Khumoyun Codes

"Texnik qarz" 💸

Ba'zi paytlarda biron bir ishni qilolmasak yoki yaxshilab qilolmasak, "amallab" turgazib, "qo'ltiqtayoq (костыл)" kod yozamiz. Yaxshi va sifatli yo'lni qo'yib turib, hozir, tez va osonroq yo'l tutib, bajarilgan har qanday ish "texnik qarz" deb ataladi. Bankdan olingan qarzlar ya'ni kreditlar kabi, texnik qarzning ham ustida foizi oshib borishi mumkin. Vaqtida yopilmagan texnik qarz, keyingi qilinishi kerak bo'lgan ishlarni qiyinlashtirishi va qimmatlashtirishi mumkin.

Texnik qarzlar 2 turga bo'linadi "atayin" (intentional) va "beixtiyor" (unintentional).

Atayin qilingan texnik qarz:
Keyin to'g'rlanishi hisobga olingan, uzoq muddat va sifat o'rniga, deadlinelarga ulgurish, tez ishga tushirishni o'ylab, tezlik va son balandroq qo'yilgan qarzlar.

🔹 Masalan: Testlarni keyin yozib to'ldirib qo'yish mumkinligi uchun, juda kam testlangan loyiha yoki maxsulotni keng ommaga chiqarib yuborish. Bu holatda siz bozorda birinchi chiqishingiz va auditoriyani birinchi olishingiz muhimroq bo'lganiga, o'ylangan qarzga botasiz.

Beixtiyor qilingan texnik qarz:
Uzoqni ko'zlay olmaganlik, bilim yoki tajriba yetarli bo'lmaganiga qoldirilgan qarzlar.

🔹 Masalan: Dasturchining tajribasi kamligiga, yaxshi va unumli muqobilini bilmaganligi uchun, murakkabligi va ishlash tezligi past bo'lgan kodni yozish va ishlatish. Bu holatda bilmasdan qarzga botasiz.

Bunday qarzlar, har bir dasturchi yoki dasturiy ta'minot ishlab chiqish bilan bog'liq insonlarning hayotida uchrab turadi. Ulardan qochib bo'lmaydi, ammo tog'ri boshqarish va nazorat ostida ushlab turish mumkin. Doimiy refactor qilish, optimizatsiya qilish, texnik xujjatlarni yangilash, tezlik va sifat orasidagi muvozanatni ushlab turish va qarzlarni ishingizga negativ ta'sirini yoqotishga yordam beradi.

P.S. O'z vaqtida yopilgan texnik qarz, ertaga sizni vaqtingizni va asablaringizni ancha tejashi mumkin 😊.

@khumoyun_codes

Biznesni tushunuvchi muhandislar

Kuni kecha barchasi bank va online banking sohasida ishlaydigan dasturchilar davrasida bo‘lib qoldim. Ularning aksar qismi bu sohada birinchi marta ishlamasdan, orada boshqa online banking va to‘lov tizimlariga bog‘liq kompaniyalarda ishlab, hozirgi ish joyligiga yetib kelgan ekan. Ularga qilinayotgan sharoitlar, dasturchilarning qadrlanishi va banklar aro kadr talashishlar haqida eshitdik. Hozirgi paytda ko‘pgina yuqoriroq darajadagi dasturchilar nafaqat texnik bilimlari balki biznesni tushunganligi uchun ham, boshqa bir xil yoki ulardan ham yuqoriroq darajadagi nomzodlardan ustunroq qo‘yilar ekan.

