Меҳрибон пиарчи

​Президент бугун мамлакатнинг энг бош ньюсмейкери. Мазмундорлиги бўйича мисли кўрилмаган мурожаатнома барча журналист, блогер, аудиториянинг эътиборини маҳкам ушлаб турибди.

Тадбирнинг формати ҳам ўзгача: бу йили у Сенат ёки Қонунчилик палатасида эмас, «Ҳилтон»да ўтмоқда. Аудитория анчагина бемалол, эркин ўтириши, онлайн трансляциянинг сифати таҳсинга лойиқ.

Шу ўринда президентнинг зўр гапираётганига эътибор қаратмасликнинг иложи йўқ. Тан олиш керак, у ўзининг нотиқлик қобилиятларини тинмай яхшиламоқда.

@kindpruz

Халқаро пресс−клуб раиси, МСК аъзоси Шерзодхон Қудратхўжаев янги сайланган Сенат аъзолари орасида қариялар кўплиги ҳақида фикр билдирибдилар. Шерзодхон Тожиддиновичнинг давлат органлари очиқлиги учун кўп меҳнати сингани ва чинакам обрў−эътиборга эга бўлганини тан олган ҳолда, “Меҳрибон пиарчи” унинг қуйидаги фикрини эътиборсиз қолдира олмади: “жаҳон амалиётида, хусусан Европа Парламентларининг ҳам юқори палатаси катта ҳаётий тажрибага эга ва жиддий ютуқларга эришган, малакали сиёсатчилардан иборат бўлади”.

Гап шундаки, бундай солиштириш унчалик тўғри эмас. Биринчидан, Ғарбда ва бизда парламентаризм ривожланиш даражаси ва тажрибаси ер билан осмонча фарқ қилади. Маълумки, Европадаги биринчи парламентлар қарийб минг йил аввал тузилган ва ҳамон узлуксиз фаолиятини тўхтатган эмас. Биздачи? Сўнгги юз йил ичида ўзбеклар Чор Россиясининг Давлат Думасининг Мусулмонлар фракциясига, кейин Иттифоқнинг Олий кенгаши, ундан сўнг мустақил Ўзбекистоннинг Олий кенгашига, кейин икки палаталик Олий Мажлисга сайлана улгуришди. Сўнгги бир аср давомида иккита империя таркибида яшаб кўрган бўлсак, монархияниям кўриб, социализм қуриб, кейин эркимизни топган бўлсак, ўзимизни барқарор ва анчадан бери демократик Европа билан солиштиришимиз ғалати эмасми?

Шу ерда яна бир гап. Ўзимизга қулай бўлса, Европа билан ўзимизни солиштирамиз, иқтисодий ривожланиш, фуқаролик жамияти тараққиёти ҳақида гап кетганда эса “мустақил бўлганимизга энди 30 йил ҳам бўлмади−ку, Ғарб бўлса 300 йилдан бери демократияда яшаяпти, сабр қилинглар” деймиз. Зўр−а?

Иккинчидан, Сенатга сайланган “катта ҳаётий тажрибага эга ва жиддий ютуқларга эришган, малакали сиёсатчилар” ҳақида. Бир умр тайинланадиган лавозимларни эгаллаб келган одамларни сиёсатчи дейиш мушкул, негаки улар ҳаёти давомида биттаям мустақил сайловолди кампания ўтказмаган. Европада бўлса ёшлар мактабдан бошлаб сайловчилар овози учун кураша бошлайди.

Ва ниҳоят учинчиси – демография масаласи. Европа аҳолисининг ўртача ёши 40 атрофида ва ундан юқори бўлса, ўртача ўзбекистонлик 28 ёшда. Гаров боғлашаманки, сенаторларнинг ўртача ёши бундан икки карра катта.

https://t.me/joinchat/AAAAAFHy2j8nujq59LTyvw

Иттифоқ парчалангач, биз ўз олдимизга кучли давлат ва ривожланган фуқаролик жамиятини барпо этиш мақсадларини қўйгандик. Биринчи масалани ошиғи билан уддалаган бўлсак, иккинчиси анча пайсалга солинди. Балки бунинг сабаби фуқаролик жамиятини қуришга айнан бизнинг кучли давлатимиз жавобгар бўлганидадир.

