GEOHISTORY 🌏

​​#geofakt | Mr. Yodgorbek

🌪 Qora tuynuk haqida eshitmagan inson kam bo‘lsa kerak. Har qanday osmon jismini o‘z domiga tortib ketuvchi bu «tuynuk» aslida koinotdagi kichik bir anomaliyadir.

Ajablanarlisi shundaki, qora tuynukning o‘zi ham yoʻqolishi mumkin, ammo bu juda uzoq vaqt talab qiladi.

Qoshish tezligi oʻzining tortish tezligidan yuqori boʻlishini olimlar aniqlashdi. Ular oʻzini tortgan har qanday jismni yutishi natijasida o‘zi ham «oʻlib» boradi va bu jarayon toʻxtovsiz davom e'tadi. Qora tuynuk oʻziga yorugʻlikni tortishi natijasida atrofida issiqlik aylanma ravishda toʻxtovsiz aylanadi. U  Quyosh sistemasidan ancha katta va uni tortib yutib yuborishi mumkin.

Ammo unday boʻlmaydi

Chunki Quyosh sistemasi olamning tinch qismida joylashgan.

Kanalimiz: @geografiya_OTM 🕊

​​#geofakt | Yunusali Tursunov

☠ O‘lim ko‘li. Hayolingizga ilk kelgan obyekt «O‘lik dengizi» bo‘ldimi? Yo‘q, shoshilmang! Keling, sizlar bilan Qozog‘istonning Almati shahri yaqinidagi «Qayindi ko‘li» haqida gaplashamiz!
Bu ko'l Shimoliy Tyanshan etaklarida joylashgan bo'lib,

o'zining dahshatli go'zalligi va tiniq suvlari bilan mashhur.

Ko'l 1911-yildagi zilziladan so'ng paydo bo'lgan, ya‘ni darani ko‘chkidan hosil bo‘lgan jinslar to'sib qo'ygan va tabiiy to'g'on vujudga kelgan. Vaqt o‘tishi bilan yomg‘ir suvi vodiyni to‘ldirib, ko‘lni hosil qilgan.

Ko'l «O'lim ko'li» deb nomlanadi, chunki suv juda sovuq va minerallarning yuqori konsentratsiyasini o'z ichiga oladi. U jumboqlarga toʻla boʻlib, choʻkib ketgan insonlar (asosan, baxtiqaro sayyohlar) oʻlimi sabab «ajal sharbati» nisbati bilan ko‘pchilikning qalbiga dahshat solib ulgurgan.

Ammo tubida qalashib yotgan murdalar bunday obroʻning yagona sababi emas. Minerallashuvning haddan ortiqligi sabab, baliq u yoqda tursin, hatto qurbaqa ham yashamaydi. Ohaktosh va suv oʻtlari tufayli yorqin zangori tusga ega boʻlgan koʻlning suvi yilning eng issiq faslida ham muzdekligicha qoladi va boshqa koʻllar kabi bugʻlanib ketmaydi.
Ko'l ilk paydo bo'lganda suv ostida qolgan archa daraxtlaridan iborat

noyob suv osti o'rmoni sababli

mashhur sayyohlik brendi hisoblanadi.

Kanalimiz: @geografiya_OTM 🕊

​​#geofakt | Shuhratbek Qosimov

☁️ Lentikulyar bulutlar - likopcha yoki NUJ shakliga ega bulutlarning bir turi boʻlib, ular asosan tog'li hududlarda paydo bo'ladi. Ular troposferada, ya'ni eng past qismida hosil bo'lgan bulutlar hisoblanadi.
Uning paydo bo'lishi uchun turli xil atmosfera va atrof-muhit sharoitlari kerak.

Asosiy omil Bu nisbatan kuchli shamol oqimi va ushbu oqim atmosferada teskari tomonga esishi kerak.

Ushbu holatlar tog'li hududlarda yuzaga kelishi ehtimoli ko'proq, bu yerda shamol toshlar bilan to'qnashgandan so'ng, tepaga ko'tarilishga majbur bo'ladi.
Tog'lar atmosferadagi havo oqimining mexanik to'siqlari hisoblanib, havo togʻ bo'ylab yuqoriga qarab va termal inversiya bilan sayohat qilishda mexanik turbulentlik deb tasniflanadigan turbulentliklar hosil bo'ladi. Oxir-oqibat, havo tepada, yer yuzasida yoki uning yonida bo'lganidan ancha past harorat bilan yetib boradi.
Atmosfera orqali tobora yuqoriroq harakatlanishni davom ettirganda, inversiya tufayli harorat tobora pasayib boraveradi. Agar tog‘ bo'ylab ko'tarilgan havo nam bo'lsa, ya'ni u suv tomchilari bilan to'la bo'lsa, namlik harorat ko'tarilganda shudring darajasiga yetganligi sababli quyuqlashadi.

Ko'tarilgan havo zichlashganda,

tog' cho'qqisiga o'sadigan bulut massasining shakllanadi va bu lentikulyar bulutlar hisoblanadi.

Kanalimiz: @geografiya_OTM 🕊

​​#geofakt | Mardonbek Qozimatov

🇮🇸 Shimoliy Atlantikadagi Islandiya yaqinida joylashgan

Suritsey oroli Yerdagi eng yosh orol hisoblanadi.

U 1963-yilda suv osti vulqonlarining otilishi natijasida paydo bo‘lgan. Shu jihatdan, Yevropadagi vulkanik orollar safiga kiradi.

Kanalimiz: @geografiya_OTM 🕊