🍃«Жалолиддин Румий»🍃

Аллоҳ учун дўстлашган икки чўпон бўлган экан. Бир куни икковлон сўзлашиб ўтириб, бири дардини айтиб қолибди:

— Дўстим, мен ошиқ бўлдим...

— Аллоҳ хайрли қилсин! Нега маҳзунсан? Кимга ошиқ бўлдинг?

— Подшоҳнинг қизига. Унга етишиш менинг буюк орзуим.

— Шунақами? Нима қилсак экан? Ҳа, топдим. Бир пайтлар мен сафарда ориф зот билан бирга бўлган эдим. Ўша зотдан сўраймиз.

Икки дўст ўша ориф зотнинг олдига бориб, вазиятни тушунтиришибди.

— Бунинг йўли осон, — дебди ориф зот. — Фалон ердаги ғорга борасан, қирқ кун тинмай «Аллоҳ, Аллоҳ, Аллоҳ» дейсан.

Йигит рози бўлиб, ориф айтган ишни бошлабди. Ўн кун ўтибди, ўн беш кун ўтибди. Йигит гарчи тили «Аллоҳ» десада, хаёлида подшоҳнинг қизини тасаввур қилиб зикрни давом эттираверибди. 25 кунлардан кейин бутун шаҳар бу дарвешнинг ҳолидан огоҳ бўлиб, сўзлай бошлабди: «Кўрдингизми, бир дарвеш ғорда туну кун Аллоҳни зикр этяпти. Қандайин гўзал!»

Йигит одамларга эътибор бермас, ҳолдан тойиб қолган бўлса ҳам, подшоҳнинг қизи висолида, тинмай зикр этар ва қирқинчи кунни астойдил кутар эди.

Бу гап-сўзлар подшоҳнинг саройига ҳам боргач, вазирлар:

— Подшоҳим, биласиз, валийлар келган жойларга Аллоҳнинг баракаси нозил бўлади, одамларда муҳаббат пайдо бўлади. Қандай қилиб у зотни шаҳримизда олиб қолсак экан? — дейишибди.

— Саройим олдига бир сарой қурсак, қабул этармикан?

— Йўқ, ориф зотлар мол-дунёга қарашмайди.

— Вазирликни берсамчи?

— Уни ҳам қабул этмайди.

— Унда нимани маслаҳат берсасизлар?

— Каримангизни унга никоҳлаб беринг.

— Агар валий зот қабул қилсалар, бу менга ҳам шараф.

Қирқинчи кун етиб келибди. Шу кунда подшоҳ ва унинг аъёнлари, йигитнинг дўсти дарвешнинг ҳузурига боришибди. Йигит тасбеҳ билан ҳамон зикр қиларди. Йигит зикрни тўхтатиши билан подшоҳ салом бериб, сўрабди:

— Ҳазрат, сизнинг бу юртда бўлишингиз бизга шараф. Буюринг, сизга бир сарой қурдираман.

— Кераги йўқ.

— Унда келинг, юртни бирга бошқарайлик.

— Йўқ.

— Сўнгги умидим шуки, менинг бир қизим бор. Гарчи сизга лойиқ бўлмасада, уни никоҳингизга олсангиз.

— Йўқ.

Шунда чўпоннинг дўсти югуриб, унинг олдига келибдида, сўрабди:

— Қирқ кунки, заҳмат чекиб шу подшоҳнинг қизи учун зикр этдингку. Энди нега ундан воз кечяпсан?

Дўсти табассум қилдида, шундай жавоб берди:

— Мен қирқ кун подшоҳнинг қизи учун «Аллоҳ» деганимга ҳузуримда подшоҳу вазирлар тиз чўкяпти. Агар Аллоҳ учун  «Аллоҳ» десайдим, нелар бўлмасди...

"Ибратли ҳикоялар" китобидан.

@Jaloliddinrumiyy🕊

Устоз-шогирд савол-жавоблари

Донишманд – баққолнинг дўконига ўхшайди: борини индамайгина кўрсатади қўяди, нодон эса лашкар ноғорасининг ўзи: овози баланду ичи бўм-бўш ва ғариб.
Саъдий Шерозий.