Умуман олганда, бизнинг давлатимиз қаттиққўл отага ўхшайди: ҳар нарса унинг рухсати ва назорати остида бўлиши шарт. Ўзининг асосий вазифаси бўлмиш фуқароларга хизмат кўрсатишдан ташқари у бизнинг аҳлоқимиз, маънавиятимиз ва ҳатто эркимиз ҳақида ҳам қайғуради. Фуқаролик жамиятини “ривожлантириш”ни мақсад қилиб олган квази−ННТлар кўпроқ давлат томонидан жамиятни назорат қилувчи ташкилотларга ўхшаб кетади. Фуқаролик жамиятини ривожлантиришга унчалик ўхшамайдиган фаолият, шундай эмасми?

“Меҳрибон пиарчи”нинг ўта шахсий фикри ожизича, фуқаролик жамиятининг ривожлантиришга давлат қўша оладиган энг катта ҳисса – унга ҳалақит бермаслик. Фуқаролик жамияти дашт эмаски, уни тракторлар билан ҳайдаб, сув қуйиб, гўнг ташлаб, ҳашарга ўқитувчи обчиқиб ишлатиш шарт эмас. У тирик жонзот сингари ўзидан ўзи ривожланиб кетаверади, ва бунда энг асосий омил – амалдаги қонунчилик ОАВ, блогер ва жамоатчилик фаолларини хато ва камчиликлари учун қаттиқ жазоламаслиги. Бу борада АОКА Президент қарори асосида Жиноят кодексидан туҳмат ва ҳақорат учун озодликдан маҳрум этишни чиқариб ташлаш бўйича қонун лойиҳасини ишлаб чиққанини олдинга қараб ташланган катта қадам деб баҳоласак бўлади.

Интернетдан олинган ақлли фикр: «Ҳақиқатга тўғри келмайдиган, хато маълумотларни тарқатиш учун жиноий жавобгарликнинг мавжудлиги ва судланиш тамғаси босилиш хавфи, ижтимоий фаоллик, сўз эркинлиги ва яхши ниятдаги фикрларни ошкор этилишига тўғаноқ бўлади».

Ва «Инсайдер»нинг ажойиб постини ҳам ўқиб кўринг.


Обуна бўлишни унутманг https://t.me/joinchat/AAAAAFHy2j8nujq59LTyvw

Human сайтининг асосчиси, блогер Хуршид Далиевни экстремистик ташкилот аъзолиги ҳақида ёлғон ахборот тарқатгани учун Андижон шаҳар ҳокимлиги матбуот котиби 5,5 млн сўм жаримага тортилган.

https://t.me/joinchat/AAAAAFHy2j8nujq59LTyvw

Мана бундай видеоларни кўрганда одамнинг хўрлиги келиб кетади. Ахир нега бева−бечоранинг муаммоси хал бўлиши учун унинг уйига ҳоким бошчилигидаги комиссия келиши керак?

Бунда Тошкент вилояти ҳокимининг ҳам, унинг матбуот котибининг ҳам ўзи асли айби йўқ. Ҳоким байрам арафасида яхшилик қилган, матбуот котиби қўлидаги бор имкониятларни ишга солиб, буни оммага етказган ва тўғри иш қилган.

Шунчаки шунга умид қилардикки, бир кун келиб ҳоким кабинетидан чиқмасдан вилоятдаги барча беваларнинг мушкулини осон қила олсин, ҳокимни кўриб хурсанд бўлиб кетган қизалоқ эса бунинг ўрнига иссиқ ва шинам уйда дарс қилаётиб, ёки асфальт қилинган йўлдан замонавий мактабига кетаётиб шод бўлсин.

