Jalilov. Qaydlar


Гео и язык канала: Узбекистан, Узбекский
Категория: Блоги


Fikrlar. Kuzatishlar.
Qayta aloqa uchun: @qaydlar_aloqa_bot

Связанные каналы  |  Похожие каналы

Гео и язык канала
Узбекистан, Узбекский
Категория
Блоги
Статистика
Фильтр публикаций


Qiziq maʼlumot.

Ma’lumot uchun, iyul oyida xususiy ta’lim sohasidagi tadbirkorlar bilan Savdo-sanoat palatasi, Maktabgacha va maktab ta’limi vazirligi, Oliy taʼlim, fan va innovatsiyalar vazirligi rahbarlarining ochiq muloqotida tadbirkor, IDU xalqaro raqamli universitet asoschisi Ibrohim Hurramov taʼlim sohasida litsenziya berish va uni nazorat qilish vazifasi betaraf idoraga yuklatilishi taklifi bilan chiqqan edi.


Kobul Doʻsovning yozishicha, Maktabgacha va maktab taʼlimi vazirining birinchi oʻrinbosari Usmon Sharifxoʻjayev boshqa ishga oʻtishi munosabati munosabati bilan ishdan ketgan. Vazirlikka kelishidan oldin Usmon Sharifxoʻjayev Prezidenti Administratsiyasida va Taʼlim sifatini nazorat qilish inspeksiyasida ishlagan edi.

Bundan oldin ham Maktabgacha va maktab taʼlimi vazirligini bir qancha yaxshi kadrlar tark etgan edi. Buning sabablari haqida bir qancha taxminlarim bor. Lekin ta'limday katta va mas'uliyatni tizimdan yaxshi kadrlar ketishi juda yomon - ta'limning kuni ko'proq "kinnachilar" va "ura-ura"chilarga qolishi xavfi kuchayyapti.

6.9k 4 91 11 28

Xabarlarga ko'ra, davlat rahbari 2025-yilgi byudjet parametrlarini muhokama qildi. Unda raqamlashtirish, sun’iy intellekt yordamida xarajatlarni optimallashtirish va daromadni oshirish muhimligi aytildi. Oldinroq 2025-yil byudjetida ta’lim va sog‘liqni saqlashga ajratilayotgan mablag‘larni 20 foizga ko‘paytirish nazarda tutilayotgani aytilgan edi.

Shu o'rinda bir savol. Ta'lim sohasida ham nafaqat ajratilayotgan mablag'larni oshirish, balki xarajatlarni optimallashtirish va davlat byudjetidan (ya'ni, soliq to'lovchilar pulidan) ajratilayotgan mablag'larni to'g'ri yo'naltirish muhim emasmi? Bu esa sun'iy ochilgan, aslida ko'zga ko'rinadigan qo'shimcha qiymat yoki ijtimoiy ne'mat yaratmayotgan idora va tashkilotlardan voz kechish vaqti kelganligini ham anglatmaydimi?

Masalan, o'z asosiy missiyasini o'tgan o'quv yilida bajarib bo'lgan (bu missiya nimadan iborat bo'lganini - markaz aslida nima uchun ochilganini ta'lim sohasiga bevosita va bilvosita aloqadorlar anglab bo'ldi, nazarimda) (va fikri ojizimcha, bu bilan ta'limning sifati va mazmuniga qaqshatqich zarba bergan), qiladigan ishi asosan har xil tashkilotlar bilan memorandumlar imzolash va seminarlar-u konferensiyalar o'tkazish bo'lib qolgan, saytida ham tayinli ma'lumotlar joylanmagan (masalan, o'zi tasdiqlab bergan darsliklarni saytidan topish imkoni yo'q - tegishli sahifa bo'm-bo'sh turibdi) Ta'limni rivojlantirish markazidan ham voz kechish vaqti kelmadimi?

