Dunyoda bayramlar kishilik jamoalarining birlamchi ehtiyojlaridan. Tasavvur qilib koʻring-a, dunyodagi inson hayoti bayramsiz, tantanasiz goʻyoki bir qaqroq, suvsiz choʻlga oʻxshab qoladi. Shu bois ham Alloh bayramlarni nishonlashni joiz qilib qoʻygan. Aslan, jamoaviylik, umumiylik asosida yashashga chaqiriq edi bu ham insoniyat uchun.
Lekin "Merry Christmas", "Yangi Yil" kabilar boshqacharoq paydo boʻldi. Barchasi zamonaviy bayram koʻrinishidagi aktual tushunchalardir. Aktual deganda dunyoning har yerida amalda boʻlgan bayramlar demoqchiman. Zamonaviy, jiddiy, ong asosida ish koʻradigan, hissiyotini yigʻishtirib yashaydigan, sekulyar, Xudo bilan aloqasini bir qadar uzgan insonning emotsional ehtiyojini, ruhiy-ma'naviy zaruriyatlarini qondirish uchun esa 18-19 asrlarda bayramlar "yaratib", uni ommaviylashtirishga ehtiyoj sezilgan edi. Ungacha bu kabi bayramlar mutlaqo ommaviy tarzda nishonlab kelinmagan. Islomdagi bayramlarda esa rivojlanishning, tadrijning oʻzi mavjud emas, zero, islomning avvalidan qaysi bayramlarni nishonlash joiz-u, qaysisi mumkin emas — hammasi belgilab berilgan edi. Istisnolar bor, albatta.
Aytmoqchimanki, bugun oʻzini ateist, deist, dunyoviy deb hisoblaydigan qatlamlar asli kelib chiqishi gʻirt diniy, g'aybiy – transsendental, paganist bayramlarni avj va shukuh bilan nishonlab yurishibdi. Nimadan dalolat bu? Fitratan uzila olmaslikdan, insoniy tabiatdan chekina olmaslikdan. Inson oʻzini Xudodan ming uzoqlatmasin, uning Oliy Xudo tomonidan yaratib qoʻyilgan fitriy xususiyatlari baribir yoʻqolmaydi. Aqli dunyo bilan boʻlgan inson ruhi va qalbi sakrallikka, muqaddasotga tortaveradi, garchi bu muqaddaslikni endi – Xudoni inkor etish bilan mengzash mumkin boʻlsa ham.
🌾
@Hikmatlar _ Hikmat mo‘minning yo‘qotganidir, qayerda topsa olishga haqli...