Орзудаги Ўзбекистонда ҳоким байрам куни ўз уйида ўтиради, иш вақтида эса уйма-уй юрмайди.

https://www.youtube.com/watch?time_continue=129&v=6P3JHazgous&feature=emb_title

Асака тумани ҳокими Э.Якубов, Асака туманидаги 27-умумий ўрта таълим мактаби директори М.Исақова ва Андижон вилоят Халқ таълими бошқармаси бошлиғи Ф.Бузруковлар Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлигининг ишонч телефонига мурожаат қилиб, Facebook орқали 2019 йил 4 август, 2019 йил 7 октябрь ва 2019 йил 18 октябрь кунларида «Отабек Нуритдинов» номли аккаунт фойдаланувчиси уларни обрўсизлантирувчи, шахсиятини шарманда қилувчи, ҳақоратли уйдирмалар ҳамда туҳмат ва бўҳтондан иборат маълумотларни тарқатгани учун унга нисбатан қонуний чора кўришни сўраган.

Бундан ташқари, Асака туман «Сувоқова» ДУК раҳбари Б.Қаҳҳоров Асака туман ички ишлар бўлимига мурожаат қилиб, 2019 йил 30 декабрь куни соат 10:30ларда Асака туман Молия бўлими олдида А.Нуритдинов уни жамоат жойида уятли сўзлар билан сўккани учун унга нисбатан қонуний чора кўрилишини сўраган, деб ёзмоқда "Кун" Олий суд матбуот хизмати ахборотига таяниб.

Тушунишимиз бўйича, ҳамма гап "Сувоқава" раҳбарини "сўкилгани"дан кейин бошланган. Биринчи абзацда тилга олинган каттаконлар бирдан "кўнгиллари оғриб", ИИВга шикоят қилишган. Блогер экспресс равишда қўлга олиниб, суд қилиниб, 15 суткага равона бўлган ва янги йилни панжара ортида кутиб олган.

Нима ҳам дердик. 2019 йил сўзи бўлган "блогер" 2020 йилнинг хавфли касблари қаторидан ўрин олмаса эди. Ва Комил Алламжоновнинг гапларига қўшилмай илож йўқ: туҳмат ва ҳақорат учун озодликдан маҳрум этиш нормасини тезроқ бекор қилиш керак.

https://t.me/joinchat/AAAAAFHy2j8nujq59LTyvw

​“Ўзбек журналистикаси икки даврга бўлинади: Муҳримгача ва Муҳримдан кейин”

Твиттердаги ушбу иқтибосга “Меҳрибон пиарчи” 100 фоиз қўшилади.

Муҳрим Аъзамхўжаев – бу янги авлод ўзбек журналистларининг энг кўзга кўринган намоёндаси. “Ижод йўлини” “Шарқ юлдузи” журналидаги шиғирлардан бошламаган, телевизорда чиқволиб, “аҳолининг муаммоларини хал қилиш бурчимиздир” деб кўкрагига урмайдиган журналистлар авлоди бу.

Янги Ўзбекистон, янги сайловлар, янги муҳаррирлар! Табриклаймиз!

​Фикр ва муносабатларнинг ранг-баранг фонида бир фикрга келдим: ТЕЛЕВИДЕНИЕ аудиторияси билан ИНТЕРНЕТ (ИЖТИМОИЙ ТАРМОҚ) аудиторияси иккига ажраляпти.

Кеча бир блогер гуруҳда ёзяпти, қаердан бу мукофот пайдо бўлиб қолди. Олдин ҳеч эшитмаган эканман, деб. Ваҳоланки, My5 ва “Ёшлар” телеканалларида куни 30-40 марта роликлар кетди, деярли ҳар бир кўрсатувда мукофот муҳокама қилинди. Демак, у телевизор кам кўради ва катта эҳтимол билан My5 ва “Ёшлар”ни умуман кўрмайди.