Darvoqe. Markaz o'tgan yili tasdiqlab bergan darsliklarning ayrimlarini bor-yo'g'i bir yildan keyin "qayta ishlangan" nashr sifatida qaytadan chop qilish xarajatlarini kim to'lagan, degan savolga ham javob berilmadi.

959 0 19 1 12

Kuni kecha "Yangi O'zbekiston" universitetida bo'lib o'tgan xalqaro forumda "Yangi O'zbekiston" universitetining birinchi prorektori Bahodir Ahmedov "Oliy ta'lim bozori hali universitetlar sifatga e'tibor qaratadigan darajada yetarlicha to'yingani yo'q", degan fikr bildirdi (va shaxsan men bu fikrga qo'shilaman). Jahon Banki vakili Rita Almeydaga ko'ra esa, Mrkaziy Osiyoda aholining va xususan yoshlar sonining o'sishi bilan oliy ta'lim qamrovi asosiy muammolardan biri bo'lib qoladi. Demak, bu sharoitda nodavlat OTMlarning "boshini chopish" va shu orqali nodavlat OTM ochmoqchi bo'lib yurganlarga mablag'larini boshqa sohaga tikkani ma'qul, degan signal berish emas, endi qadamlar qo'yayotgan nodavlat oliy ta'lim bozoriga oyoqqa turib olish va kamchiliklarini bartataf etishga yordam berish yaxshiroq yechimdir. Lekin, hozirgi sharoitda Oliy ta'lim, fan va innovatsiyalar vazirligi bunday qilmaydi, chunki u davlat OTMlariga raqobatchilar kamayishidan manfaatdor. Demak, agar biz yana o'sha "eski O'zbekiston"dagi holatga - abituriyentda tanlov imkoni yo'q va oqibatda OTMga kirishdan bitirishgacha korrupsiya urchib yotgan holatga qaytishni xohlamasak, Oliy ta'lim, fan va innovatsiyalar vazirligining litsenziya bilan bog'liq vakolatlari bekor qilinishi, sohada mustaqil, shaffof va xolis regulyator bo'lishi kerak.


"Oliy ta'lim, fan va innovatsiyalar vazirligining maqsadi nima?" degan savolga aniq javob berilishi kerak

Oliy ta'lim, fan va innovatsiyalar vazirligi yana bir nodavlat OTM litsenziyasining bekor qilingani haqida xabar berdi. Huquqshunos va "Profi Universitet" nodavlat OTM ta'sischisi Bektosh Hatamov o'zining telegram kanalida vazirlik tomonidan qonun buzilishi yo'l qo'yilganiga - birinchi instansiya sudi qarori hali kuchga kirmasdan turib vazirlik e'lon berganiga e'tibor qaratdi va "vazirlining maqsadi nima?" degan haqli savol qo'ydi. Oldinroq jurnalist Ilyos Safarov "vazirlik endilikda litsenziyasi bor universitetlarni ham to'la yo'qotishga kirishgandek taassurot uyg'onmoqda", deb yozgan edi. Ilyos Safarovning postida "Vazirlikning sudlarda yutqazgan holatda qayta-qayta appelyatsiya berayotgani ham g'alati. Bu sizga OTVning xususiy universitetlarni yopishdan manfaatdorligini anglatmayaptimi?" degan savol ham qo'yilgan edi. Bektosh Hatamov esa o'z postida "Davlat oliygohiga bormagan abiturient xususiyga ketmoqda, o‘rtada raqobat paydo bo‘lmoqda. Buni ko‘rgan vazirlik xususiylarni yopishimiz kerak degan xulosaga kelib qolmadimikan?" deb, shunday manfaatdorlik bo'lishi mumkinligiga ishora qilgan. Bundan oldinroq Oliy ta'lim, fan va innovatsiyalar vazirining o'zi uning "O‘zbekistonda xususiy oliygohlar yetarlicha" degan subyektiv xulosasi u boshqaradigan vazirlik xususiy universitetlarga litsenziya berish to‘xtatilganini, ya'ni qonunni buzayotganini ma'lum qilgan edi.

