanoq boʻlib turgan qobiqlar haqida. Rivojlangan mamlakatda 5 yildan ortiq yashab oʻzim uchun kashf qilgan eng qadrli xulosalarimdan biri shuki,
agar biz ham xalq oʻlaroq dunyo hamjamiyatiga bir qadam boʻlsa-da yetib olishni istasak, oʻzimiz shu kungacha toʻgʻri deb bilgan usul-vositalarni soʻroq ostiga ola bilishimiz zarur. Xoh taʼlim, xoh iqtisod, xoh siyosat, xoh ijtimoiy hayot, u qaysi soha boʻlishidan qatʼi nazar, dunyoda buni qanday qilishyapti, ishlash-yashash-fikrlash, qoʻyingki, mavjud boʻlishning yana qanday muqobil yoʻllari borligi haqida taftish-tahlil qila oladigan, kerakli oʻrinlarda axborotni filtrlay biladigan va, eng muhimi, erkin fikrlab jamiyatga yangi gʻoyalar bera oladigan daraja, saviyaga chiqishga majburmiz!
Bu esa, aytishdan charchamasligimiz kerakki, faqat va faqat ilm bilan boʻladi. Bular: musulmon uchun zarur boʻlgan sharʼiy ilmlardan tashqari, aniq, tabiiy, ijtimoiy ilmlar, zamonaviy texnologiya va bu ilmlar olamiga soʻzsiz koʻprik boʻla oladigan ingliz tili — dunyo ilm-fan tili ilmi! Bizni faqat ilm qutqaradi, azizlar.
P.S. Yuqorida tilgan olingan erkin fikrlash juda keng tushuncha va buning hech shubhasiz oʻz chegarasi
bor. Lekin hozir mavzu boshqa.
📌
@javharuz 📌
