Sulfid kislota (H₂S)Kimyoviy xususiyatlari va asosiy ma'lumotlar:Sulfid kislota — vodorod sulfid (H₂S) nomi bilan mashhur bo‘lgan, kislorodsiz kislotalar turkumiga kiruvchi modda. U ikki asosli kislota bo‘lib, kuchsiz kislota xususiyatlariga ega. Sulfid kislota vodorod va oltingugurt atomlaridan tashkil topgan bo‘lib, tabiatda organik parchalanish jarayonlari natijasida uchraydi.
Fizik xossalari va tashqi ko‘rinishi:Molekulyar formula: H₂S
Tashqi ko‘rinishi: Rangsiz, xuddi chirigan tuxumga o‘xshash yoqimsiz hidli gaz.
Erituvchanligi: Suvda oz miqdorda eriydi va suvli eritmasi kislotali muhitga ega.
Qaynash harorati: −60,2°C
Erish harorati: −85,5°C
Kimyoviy xossalari:Kislotalik:H₂S suvda eriganda ikki bosqichli dissotsiatsiya jarayoni orqali vodorod ionlarini ajratadi:
H₂S ⇌ H⁺ + HS⁻
HS⁻ ⇌ H⁺ + S²⁻Ammo kislotalik darajasi kuchsiz.
Tuzlar hosil qilishi:
Sulfid kislotaning tuzlari sulfidlar va gidrosulfidlar deb ataladi:
H₂S + NaOH → NaHS + H₂O
H₂S + 2NaOH → Na₂S + 2H₂OOksidlanish-qaytarilish reaksiyalari:Sulfid kislota kuchli oksidlovchilar bilan reaksiyaga kirib sulfat yoki elementar oltingugurt hosil qiladi:
2H₂S + 3O₂ → 2H₂O + 2SO₂
H₂S + Cl₂ → 2HCl + S
Yonish:
H₂S yonish jarayonida oltingugurt dioksidi va suv hosil qiladi:
2H₂S + 3O₂ → 2SO₂ + 2H₂O
Qo‘llanilish sohalari:Kimyo sanoati:Oltingugurt va uning birikmalarini ishlab chiqarishda.
Neft sanoati:Neft va gazdan oltingugurtni ajratib olish jarayonlarida.
Laboratoriya:Metall ionlarini aniqlashda reagent sifatida ishlatiladi.
Zararlilik va xavfsizlik:H₂S o‘ta zaharli va havoda yuqori konsentratsiyada bo‘lsa, nafas olish organlariga kuchli zarar yetkazadi.
Past konsentratsiyalarda ham yoqimsiz hidi bilan tanib olinadi.
Havoda portlash xavfini tug‘dirishi mumkin, shuning uchun undan foydalanishda ehtiyotkorlik zarur.
Qiziqarli faktlar:
Sulfid kislotaning hidini 0,47 ppm konsentratsiyadan boshlab odam sezishi mumkin.
Tabiatda vulqon gazlari va chirigan organik materiallarda uchraydi.
H₂S organizmda biologik signal molekulasi sifatida kichik miqdorda hosil bo‘ladi.
Diqqat!Sulfid kislota xavfli va toksik bo‘lgani uchun uni qo‘llashda maxsus xavfsizlik choralariga rioya qilish talab qilinadi.
@kimyoBM