O'zi aslida davlat OTMlarini boshqaradigan Oliy ta'lim, fan va innovatsiyalar vazirligi o'zi boshqaradigan davlat OTMlariga raqobatchi bo'lgan nodabvlat OTMlariga litsenziya berish va bu litsenziyani bekor qilish uchun sudga murojaat qilish vakolatiga ega bo'lishi sogʻlom mantiqqa ham, qonunga ham zidligi haqida qayta-qayta yozgan edim. Xususan, bu "Litsenziyalash, ruxsat berish va xabardor qilish tartib- taomillari toʻgʻrisida"gi qonunning 19-moddasiga zid. Lekin keyinroq bu mantiqsizlik "Ta'lim to'g'risida"gi qonunga kiritilgan o'zgarishlar bilan mustahkamlandi - qonunning 57-moddasida nodavlat ta’lim tashkilotlariga litsenziya berish va qayta rasmiylashtirish, litsenziyaning amal qilishini to‘xtatib turish, shuningdek litsenziyani bekor qilish yoki uni bekor qilish to‘g‘risidagi ariza bilan sudga murojaat qilish vakolatlari Maktabgacha va maktab ta’limi vazirligi hamda O‘zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligiga berildi. Shu bilan birga, xuddi shu qonunda, nazarimda, qarama-qarshilik (bir-birini inkor qiluvchi normalar) bor: 57-moddada "nodavlat ta’lim tashkilotlarining faoliyatini litsenziyalash “Litsenziyalash, ruxsat berish va xabardor qilish tartib-taomillari to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuni bilan tartibga solinadi", deyilgan, yuqoriroqda yozganimdek, cazirlikning bu vakolatlarga ega bo'lishi "Litsenziyalash, ruxsat berish va xabardor qilish tartib- taomillari toʻgʻrisida"gi qonunning 19-moddasiga zid.

Va eng qizig'i, vazirlik shu paytgacha litsenziyasi bekor qilingan nodavlat OTMlar qaysi qonunlarni buzgan edi, bu qonun buzilishi holatlari (agar haqiqatda yo'l qo'yilgan bo'lsa) litsenziyani bekor qiladigan darajada qo'pol xatolar edimi yoki bu OTMlarga kamchiliklarni bartaraf qilishga yordam berish mumkin edimi, degan savollarga javob bergani yo'q. Faqat “Digital university” stipendiya va yotoqxona bilan taʼminlash tizimi yoʻlga qoʻyilmagani xabar qilindi. (O'zi nodavlat OTM stipensiya bilan ta'minlashga majburmi, majbur bo'lsa, bu tizimni yo'lga qo'yish uchun universitetga vaqt va yordam berish mumkin emasmidi, degan savollar tug'iladi shu yerda).


Ijtimoiy tarmoqlardagi mana bu postga qiziq izoh qoldirilibdi:

Ta’limda ham boshqa sohalardagi kabi “mutlaqo yangi tizim” yaratiladi 😵‍💫

845 0 11 7 21

"Hukumatga ishonch darajasi past bo'lgan, korrupsiya darajasi yuqori bo'lgan va jamiyatning qutblashish darajasi yuqori bo'lgan davlatlar Rossiya propagandasi yoki boshqa propaganda uchun juda yaxshi".

"Rossiya "quyon ini" effektini juda yaxshi ishlatadi, o'z propagandasini fitna nazariyasi bilan birlashtiradi".

"Новая газета Европа"da Rossiya propagandasi qanday ishlashi va nima uchun samarali ekanligi haqida yaxshi maqola (rus tilida). O'qib ko'rishni tavsiya qilaman.


"Oliy ta'lim bozori hali universitetlar sifatga e'tibor qaratadigan darajada yetarlicha to'yingani yo'q", deydi Markaziy Osiyo universitetlari forumida "Yangi O'zbekiston" universitetining birinchi prorektori Bahodir Ahmedov.