Misol keltiradigan bo‘lsak, siz backend dasturchisiz, doim bank sohasida ishlagansiz, bankda jarayonlar qanday boshqarilishi, foizlar hisoblanishi, hisobotlar yig‘ilishi va jo‘natilishidan xabaringiz bor. Ma’lumotlarni qay holatda saqlab, qaysilarini nusxalarni alohida saqlab qo‘yish kerakligini bilasiz. Boshqa bir nomzod dasturchi esa, oldin har xil sohalarda ishlagan, umumiy ishlarni yaxshi bajara oladigan dasturchi. Shu holatda biznes egasi yoki boshqaruvchilari, sizni ishga olishni afzalroq deb bilishadi, chunki sizga ortiqcha vaqt sarflab to‘liq jarayonni tasvirlab berilmasa ham o‘zingiz ishlay olasiz va kerak paytda hatto o‘z takliflaringizni kiritasiz. Bu esa biznesga juda katta foyda olib kelishi mumkin. Mantiqan o‘ylab qaraydigan bo‘lsak, biz ham biznesimiz bo‘lganda shunday "domain specific" dasturchilarni ishga olishni afzal ko‘rar edik.

Qo‘shimchasiga, Nuruddin yaqinda Californiaga borib kelgandan keyin taassurotlarini aytib berganda ham yuqoridagi gaplarni ta’kidlagandi. Ya’ni hozirgi paytda texnologik gigantlar paydo bo‘ladigan Sillicon Valleyda ham, muhandis/arxitektorlarni aynan biznesni zo‘r tushunganligi uchun, ayrim kompaniyalar katta maosh va ulushlar bilan "ovlab" (hunt) qilishga harakat qilishayotgan ekan.

Xulosa shuki, siz biron bir loyiha ustida ishlayotgan paytingizda shunchaki kerakli vazifani bajarishdan tashqari, "domain" ya’ni biznes qanday ishlashini ham tushunishga harakat qiling. Nimaga aynan shu ish qilinayotgani, qanday qilinayotgani va nima foyda olib kelishini ham tushuning, kerakli paytda yechimlarni bilsangiz takliflarni ham kiriting. Shunda siz kompaniyada shunchaki ishchi bo‘lmasdan "kalit dasturchi" (key developer) sifatida ham qadrlanasiz va bu sizga ko‘p eshiklarni ochib beradi. Undan tashqari kelajakda o‘zingiz shu "domain"ni o‘zida startap qilish istagi bo‘lib qolsa ham ishingiz ancha osonlashadi.

@khumoyun_codes

Shogirdlarimizdan biri yaqinda EPAMdan suhbatdan o'tganlari haqida yuqoridagi aytgan edim. Suhbatda tushgan savollarni boshqalarga ham foydasi tegib qolar deb, yozib olgan ekanlar. Shunga kerak bo'lib qolsa albatta o'zingizga saqlab boshqalarga ham ulashib qo'ying 😉

HTML/CSS:
- Adapive bilan responsive design/verstka nima farqi bor?
- Accessibility nima?
- SEO ni qanday qilib yaxshilasa bo'ladi?
- Positionlarni sanab ber
- SCSS / Less ishlatganmisan? Oddiy CSS dan farqini aytib bering

Javascirpt:
- Closure nima?
- Event loop nima?
- Promise nima ?
- Async Await haqida gapirib ber
- Javascript single threadmi yoki multithread?
- WebWorker nima?
- Set va Map nima ?
- Type turlari va farqlari nimada?
- eventDelegation nima?
- Map bn Object ni farqi
- Hoisting nima ?
- TDZ (Temporary Dead Zone) nima?

TypeScript:
- type bilan interface ni farqi nimada?
- Generics nima ?
- Qaysi holatlarda TypeScript kerak / kerak emas.

React:
- Class componentlar bilan ishlatganmisiz?
- Class component bilan Function Componentning farqi?
- Nega aynan Class component ishlatishim kerak?
- Reconsilation nima?
- Lifecycle methods Class componentlarda va Functional componentda qanday ishlatilinadi?
- Qanday qilib kodni optimize qilgan bo'lardingiz?
- HOC nima?