Дедим:
- Инсон ким?
Деди:
- Умри давомида ўзини тушунишга ҳаракат қиладиган онгли мавжудот.
Дедим:
- Бу не маънидир?
Деди:
- Инсон улғайгани сайин ақл ва тафаккури мукаммаллашиб, хатти-ҳаракати мураккаблашадиган, шу билан бирга, хулқи ва одоби гўзаллашиб, ботинан юксалиб боргучи зотдир.
Дедим:
- Ҳар бир мавжудод муҳтож бўлган нарса недур?
Деди:
- Меҳр ва эътибор.
Дедим:
- Кўздан ҳам ўткирроқ нарса-чи?
Деди:
- Инсонларнинг “қалб кўзи”.
Дедим:
- Тубсиз уммондан-да чексиз-чегарасиз нима?
Деди:
- Кишининг қалби. Чунки одам шу билан тирик. Ватан, ор-номус, меҳр-оқибат, севги-муҳаббат каби покиза туйғулар фақат қалб орқалигина ифода этилади, унга жо бўлади.
Дедим:
- Инсон қалбининг қудрати нимада?
Деди:
- Асосан, икки нарсада: у ҳеч бир теҳника кўтара олмайдиган ҳаётнинг шодлик ва ғамдан иборат юкини кўтариб юриш қувватига эга; ҳар қандай кучни ботиндан – ўзидан олади.
Дедим:
- Дунёга келишдан асл мақсад недур?
Деди:
- Яратган инояти ила ҳаёт юклайдиган масъулиятни ўз зиммасига олмоқ ва уни шараф билан адо этмоқ.
Дедим:
- Нима инсонни ёлғизликка маҳкум этади?
Деди:
- Ўзининг ҳечкимга керак бўлмай қолганини ҳис этиши.
Дедим:
- Ҳаёт нима?
Деди:
- Кишиларнинг бутун амаллари битилган, хоҳласа-хоҳламаса, ҳар куни бир варағи йиртиб олинадиган умр дафтари.
Дедим:
- Қалб амри нима?
Деди:
- Дилдан отилиб чиққат садо.
Дедим:
- Нимани баҳолаб бўлмайди?
Деди:
- Эзгу амални, камтарликни, садоқатни...
Дедим:
- Эзгу амал нима?
Деди:
- Қалб, тафаккур ва вужут муштараклигида амалга оширилган ҳаракат.
Дедим:
- Инсондан нима қолади?
Деди:
- Ўчмас из... агар у инсондек яшаган бўлса.
Дедим:
- Ор нима, номус нима?
Деди:
- Инсонларга эт ила тирноқ каби ажралмас олий фазилатдир.
Дедим:
- Дунё нима?
Деди:
- Қувса қочадиган, қочса қувадиган, ҳеч қачон тўйиб бўлмайдиган, ҳеч қачон дўстлик қилмайдиган бевафо ёр.
Дедим:
- Севги нима?
Деди:
- Бировга бериб бўлмайдиган, пулга топилмайдиган, фақат дил амрига қулоқ соладиган нодир туйғу.
Дедим:
- Бешикнинг тобутдан фарқи нимада?
Деди:
- Биринчисига фаришта мисол гўдак ётқизилса, иккинчисига бутун гуноҳи савобларга тўла амаллар эгаси ётқизилади...
Дедим:
- Ухлашлиги-чи?
Деди:
- Иккисига ҳам ётқизилган ўша жонзот ҳеч бир қийинчиликсиз сиғади....
Дедим:
- Хотин ким?
Деди:
- Хонадоннинг маликас: яхши бўлса – ҳаётинг жаннати, ёмон бўлса... ҳаётинг дўзахи.
Дедим:
- Инсоннинг умридаги “ямоқ”лар нималар?
Деди:
- Унинг қалб жароҳатлари....
Дедим:
- Дунёни нима ларзага солади?
Деди:
- Мурғак қалбнинг изтироби, мазлумниг чеккан ноласи, бедаво дардга чалинган беморнинг оҳу фарёди...
Дедим:
- Меҳр- оқибат нима ?
Деди:
- Инсонни инсон даражасида ушлаб тургувчи улуғ фазилат.
Дедим:
- Инсонга ҳамиша камлик қиладиган ҳислатлар нималар?
Деди:
- Улар, асосан, учта: билим, одоб, фахму-фаросат.
Дедим:
- Уларга эришиш йўллари қандай?
Деди:
- Билимга киши ўз меҳнати орқали эришади, одобга - билим, ота-она ва устозлар кўмагида эришилади. Фохм-фаросат фақатгина ато этилади!
Дедим:
- Кишилар ботинан бир-бирлари билан нимада фарқланади?
Деди:
- Уч нарсада: дилда, тилда, амалда.
Дедим:
- Зоҳиран-чи?
Деди:
- Беш нарсада: ёш, ақл, вазн, бўй ва жинсда.
Дедим:
- Дўстликга нимани тиласам энг катта яхшилик тилаган бўламан?
Деди:
- Соғлиқ, Садоқат ва Саодатни!
Дедим:
- Дунёда инсон учун энг қўрқинчли нарса нима?
Деди:
- Халқ нафратига учраб, виждон азобида қолиш!
Дедим:
- Қачон инсонлар ўртасида ўзаро тотувлик, иноқлик юзага келади?
Деди:
- Қачонки уларнинг айтган сўзлари қалбларида ҳам уйғунликни пайдо қилса...
Дедим:
- Кўпчиликда мавжуд бўлган нуқсон нима?
Деди:
- Ўзининг ақллилигини бошқаларга кўрсатишга интилиш...