Oldinroq Oliy ta'lim, fan va innovatsiyalar vaziri "O‘zbekistonda xususiy oliygohlar yetarlicha" vaji bilan vazirlik xususiy universitetlarga litsenziya berish to‘xtatilganini maʼlum qilgan edi.


Olimlarning gapi chikora, bizning "oʻzimizga xos oʻzimizga mos" yoʻlimiz borligiga yana bir misol

Maktabgacha va maktab taʼlimi vazirligi Toshkentda boʻlib oʻtayotgan xalqaro forum doirasida Britaniya Kengashi ingliz tili dasturi rahbari Maykl Konolli maʼruzasini tashkil qildi.

Konollining fikricha, til oʻrganuvchilar tilni oʻzlari ham oʻrgangan (yaʼni bu jarayonning "baland-pastini" biladigan) oʻqituvchilardan yaxshiroq oʻrganishadi. Va yaxshi xorijiy til oʻqituvchisi degani - "til egasi" ("native speaker") degani emas.

"Maktablarga til egalarini olib kelamiz" degan "ura ura"lar boshlanganda "til egasi yaxshiroq oʻqitadi" degan qarash ilmiy isbotini topmagan "afsona", balki "kargo kult"ning bir turi ekanligi haqida yozgandim. Yoʻq, vazirlik baribir shundoq ham byudjet ilma-teshik boʻlib yotgan va oʻzimizning oʻqituvchilar oyligi haminqadar boʻlib yotgan bir sharoitda "til egalari"ni jalb qildi, ular "samara berayotgani" haqida "tepa"ga hisobotlar ketdi. "Tepa"da ham "ular samara berayotgani"ning ilmiy asosini, dalilini soʻraguvchi topilmadi. "Toʻxtanglar, shu falon pul va imtiyozlarni oʻzimizning oʻqituvchilarga yoʻnaltirsak ular ham samara koʻrsatmaydimi?" deydigan ham topilmadi.

Xullas, oʻsha savol. Baribir oʻz bilganimizdan qolmaydigan boʻlsak, bunday forumlar-u kazo olimlarning maʼruzalaridan nima naf?


Olimlarning gapi chikora, bizning "oʻzimizga xos oʻzimizga mos" yoʻlimiz bor

Iqtisodiyot boʻyicha Nobel mukofoti sovrindori Jan Tirol: "Monopoliya bor ekan, davlat iqtisodiy taraqqiyotdan umid qilmasa ham boʻladi".

Bir savol. Biz baribir"oʻzimizga xos oʻzimizga mos" yoʻldan voz kechmaymiz-ku, toʻgʻrimi? Biz baribir"mahalliy ishlab chiqaruvchini qoʻllash", "ishchi oʻrni yaratish", "valyuta chetga chiqmasin", "eksportga yoʻnaltirilganlik" degan ming turli, oʻxshamagan bahonalar bilan qashshoq xalqni yanada qashshoqlaahtiradigan monopoliyalarni qoʻllashda, yanada yangi cheklovlarni joriy qilib, oddiy aholini tanlash imkoniyatidan mahrum qilishda davom etaveramiz-ku, toʻgʻrimi?

Shunday boʻlsa, falon pulga forumlar oʻtkazish, Nobel sovrindorlari-yu boshqa kazo olimlarni olib kelishdan nima maʼno?


Va, nazarimda, eng muhimi.

Har ikki taraf ham tushunmayaptiki, bularning hammasi "white rabbit" (vazifasi ommaning eʼtiborini asosiy narsadan chalgʻitish boʻlgan detal) boʻlishi mumkin. Ilma-teshik boʻlib yotgan byudjet, saylovsiz saylovlar, tizginsiz ijro hokimiyati, abgor taʼlim va tibbiyot, normal yashashga yaroqsiz va bevaqt oʻlimlarga sabab boʻlayotgan shaharlar, shundoq ham qashshoq aholini yanada qashshoq qilayotgan monopoliyalar, kundan-kun yangi oʻylab topilayotgan cheklovlar ... Balki oldin birlashib, shular haqida qaygʻurish kerakdir?