Umumiy:
- Code reviewda qatnashganmisiz?
- CI/CD nima? foydalanganmisiz?
- Agile / Kanban haqida gapirib bering?
- Cloud servicelar dan foydalanib ko'rganmisiz?
- Docker ni ishlatib ko'rganmisiz?
- Xujumlar haqida gapirib bering.
- RestApi bn Graphql ni farqi?
- Test yozib ko'rganmisiz?
- Tailwind / Bootstrap ishlatib ko'rganmisiz? Ularni qachon ishlatish kerak / kerak emas?

Amaliy savollar:
1. function retryFetch(url, count, delay) {}, response ijobiy kelmaguncha shu funksiya ${count} marta ishlashi kerak.
2. hasDuplicate function yozib ber. Arrayni ichida bir ma'lumot takrorlangan bo'lsa true qaytarishi kerak
3. sum function yozib ber. sum(1, 2, 3, 4, 5, 6)
4. harflar nechta qatnashganini topib beruvchi funksiya yozib bering. test => {t: 2, e: 1, s: 1}
5. Arrayning flat methodini qo'lda yozib bering.

Barcha amaliy savollarda time comlexity bn space complexityni aytish so'raldi

Bundan tashqari 3-4 ta consolega nima chiqishi haqida ma'lumot so'radi

P.S. Suhbat javobi hali chiqqani yo'q, shunga imkoni bo'lsa do'stimiz haqqiga duo qilib qo'ysangiz xursand bo'lar edik 😊

@khumoyun_codes

2024-yil sarhisobi 🗓

Oxirgi 4 yildan beri yil sarhisobini kanalda qo'yib boraman. Bu yilgi sarhisobni ham qarshi oling 😊

Bu yil nimalar bo'ldi, nimalar qildim:

- O'zim va hamfikr insonlar uchun yangi ish studiyasi ochdim, jihozladim, to'liq barcha tehnikasi bilan. Shu studio orqali bizness bilan shug'illanishga harakat qilib ko'rdim, juda ham muvaffaqiyatli bo'lmagan bo'lsa ham. Ancha narsani o'rgandim, urinib ko'rdim va yaxshi tajriba oldim.
- Reja qilganimdek 2 marotaba sayohat qila olmadim, lekin 2 davlat Malaysia va Singapore da bo'ldim. Google homiylik qilgan bu qisqa safarda yaxshi do'stlar va tanishlar orttirdim.
- Ish davomida, 2 marotaba loyiha almashtirdim, hozirgi jamoam ishlagan jamoalarim orasida eng hamdo'st va o'zbeklar eng ko'p jamoa bo'ldi.
- AKALAR bilan Skillup loyihasini ishga tushirdik, hali ham ustida ishlamoqdamiz.
- Fitness bilan oxirgi 3+ oydan beri shug'illanmoqdaman, natijalar yomon emas, asosiysi jismoniy harakatlar ancha ko'paydi.
- 5 ta badiiy kitob o'qidim.
- Instagramimni to'liq o'chirib tashladim, 4 oydan oshiq Instagramga kirganim yo'q. Reels ko'rish odatini tashladim, lekin yaqinda yangi Instagram akkaunt ochdim, deyarli kirayotganim yo'q. U yerga soha bo'yicha kontent qilishni boshladik, yangi yildan shaxsiy brend ustida qattiqroq ishlaymiz. (https://instagram.com/khumoyuncodes)
- Ko'pgina IT tadbirlarda qatnashdim, taqdirlandim, har xil odamlar, soha vakillari bilan tanishdim.
- Yangi avtomobil sotib oldim. Elektrda yuradiganidan ⚡

Oldingi yildan qolgan, buyilga o'tgan va yangi 2025-yil uchun ba'zi rejalar:

- Investitsiya kiritishni o'rganish va kiritishni boshlash. Undan tashqari moliyaviy yostiqchamni mustahkamlash.
- Passiv daromad uchun yangi yo'l izlab topish va uni yo'lga qo'yish.
- Yilning birinchi kvartalida SkillUp platformasida yangiliklar qilish.
- DS va Algorithmlarni o'rganish orqali, Leetcode da kamida 200 ta masala ishlash va problem solving ko'nikmalarni yaxshilash.
- Boshqa ish joyi topish, oyliklarni oshirish va bu haqida YouTube kanaliga kontent olish
- Nasib qilsa Umra safariga borish
- Bu yili kamida 2 marotaba sayohat (Shimoliy va sharqiy yevropa tomonlarga).
- Yangi dasturlashga oid Instagram sahifamni rivojlantirib kamida 20-40k obunachi yig'ish.
- Yil davomida, haftada noqal 2 marotaba fitness bilan shug'illanish bilan tanadagi yog' miqdorini 15-17% gacha tushirish.
- 20 ta kitob o'qish. 10 ta badiiy, 10 ta texnik.
- Qo'shimcha til o'rganishda davom etish, bu o'rganish davomida Duolingo dasturidan tashqariga chiqib chuqurroq bilimlar olish.
- Yangi ish quroli, ya'ni kompyuter sotib olish.
- Va albatta siz do'stlarimni yaxshi kontent va maqolalar bilan xursand qilish 😊

Hardoimgidek hozircha shu rejalarni tuzib qo'ydim, Hudo hohlasa, bu ro'yihat kattalashadi va reja qilinmagan yaxshi natijalar ham bo'ladi Inshallah

P.S. Barcha Telegramda blogi bor insonlarni, shunday yil sarhisobini o'tkazishga chaqiraman (Albatta meni ham eslab o'tgan holatda 😅). Agar blogingiz bo'lmasa, izohlarda bir reja yozib, o'zingizga jo'natib qo'ying, bu rejalar menga mana 5 yildan beri yordam berib kelmoqda, sizga ham yordam berishiga albatta ishonaman.

@khumoyun_codes

Qiziq holat, bozorda nima gap ekan deb kechadan vakansiyalarni qarashni boshladim 🤓. Tendensiyalar o'zgarib 📈, yana Full-stack dasturchilar qidirish avj olyaptimi bilmadim, menga ko'p shunday vakansiyalar uchradi. JS/React/Angular deganini oldida albatta Node.js va Nest deb yozilgan. Bugun ertalab 2 nafar EPAMga refer qilgan odamlarimdan ham xabar keldi, Nodejs bo'yicha savollar bilan ko'mishdi degan. Lekin frontend dasturchilikka harakat qilishayotgandi. Yana Cloud ☁️ bo'yicha ham savollar so'ramoqchi bo'lishipti. Qiziq juda qiziq, hozirgi Cloud va Nodejs bo'yicha bilimlarim bilan men o'zim ham frontendchi bo'lib ishga kira olmagan bo'lardim menimcha.

Talablar yuqorilab ketayotgani, universal "askar"lar ko'proq kerak bo'layotganimi, yoki bir ishchiga barcha ishlarni qilidirshmoqchiligidanmi tushunmadim tog'risi. Lekin shunday holatlarni ko'rib, backendni o'rganishga qaytib, suhbat uchun tayyorgarlikda bu holatlarni ham e'tiborga olib qo'yish kerakmikan deb o'ylab qoldim 🧐.

Yana bir qiziq holat, Vue chilarga ishlar ko'payib qolgandek, oldin nisbatan kam bo'lardi. Hozir Angulardan ham, Reactdan ham ko'proq negadir Vue ni ko'ryapman. Bu nimadan ekan bilmadim 🤷‍♂️.

Siz oxirgi vaqtda bozordagi o'zgarishlarda, nimalarni sezdingiz?

@khumoyun_codes

27

Mana kechagi kun 27 yoshga ham kirib oldik. Shuning uchun ham oldingi yillardagi an'anani davom ettirgan holatda, qo'shimcha 2 maslahat beraman. Ikkovi ham bu oxirgi bir yildagi hayotiy tajribamga asoslangan.