Маросим пайтида Дима Қаюмдек интернетни портлатган блогер саҳнага чиқса деярли қарсак чалинмади (Миролим Исажоновдан).

Тушунишимча, биз аллақачон икки аудиторияга бўлиниб бўлдик. “Ёшлар” телеканалини энг чекка ҳудудда, тоғ ёнбағирларида яшовчи чўпон йигит доимий томоша қилади. Лекин у биронта блогеримизни танимайди (бунда унинг айби йўқ). Лекин ҳамма бошловчини танийди, уларга СМС юборади, ўз оила аъзосидай кўради. Эфирга чиқишини кутиб ўтиради.

Пойтахт ва вилоят марказларида яшовчи аксарият ёшлар эса аслида телевизор кўрмайди, ижтимоий тармоқда нимадир тарқасагина хабардор бўлади, шуни билиб турган ҳолатда ҳам ўзлари танимаган журналист ёки бошловчини “Ким ўзи бу?” деб бурун жийиради.

Қобулжон Аҳмедов, "Ёшлар" телеканали директори

https://t.me/joinchat/AAAAAFHy2j8nujq59LTyvw

​Эркинлик ҳақида

Эркинликдан қадрлироқ нарса йўқ.

Барча халқлар эркин яшашга ҳақлидирлар. Гўёки, ўзбекистонликлар ҳали демократия ва фуқаролик эркинликлари бўйича яшашгача етиб борганлари йўқ, деган гап-сўзлар бемаъниликдан ўзга нарса эмас. Сўнгги йилларда биз анча эркин яшаяпмиз, давлат ва жамият ўртасида изчил мулоқот йўлга қўйилди, ва албатта бу фуқароларга ёқяпти. Ҳозир паспорт столида ОВИР стикерини олиш мақсадида 2 ойлаб кутиш учун 2015 йилларга қайтишни ҳоҳлаётганини изҳор қиладиганлар йўқ. Ёки “Ахборот” дастуридан нима тўғрию, нима нотўғри эканини кўрсатмагунларича, блогерлар юз бераётган жараёнлар ҳақида ўз фикрларини билдирмасликлари ҳам талаб этилаётганича йўқ.

Бироқ, ўзгача ҳолатлар ҳам учраб туради. Масалан, аҳолини қийнаётган “масалаларини ҳал этиш” учун Хоразм ва бошқа вилоятларда овоза бўлган блогер Нафосат Оллошукурова билан бўлган ҳолатни олайлик.

Буларнинг бари “сен мени танийсанми ўзи? Мен блогерман, энди тамом бўлдинг, деявер” қабилидаги нохуш жанжаллар билан бирга кечган. Аввалига унга 10 сутка маъмурий ҳибс тайинлашган. Бу пайтда блогерда “руҳий беқарорлик кузатилган” ва у ҳозирги кунда руҳий касалликлар шифохонасида сақланмоқда.

Албатта бу ачинарли ҳол, қизга ҳам одамнинг раҳми келади. Бироқ бунданда аянчлиси – эркинлик паст саводлилик ва тарбиясизлик билан биргарликда баъзан бу каби хунук ҳолатларга сабаб бўлмоқда. Нафосатга ўхшаганлар эса, орамизда кам эмас. Ушбу блогерларнинг сурбетлиги ва жанжалкашлиги охир оқибатда, “ўзбекистоликлар демократияга ҳали тайёр эмаслар” қабилидаги аҳмоқона гапларнинг пайдо бўлишига сабаб бўлмоқда, шу туфайли яна қатъий тартиб ўрнатиш бошланади.

Фикримни яна бир карра ойдинлаштираман: Нафосат Оллошукурованинг қилаётган ишлари тўғри, лекин унинг иш усули нотўғри. Фуқарони Тергов изолятори (СИЗО) ва руҳий касалликлар шифохонасига айнан ёмон хулқи туфайли жойлаштиришади. Ва блогерни фаолиятга ундаган эзгу мақсадлари протоколда, афсуски, қайд этилмайди.

https://t.me/joinchat/AAAAAFHy2j8nujq59LTyvw

“Осон” пуллар

Жорий йилда Россияда блогерларнинг реклама бозори (influencer-marketing) 155 млн АҚШ долларидан ошди. Йилнинг биринчи ярмида Россияда товарларни блогерлар орқали онлайн-савдоси қарийб 926 млн АҚШ долларини ташкил этди.

