Гули Тураева | Психотерапевт

Маълумотлар сизларга қизиқарли бўлаяптими? Қани 👀реакциялар билан ифодалангчи!!!
🤦🏻‍♀️😄😍😍😍

Аёлларнинг руҳий ва физиологик хусусиятлари бир-бирига чамбарчас боғлиқ бўлиб, уларга хос қатор жиҳатлар мавжуд. Улар биологик, гормонал, неврологик ва ижтимоий омиллар таъсирида шаклланади.

1. Гормонал ўзгаришлар ва уларнинг таъсири

Аёл организми турли ҳаётий босқичларда катта гормонал ўзгаришларни бошдан кечиради:

Эстроген ва прогестерон – кайфият, хотира ва ҳиссий ҳолатни бошқаради.

Ҳомиладорликда – окситоцин ва пролактин ишлаб чиқарилиб, меҳр ва болага боғланишни оширади.

Менопауза – эстроген камайиши туфайли асабийлик, кайфият ўзгариши ва хотира пасайиши кузатилади.


2. Нерв тизими ва ҳиссий қабул қилиш

Аёлларда лимбик система (эмоцияларни бошқарувчи мия қисми) эркакларга нисбатан фаолроқ бўлади. Шунинг учун улар ҳиссий жиҳатдан сезгир, ҳамдардлик ва интуицияси кучлироқ бўлади.

Тадқиқотлар шуни кўрсатадики, аёллар атроф-муҳитдан олган ахборотни тезроқ қайта ишлайди ва тафсилотларга кўпроқ эътибор беради.


3. Стрессга жавоб реакцияси

Эркаклар стрессга “уруш ёки қочиш” стратегияси билан жавоб берса, аёллар “боғланиш ва ғамхўрлик қилиш” стратегиясини танлайди. Бу окситоцин гормони билан боғлиқ бўлиб, у стресс вақтида ташвишни камайтиришга ёрдам беради.

Шунинг учун аёллар стрессга дуч келганда, ўз муаммоларини яқинлари билан бўлишиш орқали енгиллик ҳис қилади.


4. Ижтимоий муносабатлар ва интуиция

Аёллар тили ва ҳис-туйғуларни бошқариш учун масъул бўлган миянинг чап ярим шари фаолроқ ривожланган бўлади. Шунинг учун улар ижтимоий муомалада яхши ва ҳиссий ҳолатни тезроқ англай олади.

Интуиция аёлларда кучли бўлади, чунки улар кичик ўзгаришлар ва бадан тили белгиларини тезроқ сезишади.


5. Қарор қабул қилиш ва таҳлил қилиш хусусиятлари

Аёллар бир вақтнинг ўзида бир нечта вазифани бажариш (мультитаскинг) қобилиятига эга. Бу миянинг икки ярим шари ўртасидаги алоқа кучли бўлгани билан боғлиқ.

Шу билан бирга, аёллар қарор қабул қилишда эҳтиёткорроқ бўлиб, эҳтимолий хавфларни инобатга олишга мойилроқ бўлади.


6. Оила ва оналикка хос психологик ўзгаришлар

Ҳомиладорлик ва бола парвариши жараёнида окситоцин гормони аёлларда меҳр ва боғланишни оширади.

Боланинг юз ифодаларини, эҳтиёжларини эркакларга қараганда тезроқ англаш қобилияти шаклланади.

Оналик ҳисси ортгани сари аёлларда сабр, интуиция ва фидойилик кучаяди.

Аёлларнинг руҳий ва физиологик хусусиятлари бир-бирини тўлдиради ва бу уларнинг ҳаётдаги ўрнини белгилайди. Улар ҳиссий жиҳатдан сезгир, ижтимоий муомалага мойил, бир вақтда бир нечта вазифани бажара олади ва стрессга бошқача жавоб қайтаради. Бу хусусиятлар аёлларни оила, жамият ва ишда муҳим роль ўйнашларига ёрдам беради.

Интернет маълумотлари асосида клиник психолог Гули Тўраева тайёрлади.

Танага йўналтирилган психотерапия (ТЙП) моҳияти

Танага йўналтирилган психотерапия – бу психологик ва эмоционал муаммоларни организмнинг жисмоний ҳиссиётлари орқали ўрганиш ва ҳал қилишга қаратилган психотерапия усулидир. Унинг асосий мақсади – танадa жамланган стресс, эмоциялар ва психологик блокларни аниқлаш ҳамда уларни енгиллаштириш.

1. ТЙП НАЗАРИЯСИ

ТЙП инсоннинг психологик ва жисмоний ҳолати ўртасидаги алоқани тушунишга асосланади. Ушбу терапияда қуйидаги асосий принциплар мавжуд:

1.1. Тана ва онг ўртасидаги боғлиқлик

Инсон ҳиссий ҳолати унинг танасида акс этади. Масалан, стресс мускулларда таранглик, хавотир ошқозон муаммолари, депрессия эса сустлик ёки оғриқ шаклида намоён бўлиши мумкин.