27. Yaqiningman deb baland-parvoz gapirganlardan ehtiyot bo'ling. Sizni qiyomatli akam, ukam, falonchim, tugunchim deb turib ham ortingizdan ish qilishligi, sizga nisbatan teskari ish qilishligi yoki orangizdagi kelishuvni ochiqchasiga buzishligi mumkin ekan. Shuning uchun ham, gaplarga emas amallarga e'tibor ishoning, gaplar og'izni bir chekkasidan chiqib ketaveradi, amal esa unday emas. Doim kim bilan do'st/sherik/hamkor bo'layotganingizga e'tibor berib, amallariga qarang, shundan keyin ishoning.

28. Birovni o'zingizga "doljen" deb o'ylashni bas qiling! Kimdurga nimadir yaxshilik qilsangiz sizga rahmat aytishini, sizga yaxshilik qaytarishini, yoki butun umr eslab, minnatdor bo'lib qolshini kutmang. Bu minnatdorlik fazilati hammaga ham berilmagan, siz o'zingiz shunday odam bo'ling, rahmat ayting, yaxshilikka yaxshilik qaytaring, lekin boshqalardan kutmang. Kutushlaringiz (expectations) qanchalik kam bo'lsa, shunchalik hayotingiz osonroq bo'ladi.

P.S. Bizning kanalda maslahatlar ham, tavsiyalar ham tekin, foydalanib qoling 😉

Birinchi 20ta maslahat:
https://t.me/khumoyun_codes/329

Keyingi 6ta maslahat:
https://t.me/khumoyun_codes/498

Bu yil siz nimani o'rgandingiz? Qanday maslahat bera olasiz? Izohlarda yozib qoldiring 👇

@khumoyun_codes

Zararkunandalar 😈

Maktabda dars paytida ustozga va boshqalarga dars o'tishda va o'rganishda halaqt berib o'tiradigan sinfdosh bolalar hammada bo'lgan bo'lsa kerak. Bunday holat sinf xonalarda qolib ketgan bo'lsa kerak deb o'ylagandim, afsuski unday emas ekan 😔.

Kuni kecha zoom orqali bir webinar o'tkazdik, yoshi har xil lekin dasturlash o'rganayotgan yoshlar bilan. Darsni tog'ri boshlab olgunimizcha juda ham ko'p vaqt o'tib ketib qoldi. Birov mikrofonini o'chirmasa, birov speaker ekraniga chizish imkoniyatini yoqib olib, hammani vaqtini olib o'trpti. Tashkilotchilar meni oldimda hijolat, qanday o'chirishni boshida topa olishmadi, keyin topib dars o'tayotganimizda, kimdur orada mikrofonini yoqib, so'kib qo'yadi, boshqasi chatda bo'lmag'ur gaplar yozadi. Juda ham achinarli holat, bu holat asablarimga juda yomon ta'sir qildi, lekin iloji boricha o'zimni bosiqlik bilan tutishga harakat qildim. Lekin ichimda portlab ketay deb o'tirgandim 🤯.

Birov kelajagini qurish uchun, ilm olish uchun, shu bir soatlik webinardan noqal ozgina bo'lsa ham foydali ma'lumot olib chiqish uchun, har bir imkoniyatga tish-tirnog'i bilan yopishib harakat qilayotganda, bunday zararkunandalar darsni bo'lishga harakat qilishadi. Hardoim tarbiyasi og'ir o'quvchilar topiladi, lekin bu majburiy ta'lim emasku, nega o'zi o'qimaganiga yarasha, boshqalarga halaqit berish kerak? Ertaga ular kim bo'lib yetishib chiqadi? Qanday qilib katta bo'lib, oila boqadi yoki noqal o'zini eplaydi, bunisi endi menga qorong'u 🤷‍♂️.