"Vicious circle"

Kechagi kunning ayrim voqealari va suhbatlardan xulosam:

Bu davlatda oʻzini musulmon deb hisoblaydigani ham, ular koʻziga islomofob boʻlib koʻringani ham aksar hollarda bir-biriga nimanidir taqiqlash va taqiqqa rioya qilmagani uchun bir-birini jazolash (yoki jazolanganidan xursand boʻlish) bilan ovora. Hech qaysi taraf "toʻxtanglar, oʻzimiz qabul qilgan qonunlar bor-ku, shularda nima mumkin yoki mumkin emasligi yozilgan, shularga amal qilaylik" demaydi. Bir taraf ikkinchisini din buyurganini qilgani uchun jazoga tortmoqchi boʻladi, bunisi unisini esa uning nazdida axloqiy meʼyorlarni buzgani uchun jazolayapti. Taqiq, jazo navbati oʻziga yetsa "huquqlarim buzilyapti" deydi, kaltak narigi taraf boshida sinsa xursand boʻladi. Toki har ikki taraf ham chegaralar kimningdir subyektiv fikri bilan emas, qonunlar bilan oʻrnatilishini tushunmaguncha shunday davom etaveradi, nazarimda.


"Haligi qiziqchi yigitlarning ijodi har qancha bemaʼni boʻlmasin, unda qamab tashlaydigan hech narsa yoʻq edi", deb yozmoqda Eldar Asanov. Jurnalist Muhrim Aʼzamxoʻjayev esa "yuksak maʼnaviyat" zamonlarda erkaklar ayollar obrazida chiqqan kliplar namunalari bilan oʻrtoqlashdi.

Umuman olganda, bir narsa. Bugun qaysidir qiziqchini klipi uchun (qoʻshiqchini qoʻshigʻi uchun , yozuvchini kitobi uchun va hokazo) qamalganini olqishlayotgan boʻlsangiz, ertaga oʻzingiz ham qaysidir jihatingiz (kiyimingiz, tashqi koʻrinishingiz, soqolingiz uzunligi yoki aksincha, yoʻqligi, gapirishingiz, eshitgan musiqangiz, oʻqigan kitobingiz va hokazo) kimgadir yoqmagani uchun qamalishingiz mumkinligiga tayyor turing.


Kun taʼrifi:

Poytaxt - bu oddiy yomgʻir ham misli koʻrilmagan tirbandliklar, transport kollapsi va energetika inqiroziga sabab boʻladigan shahar.

Keyingi maʼmuriyat davrida (balki) yoziladigan "Yangi Oʻzbekistonning izohli lugʻati"dan


Oliy ta'limga kirish imtihonlarining o'qituvchilar va o'quvchilarga, ularning o'qitish va o'rganishga yondashuvlariga ta'siri (testologiyada bunday ta'sir "washback" deyiladi) haqidagi ilmiy tadqiqotlarda kimdir "vatanni yomonlash"ni ko'rishi juda qiziq.


"Sovok" qarorlarga qo‘shilib, "sovok" shiorlar ham qaytdi, deb yozmoqda Bakiroo. Yo'q, "sovok"ning harakatlari ham qaytmoqda (qaytdi?)

"Yunusobod tumani sudi ikki bloger va brbalo musiqiy guruhi artistlarini yumoristik klipi uchun 15 sutkaga hibsga olish haqida qaror chiqardi. Sudga ariza bilan murojaat qilgan mahalla raisi video odob-axloq me’yorlari va an’analarga zid ekani, yoshlar tarbiyasiga salbiy ta’sir ko‘rsatayotganini aytdi".

"IIV mazkur holatlar jamiyatda yurish turish qoidalariga zid bo‘lishi va bu kabi xulq-atvorni mutlaqo qabul qilib bo‘lmasligini ta’kidladi".