1.2. Тана хотираси

Психолог Вильгельм Райх ва унинг шогирди Александр Лоуэн томонидан ишлаб чиқилган бу назарияга кўра, инсон танаси олдинги стресс ва эмоционал жараёнларни "эслаб" қолади.

Масалан, болаликдаги жароҳатлар тананинг маълум бир қисмларида "энергетик блоклар" шаклида сақланиши мумкин.


1.3. Тананинг автоматик ҳимоя механизмлари

Қийин вазиятларда танамиз автоматик равишда ҳимоя реакциясини яратади (масалан, ҳимоя позициялари, мушаклардаги таранглик).

Агар бу ҳолат узоқ давом этса, у тананинг муқаррар ҳолатига айланади ва руҳий ҳамда жисмоний муаммоларга олиб келиши мумкин.

Клиник психолог: Тўраева Гули.

Фарзанд тарбиясида ҳозирги кунда энг кўп учрайдиган "оғриқли нуқталар" қуйидагилар :

1. Эҳтиросли тарбия ёки мутлақ назорат

Баъзи ота-оналар фарзандини ортиқча эркалатишади, уларнинг хоҳиш-истакларини чекламайди. Бошқалар эса тарбияни қаттиқ назоратга олишади, мустақил қарор қабул қилишга йўл қўймайди. Иккала ҳолат ҳам болада шахсий масъулиятни ривожлантиришга халақит беради.

2. Экранга боғлиқлик ва виртуал дунёда йўқолиш

Гаджетлар ва ижтимоий тармоқлар болалар ҳаётида муҳим ўрин эгалламоқда. Бу уларнинг реал ҳаётда мулоқот қилиш қобилиятини сусайтириб, руҳий саломатлигига таъсир қилиши мумкин.

3. Ота-она ва фарзанд ўртасидаги узилиш

Кўпчилик ота-оналар бандлиги сабаб фарзандлари билан самарали мулоқот қила олмайди. Бу эса болаларнинг ички олами тушунилмаслиги, уларнинг муаммолари ечимсиз қолишига олиб келади.

4. Муносабатларда муҳаббат ва интизом мувозанатини топиш

Баъзи ота-оналар фарзандларини танқид қилиб, уяттириб тарбияламоқчи бўлишади. Бошқалари эса фақат мақтов билан тарбияламоқчи бўлади. Ҳар икки ёндашувнинг ҳам ўз хавфи бор.

5. Рақобат ва муваффақият босими

Ҳозирги даврда кўплаб ота-оналар фарзандини ўқишда, спортда ёки ижодий фаолиятда рақобатга мажбур қилишади. Бу эса болада стресс ва руҳий босимни кучайтириши мумкин.

6. Жамият ва маданий қадриятлар таъсири

Замонавий медиамакон болаларга турли ғоялар, дунёқарашлар ва хулқ-атвор стандартларини сингдиради. Ота-оналар бу жараённи назорат қилмасалар, фарзандлари ўз миллат ва маданият қадриятларидан узоқлашиши мумкин.

Тавсиялар:

Фарзанд билан самимий мулоқотни кучайтириш

Инсонпарвар, бироқ интизомли тарбияни шакллантириш

Вақтни фақатгина телефон ва интернетга эмас, биргаликда фойдали фаолиятларга сарфлаш

Боланинг шахсий мустақиллигини ҳурмат қилиш, лекин унинг йўналишини тўғри кўрсатиб бориш

Тарбия жараёнида билимли ва онгли ёндашувни шакллантириш

"Икки қуён"

Бир куни кекса ва доно бир одамга йигит келиб шикоят қилди:
— Мен ҳаётда ҳеч нарсага эриша олмаяпман. Қанчалик ҳаракат қилсам ҳам, муваффақият мендан юз ўгирмоқда. Нима қилсам бўлади?
Кекса одам жилмайиб:
— Мен сенга бир ҳикоя айтиб берай, шундан сўнг ўзинг хулоса чиқарасан, — деди.
Ҳикоя:
Бир овчи ўрмонда иккита қуённи кўриб қолди ва уларни тутишни хоҳлади. У бир вақтнинг ўзида иккисини ҳам тутишга қарор қилди ва уларнинг ортидан югурди. Бироқ ҳар иккала қуён ҳам тезлик билан ҳар тарафга қочиб кетди. Овчи эса уларнинг қайси бирини қувишни билмай, бировини ҳам тута олмади.
Хулоса:
Кекса одам йигитга қараб деди:
— Агар сен ҳаётда ҳар томонга чаппасига ёки тушунарсиз равишда ҳаракат қилсанг, ҳеч қачон муваффақиятга эриша олмайсан. Бир мақсад танла ва унга қаттиқ ёпиш!

