Olimpiada, iqtisodiyot va soliqlar haqida.
Bugun Parijda ochilish marosimi bo’ladigan yozgi olimpiada o’yinlari aslida Bostonda bo’lishi kerak edi. 2015 yilda AQSh milliy olimpiya qo’mitasi aynan Boston va Los Anjeles shaharlarini mezbonlik qilish uchun tanlab olgandi va Xalqaro olimpiya qo'mitasiga taqdim etishgan. U paytda kabinetdagi Obama ham, Massachussets gubernatori ham, Boston shahar hokimi ham juda hursand bo’lishgan edi - shaharga olimpiada keladi deb.
Gap shundaki, Boston shahar aholisi bu harakatga mutlaq qarshilik ko’rsatishgan. "Biz hech qachon shaharlarimizni uch haftalik tadbirlar atrofida rejalashtirmasligimiz yoki shaharlarimizni tashrif buyuruvchilar atrofida rejalashtirmasligimiz kerak” degan
shior bilan faollikni boshlashgan. Bu yerda masala faqatgina olimpiada bo’ladigan kunlarda shaharda hayot mutlaq qiyinlashishida emas. Masalan, bilasiz katta marosimlar kuni avtomobil, jamoat transporti, inftratuzilmaga katta bosim tushadi, xavfsizlik va sport maydonlari tashkillashtirilishi tufayli odamlar o’z uylari, ishlari va bog’lariga bora olmaydilar - Parij mahalliy aholisi hozirda aynan shundan aziyat chekmoqda. Bir nechta do'stlarim bilan gaplashganimda ular faqat norozi, ba'zilari shahardan shu kunlarda tinchroq joylarga chiqib ketishgan ham. Xullas, bu yerda masala asosan soliqlarga va soliq to’lovchilarga borib taqaladi. Xalqaro olimpiya qo'mitasi mezbon shaharlardan agarda tashkiliy xarajatlar birlamchi loyihadan oshib ketsa mahalliy soliq to'lovchilar ortiqcha xarajatlar uchun javobgar bo'lishi haqida shartnoma imzolashni talab qiladi. Va dalillar shuni ko’rsatadiki, xarajatlar bir necha karrasiga oshib ketadi. Shuning uchun bostonlik soliq to’lovchilar va mahalliy aholi uchun bunday uch haftalik festival cho’ntaklariga juda qimmatga tushini bilib qarshilik kampaniyasini boshlashgan. Batafsil bu
yerda o’qishingiz mumkin. Masalan, soliqlarimizni festivalga emas, ko'proq uylar qurishga ketqazaylik deb.
Natijada aholining ovozi inobatga olingan (chunki gubernator ham shahar hokimi ham keyingi saylovlarda o’z taqdirlarini xatarga qo’ygilari kelmaydi-da) va Boston rasman mezbonlik qilish poygasidan chiqishni e’lon qilgan. Oxir oqibat, 2024 olimpiada Parijga berildi, Los Anjeles esa 2028ni oldi.
So’rashingiz mumkin, olimpiadaga Boston mezbonlik qilsa, xarajatlar ko’payib ketsa ham shaharga keladigan daromadlar undan ko’proq bo'lmasmidi deb? Shahar oxir-oqibatda yutar ediku bunday festivalga mezbonlik qilib, balki ko’proq turistlar kelardi, balki o’sha majoziy shahar imidji ko’tarilib qolardi deb. Yo’q. Olimpiada o’yinlariga mezbonlik qilishning iqtisodiy foydasi nafaqat katta ekanligi, balki u aksariyat vaziyatlarda manfiy ekanligini ko’rsatadigan tadqiqotlar ko’p. Ya’ni, yozgi/qishgi olimpiada o’yinlarini o’tqazish uchun ketadigan xarajatlar undan keladigan daromadlardan karrasiga ko’proq bo’ladi. Batafsil
bu yerda o’qishingiz mumkin, tadqiqotlarga havolalar ham bor.
Parijga keladigan bo'lsa, yaxshi yangiliklardan biri shundaki bu yilgi olimpiada xarajatlari oldingilaridan ko'ra ancha
kamroq ekan. Masalan, Sochidagi olimpiada 29 milliardga tushgan bo'lsa Parij 8.7 milliarga tushayotgan ekan.
Xullas, kim bilsin, agarda bostonlik soliq to’lovchilar o’z ovozlarini balandroq eshittirib soliqlarini ortiqcha hashamat uchun sarflanishga qarshi chiqmaganlarida, bugun olimpiada o’yinlari Parijda emas Bostonda bo’lar edi va men uni televizorda emas, jonli tomosha qilgan bo'lar edim.
@uzbekonomics
