LEGIST

​​DALIL – HUQUQNING IKKINCHI NOMI
 
Ali unday desa, Vali bunday deydi. Sud kimga ishonadi? 
 
✳️ Keys: Valining ustidan “ichki ishlarga” shikoyat tushadi. Emishki, Vali Alining do‘konidan 15 000 so‘mlik mahsulot sotvolgan. Pulini ertaga berishini aytib, aldab ketgan. O‘rtada shartnoma, tilxat, tam yozuv-chizuv yo‘q. Lekin voqeaga sotuvchining xotini Maxpirat va qo‘shnisi Absamad shohid bo‘lgan. 

So‘roq shuni ustiga tikka qo‘yilmoqdaki, Vali firibgarlikda ayblanishi mumkinmi? 

Keling, boshidan boshlaymiz. Aliga ko‘ra, Vali o‘zganing mol-mulkini aldash yo‘li bilan o‘zlashtirmoqda. Lekin uning shunchaki shikoyati bilan Alini moshennikka chiqarib qo‘yib bo‘lmaydi. Vajlarning ishonchliligi nima bilandir tasdiqlanishi kerak. Boshqacha ayganda, Alini uxlatib ketganligini isbotlovchi dalillar zarur. Misol uchun audio-videoyozuvlar, guvohlar ko‘rsatuvlari, SMS-yozishmalar, ikkiovining oldingi munosabatlari va hokazolar. Bo‘lganda ham dalillar ishonchli, yetarli va maqbul bo‘lishi shart. 

Bugun dalilining yetarliligi to‘g‘risida gaplashadigan kunimiz ekan, o‘rtoqlar. Shu sabab misol bilan minde choyni ustida suhbatlashamiz.  

Vaziyat bo‘yicha Ali o‘zining foydasiga xizmat qiluvchi nima dalil keltiradi? Zapis yo‘q. Hujjat yo‘q. Guvoh bor. O‘zining bergan ko‘rsatuvlari va guvohlarning ko‘rsatuvlari dalil bo‘la olishi mumkin. Ko‘rsatuv deganda TVdagi “Yor-yor” ko‘rsatuvini aytmayapman. Voqea to‘g‘risida so‘zlab bergan ma’lumotlari ko‘rsatuv hisoblanadi.  Bo‘ldi, bundan bo‘lak dalil yo‘q. 
 
❗️Plenum qarori bo‘yicha shunday deyilgan:
gumon qilinuvchi, ayblanuvchining surishtiruv va dastlabki tergov davrida guvoh sifatida so‘roq qilinganda bergan ko‘rsatuvlari sud majlisida boshqa dalillar bilan tasdiqlanmagan bo‘lsa, bu maqbul dalil bo‘lmaydi.
 
Endi o‘zbekcha qilib tushuntiraman. Faqat guvohlarning ko‘rsatuvi bo‘lsayu, boshqa dalil topilmasa, uxlading deyapti plenum. Nechta guvoh borligi qiziqmas. Alini ham shu qismat kutadi. Dalil bir emas bir nechta bo‘lishi va ayrim payt turli xil bo‘lishiyam taqozo etiladi. Shundagina u yetarli deb hisoblanadi. 
 
Valining qilmishida firibgarlik tarkibi bor-yo‘qligi endi alohida mavzu.  
 
Xullas, og‘iz javragan bilan dalil bo‘lmasa, foydasi yo‘q.

⭐️ Foydali deb hisoblasangiz, postni ulashib faoliyatimizni qo‘llab-quvvatlang. Rahmat!

@LEGISTUZ

​​MCHJ: A dan Z gacha

1.0. “MCHJ”ni nega mas’uliyati cheklangan?

Biron mahsulotni paketi ustida shunaqa yozuvga ko‘zing tushganligi aniq — «G’ISHMAT PRODUCTION» MCHJ. Yoki kamida “mas’uliyati cheklangan jamiyat” degan ensani qotiradigan so‘zlarni eshitgansan. Menam maktab paytida bu nimani anglatishiga juda qiziqqanman. Kimlardandir so‘raganman, ammo tayinli javob topolmagandim. Yoki tushuntirishgan bo‘lsa ham mani miyyamga nagruzka tushib, qabul qilolmaganman.

Mas’uliyati cheklangan jamiyatini (qisqartamasi MCHJ yoki OOO) muloqotda firma deb o‘rganib qolganmiz. Ishlab chiqarish, xizmat ko‘rsatish va boshqa sohalarda biznesini yo‘lga qo‘ymoqchi bo‘lgan bir yoki bir necha kishilar sherik bo‘lib faoliyatini yo‘lga qo‘yishi mumkin. Ana shu  maqsadda biron yuridik shaxs tashkil etish zarurati tug‘iladi. Masalan, xususiy korxona, shirkat, nodavlat ta’lim muassasasi yoki fermer xo‘jaligi shaklida firma tashkil etish mumkin.

Saqqasi bor odamga qulayroq bo‘lgani tufayli MCHJ tashkiliy-huquqiy shaklini tanlab qo‘ya qolishadi.

Nimanidir tushungandek bo‘lib turibsan. Aslida hali baloniyam tushunmading, bro. Xo‘p, bu nega “jamiyat” deb ataladi va nima uchun bu jamiyatni “mas’uliyati cheklangan” bo‘lishi kerak?

Jamiyat deyilishining boisi san og‘ayning Nozim va Komil o‘rtaga pulingni, biron mol-mulklaringi tashlab biznesni boshlayapsizlar. Ya’ni uchchoving biznes sheriksizlar endi. Boshqacha aytganda, firma ta’sischilari hisoblanasizlar. Shuning uchun bu hamkorlik “jamiyat” deb ataladi.

Hamkorlar mas’uliyatini kimdir bir urib cheklab qo‘ygan deb o‘ylayotgan bo‘lsang adashasan. Mas’uliyat – bu javobgarlik. Javobgarligi cheklangan. MCHJ tashkil etildi degani alohida huquq subyekti paydo bo‘ldi degani. Ya’ni haligi ta’sischilarning huquq va majburiyatlari boshqa, MCHJniki alohida. MCHJ mustaqil shaxsiyat.

Kim bilandir shartnomaviy munosabatga kirishsa, MCHJ o‘zining nomidan bitim tuzadi. Ta’sischi bo‘lmish Komil, Nozim va G‘ishmatlar nomidan emas.

Va ertaga nizo kelib chiqsa MCHJ o‘zining hisobidagi mol-mulklar bilan javob beradi. Deylik, jamiyat (MCHJni nazarda tutyapman) beton yetkazib berish bo‘yicha shartnoma tuzdi. Shartnomani bajarmay, tovarni yetkazib berolmadi. Sud bo‘ldi. Yutqazdi. Endi qarz MCHJ balansidagi mol-mulklar va pul mablag’lari bilan undirilishi mumkin.

Komil, Nozim, G‘ishmatlarning shaxsiy mol-mulkiga teginmaydi. Jamiyatning hisobida qarzni qoplashga yetarli qiymatliklar bo‘lmagan taqdirda ham ta’sischilar shaxsiy mulkiga undiruv qaratilmaydi. Chunki ta’sischilar MCHJning majburiyatlari bo‘yicha javob bermaydi. Tushunyapsizmi? Ta’sischilar javobgarligi cheklangan. Shu uchun mas’uliyati cheklangan jamiyat deb nomlanadi.

Hozircha shu yetadi. Hali ko‘p gaplashamiz.

⭐️ Foydali deb hisoblasangiz, postni ulashib faoliyatimizni qo‘llab-quvvatlang. Rahmat!

@LEGISTUZ