Ўзбекистонда шунга ўхшаш статистика ҳали йўқ. Бироқ бу турдаги реклама бозори мамлакатимизда ҳам ривожланиб бораётганини тажрибасиз интернет фойдаланувчиси ҳам билади. Ҳозирча интернетда инфлюенсерлар сони жуда камчиликни ташкил этади. Булар Telegram’даги блогерлар, инста-моделлар, вайнерлар ва влогерлар, машҳурлардан – санъаткорлар, шоуменлар, спортчилардир.

Ўзбекистонда блогинг ва у билан боғлиқ бўлган соҳаларнинг истиқболлари қандай? Ёмон эмас, бироқ ҳозиргидек сифати паст, секин ва қиммат интернет билан масалан, YouTube’да видеоблогинг ривожланмайди. Шундай экан, Россиядаги сингари КликКлак ва Чикен Карри ҳамжамиятларни ҳали бери кўролмасак керак. Бу интернет тезлиги мамлакат тараққиётига қандай боғлиқ, деган саволга яна бир очиқ жавоб.

https://t.me/joinchat/AAAAAFHy2j8nujq59LTyvw

Уч ҳафта олдин қуйидаги фикрни билдиргандик:

"Журналистлар гапириш мумкин бўлган мавзулар доираси чексиз эмаслигини яхши тушунишади, ва, бизнинг фикримизча, ҳукумат билан қандайдир келишувга бора олишларини англатади.

Бизнгингча, бу келишув қандай шартларда тузилади? Мавзу ва соҳа масалаларини томонлар ўзлари ҳал қилишсин, “Меҳрибон пиарчи”га медиамакондаги кучларнинг бўлажак мувозанати муҳим. Энг муқобил вариант – қўли узун бизнесмен ва давлат компанияларининг маълум ОАВларни оталиққа олиши керак".

«Кун» ва шаҳар ҳокими ўртасидаги вазият бу жараённи тезлатиб юборгандай туюлаяпти. Тезлатиш тугул, ўйин қоидаларини ҳам ўзгартириб юборди шекилли. Биз соддалар “Газпроммедиа”нинг муқобили тузилади деб юрувдик...

https://t.me/joinchat/AAAAAFHy2j8nujq59LTyvw

Энди эса, ошкора гаплашамиз. «Кун» − нафақат давлат органлари ва бизнес учун, айни дамда пиарчилар учун ҳам ноқулай ОАВ ҳисобланади. Уларнинг ўз қоидалари бор, улар – куч-қудрат манбаи бўлиб, ким билан ишлашни ўзлари ҳал қиладилар. Ва буни тушунса бўлади.

Эҳтимол мен пиарчи сифатида “Кун” сайтининг муваффақиятсизликка учрагани ва унинг бир-икки нафар журналистининг таҳририятдан кетганидан қувонишими керак эди. Бироқ ундай эмас. Кучли журналистика, мустақил ОАВ биз пиарчилар ва рекламачиларни иш билан таъминлайди. Агар эртага барча медиа бир хил зерикарли ва бемаъни бўлиб қолгудек бўлса, улар билан ишлаш ҳам илгаригидек буйруқ оҳангида бўлади.
Пиарчига қараганда, шартли хўжайинга ёки “қараб турган” амалдорга мурожаат қилиш осонроқ бўлади.