"“Vazir sifatida ijodkorlarni mutlaq erkin qo‘yish tarafdori emasman. Chunki har bir ijodkor ma’naviy qurol. U kimningdir maqsadi yo‘lida xizmat qilmasligi kerak. Ayni damda tartib va cheklovlar hech kimning huquqini poymol qilmasligi shart".

Bu xabarlar "sovok" davridagi harakatlarni eslatmayaptimi sizga?


"Mahalla raisi sud majlisida video odob-axloq me’yorlari va an’analarga zid ekanini ta’kidlagan".

Yomon pretsedent. O'sha "zid kelmaslik" lozim bo'lgan "odob-axloq me’yorlari va an’analar" qaysi qonun bilan tasdiqlangan? "Har kimga ilmiy, texnikaviy va badiiy ijod erkinligi kafolatlanadi" deyilgan Konstitutsiyaning 53-moddasini nima qilamiz?

988 0 9 12 13

Boshqa bir tadqiqotchi o'z ishida sening tadqiqotingni e'tirof etishini ko'rish yoqimli his ekan, men sizga aytsam.


Mark Riz tarjima qilgan "Oʻtkan kunlar"ni oldim. (Oʻzi oldinroq Kindle Edition'ni (elektron nusxasini) Amazon'dan olgan edim, biroq tarjimon bilan ozroq muloqot qilib, uning qoʻlidan dastxat bilan olish baribir boshqacha).

Albatta, asarni hammamiz oʻqiganmiz va qayta oʻqiganmiz - hammamizga tanish. Lekin ingliz tilidagi nashrida bitta, nazarimda, muhim narsa bor: bu kirish qismi tarjimon izohlari (footnotes). Bu kirish va izohlarda muallif va uning davri bilan bogʻliq, asar bilan bogʻliq realiyalar haqida, tarixiy shaxslar haqida, asar tili haqida va boshqa, asarni tushunish va chuqurroq kirishga yordam beradigan izohlar berilgan. Tarjimon shunchaki asarni bir tildan ikkinchi tilga oʻgirmagani, balki bu tarjima tagida katta ilmiy mehnat yotgani koʻrinib turibdi.

Toʻgʻri, bu izohlar asar inglizzabon kitobxoniga tushunarli boʻlishi uchun kiritilgan. Biroq, oʻylaymanki, asar matni bilan yaxshi tanish oʻzbek kitobxoni ham oʻzi uchun koʻp narsa oladi. Umuman, oʻylayman, bunday asarlarni oʻzbek tilida nashr qilganda ham nashriyotlarimiz shunchaki matnni qayta terdirmay, mutaxassislarni jalb qilib, shunday izohlar bilan chop qilishsa oʻzbek kitobxonlari uchun katta xazina boʻlardi.


Davomi

Aynan tenglik - o'quvchilarni "iqtidorli" va "iqtidorsiz"ga ajratmasdan, "seleksiya" qilmasdan, qaysidir maktablarga zo'r sharoitlar yaratib, boshqalarini oddiy hojatxonasiz sharoitlarda o'qishga qo'yib bermasdan, hamma o'quvchilar normal sharoitlarda sifatli ta'lim olishi uchun sharoitlar yaratish - Finlyandiyaning ta'limdagi mo'jizasi asoslaridan biri ekanligi haqida oldin ham yozgandim. Bizda esa negadir "fin tizimi" yoki "Singapur tizimi" deganda darsliklarni qaytadan chop qilish tushuniladi, ta'limda tengsizlikni yanada kuchaytirishga qaratilgan qadamlar qo'yilaveradi.

Umuman, oxirgi paytlarda, nazarimda, aksar sohalarda - shu jumladan ta'limda ham - "islohot" degani aslida yoki "tepa"ning oldida "ochko" ishlab olish uchun hech qanday ilmiy tadqiqotga asoslanmagan, "ura-ura" populistik qadamlar, yoki kim(lar)ningdir tor manfaatlari uchun "shirma" bo'lib qolgandek. Yoki ikkovi ham...

Показано 20 последних публикаций.