Энг зўр психотерапия усулларидан бири Мутолаатерапия ҳақида "Руҳият кенгликларида" эшиттиришида гаплашдик. Ҳа, айтганча бу сафар бошловчи машҳур олий тоифали суҳандон Муслима Муратовна. Метрода доимо бу овозни эшитамиз

Окситоцин гормони ва унинг психологиядаги аҳамияти

Окситоцин – бу муҳаббат, ишонч ва ижтимоий алоқалар билан боғлиқ гормон бўлиб, у инсон психологияси ва хулқ-атворига катта таъсир кўрсатади. У асаб тизими ва эндокрин тизими томонидан ишлаб чиқарилади ва асабий туйғуларга жавобан фаоллашади.


---

Окситоциннинг асосий психологик таъсирлари

1. Ишонч ва ижтимоий боғланиш

Окситоцин ишончи юқори одамлар орасида кўпроқ ишлаб чиқарилади.

У оилавий ва дўстлик муносабатларини мустаҳкамлашга ёрдам беради.



2. Стрессни камайтириш

Кортизол (стресс гормони) даражасини пасайтиради.

Ҳавотир ва депрессия аломатларини енгиллаштиради.



3. Меҳр ва муҳаббат ҳиссини кучайтириш

Она боласи билан боғлиқликни мустаҳкамлайди.

Романтик муносабатларда яқинлик ва садоқатни оширади.



4. Эмпатия ва руҳий қувватни ошириш

Бошқаларнинг ҳис-туйғуларини яхшироқ тушунишга ёрдам беради.

Жамоавий ишлаш ва ҳамкорлик қилиш қобилиятини оширади.



5. Одатлар ва хулқ-атворга таъсири

Окситоцин юқори одамлар кўпроқ саховатли ва бошқаларга ёрдам беришга мойил бўлади.

Жамоа ва ижтимоий муҳитга мослашувчанликни оширади.



Окситоцинни табиий йўллар билан ошириш усуллари

✔ Қучоқлашиш. Окситоцин миқдорини оширишнинг энг самарали йўли.
✔ Меҳрибонлик ва яхшилик қилиш – Бошқаларга ёрдам бериш окситоцин даражасини оширади.
✔ Ижтимоий мулоқот – Дўстлар ва яқинлар билан вақт ўтказиш муҳим.
✔ Мусиқа ва рақс – Жамоавий мусиқа тинглаш ёки рақс қилиш гормон ишлаб чиқаришни кўпайтиради.
✔ Спорт ва ҳаракат – Жисмоний фаоллик окситоцин даражасини ошириши мумкин.
Окситоцин – бу меҳр, ишонч ва ижтимоий боғланиш гормони бўлиб, у инсоннинг психологик ҳолатига ижобий таъсир кўрсатади. Уни ошириш учун ижтимоий муносабатларни яхшилаш ва эмоционал яқинликни ошириш тавсия этилади.

1. "Муаммолар – бу имкониятлар ниқоби остидаги имкониятлардир." – Жон Максвелл


2. "Оёқларингиз лойга ботса ҳам, кўнглингиздаги мақсадларни пок сақланг." – Абдулла Авлоний


3. "Катта ютуқларга эришиш учун катта орзу қилишдан қўрқманг." – Нельсон Мандела


4. "Ҳар бир муваффақиятсизлик – бу янги муваффақиятга қўйилган биринчи қадамдир." – Генри Форд


5. "Кечаги кунда қолиб кетган инсон эртанги кунни қуролмайди." – Алишер Навоий


6. "Бошланиши қийин, аммо натижаси гўзал." – Аристотель


7. "Фарқ йўқ, секин ёки тез ҳаракат қилсангиз, асосийси – тўхтаб қолманг!" – Конфуций


8. "Имконсизлик – бу фақат сиз қабул қилган чегара." – Наполеон Ҳилл


9. "Келажагингизни ўз қўлларингиз билан яратинг, акс ҳолда кимдир сиз учун яратади." – Стив Ҷобс


10. "Энг қийин йўллар энг чиройли манзараларга олиб боради." – Аноним

Ҳоҳлаганча бой бўл агарки, кун келиб барчасидан айрилсанг, қайтадан бошлашга тайёр бўлсанг.
Ҳоҳлаганча инсонга мухаббат қўйки, у инсон сени тарк этса ҳам, яшашга яна куч топишга тайёр бўлсанг...
Ҳоҳлаганча ташвиш келганда ғамг чек, лекин бахт келганда қувончга тўла олсанг.
Ҳоҳлаганча юксакликка интил, лекин оёқларинг ерда турсинки, баланддан йиқилиб чилпарчин бўлмагин!!!

Клиник психолог: Тўраева Гули

Психотерапевт кундалигидан.

Консультация учун @GuliTuraeva_admin га телеграмм орқали мурожаат қилинг.