@Jaloliddinrumiyy🍃

ИНСОН БОШ МИЯСИ

Каъбада Расулуллоҳнинг соллаллоҳу алайҳи васаллам ибодат қилишларига қаршилик қилган ашаддий кофирлардан бири ҳақида Аллоҳ таоло Қуръонда бундай дейди:
“Йўқ! Қасамки агар у тўхтамаса, албатта Биз унинг пешона сочидан-ўша ёлғончи, адашган пешона сочидан тутармизда...”.
(Алақ сураси, 15-16-оятлар).

Нима учун Қуръон бошнинг олд қисмини (пешона соч) “ёлғончи ва адашган” дея таърифлайди? Нима учун Қуръон шахснинг ўзини “ёлғончи ва адашган” демади? Ёлғончилик ҳамда адашганлик билан бошнинг олд қисми (пешона соч) ўртасида қандай боғлиқлик бор?
Агар биз инсон бош суягининг олд қисмига қарасак, бош миянинг энг олди (бўртиб чиққан) қисмига кўзимиз тушади.
Инсон бош мияси чап ярим шарининг функционал қисми. Энг олд қисм бош миянинг энг олд тарафида жойлашган.
Гап мана олд қисм ҳақида кетмоқда. Хўш, мазкур қисмнинг (жой) функцияси ҳақида физиологияда нималар маълум?
“Анатомия ва физиология моҳияти” номли китобда келтириладики, “ҳаракат ва режалаштириш мақсадида олдиндан нималарнидир ҳисобга олиш, ташаббускор ҳаракатлар ва ҳоказоларни ўйлашнинг аввали бош миянинг энг олд қисми - олдиндаги юмшоқ бўлакчада пайдо бўларкан. Ана шу жой бош мия хотиралари жойидир”. Яна ушбу китобда дейиладики, “инсон бош миясининг ўша энг олд қисми агрессия, яъни тажовузкорликка ҳам функциявий марказ бўлиб хизмат қилар экан”.
Шунинг учун бош миянинг мазкур жойи (ишларни) режалаштириш, ҳаракат содир бўлиш, ижобий ёки салбий хулқларнинг юзага келишида ҳамда ҳақиқат ёки ёлғонни сўзлашда ҳам “жавобгар”дир. Яъни, бирор киши гуноҳ қилаётганда бошнинг олд қисмида ўша гуноҳ тасвирланган бўлади. Профессор Кейз Л. Мурнинг таъкидлашига кўра, бош мия энг олд қисмининг бундай функциясини олимлар сўнгги 60 йил ичида аниқлашга муваффақ бўлганлар. Энди Аллоҳ нима учун “пешона соч қисми” деганлигини тафаккур қилсак, ҳаммаси аён бўлади.

