💬

Bugun Ramazonning soʻnggi kuni...

Farosatga 89% chegirma

Inson shunday mavjudot-ki u yolgʻiz oʻzi yashay olmaydi. Xoh koʻcha-koʻyda, hox ishda yoki oʻqishda, hattoki oʻz xonasida yolgʻiz qolganida ham jamiyat bilan jamoa bilan birga hayot kechiradi va shuning bilan birga baʼzan oʻzi nafas olayotgan muhitga maʼlum miqdorda taʼsir qiladi. Bu taʼsir maʼnaviy, moddiy va psixologik boʻlishi mumkin va bilasizmi bu jarayonda insonga kerak boʻladigan eng muhim narsa nima? Ilm? Pul? Obroʻ? Yoʻq, bular emas! Farosat!!! Agar siz ilmli, obroʻli va boy boʻlib farosatingiz yuqorida sanalgan narsalarga sherik boʻlmasa jamiyatga foydangizdan koʻra zararingiz taʼsiri koʻlami kattaroq boʻladi nazarimda. Oʻylashimcha, bu inkor etib boʻlmaydigan fikr.

Faktni uzoqdan izlash shart emas. Koʻchada ketayotganda biroz eʼtiborli boʻlish yoki ijtimoiy tarmoqlarga bir koʻz tashlashning oʻzi yetarli. Butun jamiyatniki boʻlgan, hamma birdek foydalanadigan, har kuni yuradigan va istamasangiz ham qarashga majbur boʻladigan yoʻlaklarga tuflagan odamning farosat darajasi nechi foiz miqdorda faol deb oʻylaysiz?

Miyamizning taxminan 3%i faol ishlaydi degan faktga suyanib farosatni ham uning tarkibidagi fazilat ekanligini hisobga olsak uni ishlash koʻrsatkichini 0% deb baholasak boʻladi, nazdimda. Ha bu ularda farosat yoʻq degani. Ming afsuslarimiz boʻlsinki unaqalar oramizda «tiqilib» yotibdi. Ishonib ayta olaman, ular hamma joyda shunaqa: ishda, uyda, oʻqishda va hattoki internetda ham. Va ular har doim oʻzi boʻlgan muhitdagilarga yoqimsiz darajada ozor berishadi.

Lekin, biz shunday jamiyatmiz, «hey sal farosatli boʻl» deb ayta olmaymiz. Yo oʻta darajada befarqmiz yoki andisha qilamiz.
Yana bir muhim jihat, farosatli yoki farosatsiz boʻlish shunday narsaki u huddi infeksiya kabi odamdan odamga yuquvchi narsa. Qiyoslaydigan boʻlsak, farosatsizlik «koronavirus» kabi, farosat esa OIV kabi insondan insonga oʻtadi, nazarimda. Birgina misol: instagram ijtimoiy tarmogʻida bittasi «Nexia 2 legenda» mazmunidagi mazmunsiz izoh qoldirdi va tez orada tarmoqda qoʻshtirnoq ichida epidemiya tarqaldi.

Xabaringiz bor... Aslida bunday misollardan koʻplab keltirish mumkin. Shunchalik koʻp misol bor-ki inson eshitgani sari kayfiyati buziladi va ularni eslatish ham shart emas aslida. Chunki, hammasini bilasiz. Roʻmol oʻragan ayol intim munosabatlar haqida oʻzining xolisona ilmini ulashayotganini, imkon qadar bachkana va saviyasiz kontenlar orqali faqat mashhurlik va pul ilinjida oʻzini har koʻyga solayotganlarni, behayolikni maksimal darajada targʻib qilayotgan yosh yigit-qizlarni bilasiz-ku, toʻgʻrimi?

Tekinga yoki katta chegirmada kiyim tarqatilayotganini eshitgan olomon doʻkon eshiklarini buzib yuboradigan darajada tartibsizlik keltirib chiqargani, natijada oʻsha doʻkon egasi jarimaga tortilganidan ham xabaringiz bor menimcha. Bu ham oʻsha olamonnig farosatsizligidan emasmi? Mayli, men ham oʻsha doʻkon egasi kabi jarimaga tortilsam ham, farosatga katta chegirma eʼlon qildim. Naqd 89% foiz. Nima deb oʻylaysiz, oʻsha kiyimlar kabi talash boʻlib ketarmikan?

Shexroz Jalgʻashev

@mavhum_tasavvur