Webinardan keyin o'ylab qoldim, maktablarda oxirgi paytlar ustozlar o'quvchilar bilan urshayotgani, o'qtuvchilar yetarli emasligi, bilim berish darajasi pasayib ketganligi balki faqatgina o'qtuvchilar, direktorlar, vazirlik, oylik va davlatga bog'liq emasdir? Balki o'quvchilarni o'zi va ularning ota-onalaridagi ayb ko'proqdur. Balki maktabdagi o'sha biz yoqtirmagan tarbiyaviy soatlar, yegan kaltaklarimiz va eshitgan gaplarimiz kerak bo'lgandir. Yo'q, kor qilmaydigan odamga qanchalik ta'lim berishga, tarbiya berishga harakat qilmang, foydasi yo'q. Tarbiya uyda berilishi kerak, maktabda esa ta'lim. Ikkovini eplagani, maktabdagilarni kuchi yetmaydi, shundoq ham shuncha yildan beri harakat qilib yotishipti. Faqatgina, ustozlarning buzilgan asablari va yoqotgan sog'liqlari qolmoqda.

Ertaga barchamiz ota-ona bo'lamiz, shunday payt kelganda iltimos, har birimiz farzandlarimizni tarbiyasi bilan o'zimiz shug'illanaylik, maktabdan talab qilmasdan. Eng aqlli o'quvchi bo'lmasa ham, noqal zararkunanda bo'lmasin!

@khumoyun_codes

Senior "tiqilib" (stuck) qolsa nima qiladi?

Ana shunday savolni kecha izohlarda so'rashdi, juda qiziq savol, lekin javobi oddiy. Senior bo'ladimi, pomidor 🍅 bo'ladimi barcha birinchi bo'lib muammoni Google orqali qidirib ko'radi, 90% holatlarda javob Stackoverflow yoki GitHub issues dan topiladi. Aks holda, "Plan B" ga o'tiladi, ya'ni hamkasblardan so'rashga.

Lekin jamoada boshqa senior/lead/architecht lar bo'lmasachi?

Sizning kompaniya sistemasida yozilgan bir qator "Senior Software Engineer" yoki "SWE III" yoki "Software Engineer L3" degan yozuv, Junior yoki Middle lardan sal ko'proq oylik olishingizdan boshqa hech narsani anglatmaydi 😅. Tog'ri sal oshirib yuborgan bo'lshim mumkin, lekin bu title va labellarga ko'p e'tibor qaratib, o'zingizni birovdan ustun tutushingiz yoki savol so'rasangiz birov sizni ustingizdan kulishi kerak degani emas. Darajasidan qat'iy nazar boshqa birov ishlab turgan loyihangizda sizdan ko'proq ishlagan bo'lshi mumkin, siz ko'rmagan kursni ko'rib, siz o'qimagan kitob yoki postni o'qigan bo'lshi mumkin. Undan tashqari siz oddiy xato qilganingizni ko'rmay qolib, bu kichik haqida o'ylab ham ko'rmagan bo'lshingiz mumkin. Shuning uchun bitta kalla yaxshi ikkitasi undanda yaxshi. 99% holatda muammolar shunday hal bo'ladi. Bunday holatni, mana-man degan dasturchilarda ham uchratganmiz.

Qolgan 1% da esa, hech kim yechmagan muammoni siz yechishingiz uchun imkoniyat berildi degani. Kimdur, qachondir, birinchi bo'lishi kerakku, tog'rimi?

Savol-javobdan qissadan xissa:
Hech qachon savol so'rashga uyalmang, agar rostan ham o'zingiz harakat qilib javob topa olmasangiz, hamkasblaringizdan so'rang, jamoaga muhokomaga qo'ying. Albatta javobi topiladi. Topilmasa ham, topishga kimdur tog'ri yo'l yoki variant beradi. Ammo, savol so'rashda ham oshirib yubormang, barcha mayda-chuda, Google dan qidirsa topiladigan yoki o'zingiz qidirib ko'rmagan savolni birovga bermang. Aks holda, asta sekinlik bilan hamkasblaringiz sizga javob berishni yoqtirmay qolishligi mumkin. Savol so'rash va o'zingiz topish orasida balansni ushlab, "Garmoniyaga" erishing.

@khumoyun_codes