@Jaloliddinrumiyy🍃

ИЛМИЙ ИСБОТ: Рўза тутган киши ёшаради.

Олимлар рўза тутиш билан минг дардни даволаса бўлади, дейишади. Хусусан, рўза тутган одам ошқозон касалликлари, бўғинлардаги муаммолар, тузлар, тошлар, қон босими ва бошқа кўплаб касалликлардан холос бўлар экан.

Токио технологик университети олими Ёсинори Осуми вақтинчалик очлик, яъни рўзанинг касалликларга даво бўлиши ва танани яшартиришини илмий исботлаган. Япониялик бу олим аутофагия механизмларини кашф этгани учун 2016 йилда тиббиёт ва физиология соҳаси бўйича Нобель мукофоти совриндори бўлди (Аутофагия “ўзини ўзи емоқ” деган маънони англатади).

Аутофагия барча жонли мавжудотларда бўлади. Бу танани кераксиз чиқиндилар, бактериялар ва бошқа ҳужайралардан тозалаш қобилиятидир. Натижада организм нафақат тозаланади, балки эрта қаришдан ҳимоя қилинади, тана ёшаради.

Аутофагия қорин оч бўлганида фаоллашади. Ташқаридан емиш келмаганидан кейин ички манбалар кераксиз чиқиндилар, шунингдек, патоген бактериялар ҳисобидан энергия ишлаб чиқаришни бошлайди. Ҳайратланарлиси, ҳужайралар Аллоҳ иродаси билан шундай яратилганки, улар ўзларини ўзлари тозалаб туриш қобилиятига эга.

Мутахассисларнинг фикрича, инсон тўқ юрганда ҳужайралар фаол ишламас экан. Бу танамизда шлак ва кераксиз чиқиндилар йиғилишига сабаб бўлади. Оқибатда турли касалликлар урчийди. Инсон оч бўлганида ҳужайралар ўзини-ўзи тартибга солиш учун фурсат бўлади.

– Рўзадор одам оч қолганида организмидаги ҳужайраларнинг нобуд бўлган қисмлари утилизация қилинади, – дейди Тошкент тиббиёт академияси тадқиқотчиси Элёрбек Раҳматуллаев. – Организм барча инфекция ва токсинлардан тозаланади. Инсон организми оч қолганда ҳужайралар ичкарида тўпланиб қолган ахлатлар, ёғлар, шлаклар, гижжалар, хавфли ҳужайраларни “ёқиб” энергия ишлаб чиқаради. Шунингдек, эски ҳужайралар емирилиб, янгилари пайдо бўлишига замин яратади. Яна бир мисол, рўзадор одамнинг ошқозон ва ичак фаолиятида ўт суюқлиги камайиши кузатилади. Бу аъзоларида яраси бор кишилар дардига даво бўлади.

Кембриж университети ва Британия илмий-тадқиқот институти молекуляр нейрогенетика бўйича профессори Д.Рубинштейннинг сичқонлар устида ўтказган тажрибаларидан маълумки, уларда 24 соатлик очликдан сўнг мия ва бошқа бир қанча органлар, жумладан, жигар фаолияти яхшиланган. Тадқиқот очликдан фойдаланган ҳолда олиб борилди ва бу жараёнда ҳайвонлар узоқ яшади, соғломлашди.

Мутахассиснинг айтишича, агар саҳарлик ва ифторликда меъёрий тарзда, соғлом овқатланиш талабларига риоя қилган ҳолда рўза тутсак организмдаги касалликларга қарши иммунитетни кучайтириш, семизликка қарши монелик пайдо қилиш, тўқималарда тўпланиб қолган ортиқча моддалар ҳамда тузларни ҳайдашга ёрдам берган бўлар эканмиз.

✍️Шаҳноза Маматуропова

@Jaloliddinrumiyy🍃