Бугун ижтимоий тармоқларда “Кун” сайти журналистларига уларнинг ишдан бўшаб кетишлари кераклигини очиқчасига айтишмоқда. Гўёки, “Кун” ўзини бадном қилганмиш. Бекор гап. Биринчидан «Кун» «Togri» каби ёпиб қўйилмади. Иккинчидан, унинг эгалари ва муҳаррирлари алмашмади. Шундай экан, Макаренконинг НТВ билан таққослаши ҳам нотўғридир. Ва ниҳоят учинчидан, барчамиз, бутун жамоатчилик «Кун»нинг менеджментини сазойи қилишимиз эмас, уни қўллаб-қувватлашимиз керак. Бизга кучли «Кун» керак. Кеча тунда администрация ва ҳокимиятда содир бўлган ҳамда сиз ҳам, биз ҳам аниқ бирор нима билмайдиган нарса ҳаммаси тамом дегани эмас. Аммо унинг барча журналистлари бўшаб кетса, тамом бўлади. Ва нима учундир, аҳмоқ бўлмаган кишилар бунинг учун жонбозлик кўрсатишмоқда.

Хўш, нима учун сиз «Кун» сотилди ёки ўлиши керак деб ҳисоблаяпсиз? «Кун» шундоғам биз учун кўп нарса қилди. Ва таҳририятни сақлаб қолиш устувор бўлиб турган бир вақтда, сиз ундаётган таваккалчилик яхши оқибатларга олиб келмайди.

https://t.me/joinchat/AAAAAFHy2j8nujq59LTyvw

​«Матбуотчилар уйи» яна сотувга қўйилди, деб ёзмоқда «Спот» нашри. Ва яна “журналистларни кўчада қолдиришмоқчи” деган айюҳаннослар янграмоқда. Ростан ҳам шундайми?

Бино таҳририятларга тегишли эмас, у ерда ижарада ўтиришади. Олти квадрат метрли стандарт кабинетнинг ойлик ижара ҳақи бир миллиондан ошиқ – арзон деб бўлмайди. Бино журналистлар фаолияти учун умуман мўлжалланмаган, ва бунинг сабаби бор – уни Тошкент вилоят партия қўмитаси учун қурилган, аммо каттаконларга ёқмагани сабабли журналистларга берилган. Балки, 40 йил аввал бу бино жуда зўр ҳисоблангандир, аммо бугун унинг носоз лифтлари, чириган электр симлари, совуқ ва расво туалети ҳамда абгор иситиш тизими бунча пул турмаслиги аниқ.

Аммо у турган ер жуда ҳам қиммат. Уни тиллога қиёсласак ва Ўзбекистондаги энг қиммат майдон, десак бўлади. Тасаввур қилинг, Амир Темур хиёбонининг ёнгинасида жойлашган бизнес марказида офис ижарага олиш қанчалик қиммат бўлиши мумкин? Ёки шу жойда барпо этилажак савдо−кўнгилочар марказида дўкон ижараси неча пул туриши мумкин? Таққослаб кўринг. Шунинг учун Тошбозорсавдонинг сирли кредити сабаб бино савдога қўйилгани жуда қулай бўлди. Дарвоқе, кредит ҳақида икки оғиз. Бир неча йил аввал уддабурон сити−менеджерлар пиёзнинг нархи роса қимматлигидан фойдаланиб қолишмоқчи бўлиб, жуда катта кредит олишган. Аммо кредит олиниши билан пиёзнинг нархи тушиб кетган. Натижада пиёз чириб кетди, пойтахт бозорқўмлари алмашди, журналистлар эса таҳририятлар учун янги бино қидиришлари тўғри келади.

Балки, яхшиликкадир. Муҳит онгни белгилайди; ишончимиз юз фоиз комил эмас−ку, аммо тахминимизча, обком учун қурилган бинода ёзилган мақолалар ҳам унчалик қизиқарли чиқмаса керак. Ҳамкасбларимизга кенг ва кўркам офисларга кўчишни ва бошқа ҳеч қачон ҳокимиятнинг қарорларига қарам бўлмасликни тилаб қоламиз.

https://t.me/joinchat/AAAAAFHy2j8nujq59LTyvw