Репост из: Iqtisodchi Kundaligi
Oʻzbek zamonaviy kinosini koʻrganimizda, xuddi futbol boʻyicha terma jamoamiz oʻyinlarini koʻrganimizdek- koʻp umid qilmaslik kerak.
Agar uzoq umr koʻrmoqchi boʻlsangiz va asabingizni tejamoqchi boʻlsangiz — koʻrmaslikni ham tavsiya qilishadi.
Menimcha, kino sifati yaxshi boʻlishi uchun raqobat kerak va shu sanoatni ham regulyatsiya qiladigan ham eng katta oʻyinchi sifatida faoliyat olib boradigan tashkilot boʻlmasligi kerak. Chunki haddan tashqari katta davlat aralashuvi tufayli, raqobat rivojlana olmaydi.
Qarang, Los Angles shahridagi qahvaxona va restoranlar sifati, Toshkent qahvaxonalari sifatidan katta farq qilmaydi. Nima uchun? Chunki Toshkentda ham Los Angles da ham qahvaxonalar nihoyatda katta raqobat ichida rivojlanib kelishadi, shunga sifati ham taxminan bir xil. Restoran yurgizish juda katta kreativ fantaziya va mehnat talab qiladigan ish, va shunga qaramasdan Oʻzbekiston restoranchilari dunyo miqyosida juda raqobatbardosh deb oʻylayman. Chunki ular, avvalo oʻz bozorida katta raqobatda rivojlanib kelishyapti. Raqobat cheklansa, na oʻz bozorida, na tashqarida oʻsha narsa raqobatbardosh boʻladi. Masalan, avtomobillarimiz, oʻz bozorda raqobat sunʼiy ravishda cheklanganligi uchun, na bizda, na chet elda raqobatbardosh. Shuning uchun ham, iqtisodiy bir tarmoqni toʻliq buzish uchun, uni sunʼiy ravishda raqobatdan cheklashni oʻzi kifoya. Oʻzbekistonda bunday misollar koʻp: aviatsiya, avtomobillar va hokazo.
Kinoga qaytsak: Los Anglesda chiqadigan kinoni sifati Toshkent kinolaridan bir necha marta yaxshiroq, sababi: u yerda kino ishlab chiqarilishida ham raqobat kuchlik va davlat regulyatsiyasi yoʻq.
Sanʼat rivoji uchun iqtisodiy erkinlik zarur. Lekin sanʼat rivoji uchun faqatgina iqtisodiy erkinlik yetarli emas, chunki odam ixtiyoriy gʻoyani sinab koʻrishi uchun boshqa erkinliklar ham muhim. Bu degani, sanʼat sifati haqiqatdan rivoj topishi uchun, raqobatdan tashqari soʻz va vijdon erkinligi nihoyatda muhofazalangan boʻlishi kerak. Yaʼni noanʼanaviy gʻoyalarni ustidan ishlaydigan sanʼat odamlari, oʻz eksperimentlari natijalaridan qoʻrqmasliklari talab etiladi.
Shuning uchun ham, musiqa, adabiyot, kino va boshqa sanʼat turlari haqiqatdan yaxshilab rivojlanishi uchun, ularni kamroq regulyatsiya qilib, koʻproq raqobat qilishini taʼminlash kerak bo'ladi.
Agar uzoq umr koʻrmoqchi boʻlsangiz va asabingizni tejamoqchi boʻlsangiz — koʻrmaslikni ham tavsiya qilishadi.
Menimcha, kino sifati yaxshi boʻlishi uchun raqobat kerak va shu sanoatni ham regulyatsiya qiladigan ham eng katta oʻyinchi sifatida faoliyat olib boradigan tashkilot boʻlmasligi kerak. Chunki haddan tashqari katta davlat aralashuvi tufayli, raqobat rivojlana olmaydi.
Qarang, Los Angles shahridagi qahvaxona va restoranlar sifati, Toshkent qahvaxonalari sifatidan katta farq qilmaydi. Nima uchun? Chunki Toshkentda ham Los Angles da ham qahvaxonalar nihoyatda katta raqobat ichida rivojlanib kelishadi, shunga sifati ham taxminan bir xil. Restoran yurgizish juda katta kreativ fantaziya va mehnat talab qiladigan ish, va shunga qaramasdan Oʻzbekiston restoranchilari dunyo miqyosida juda raqobatbardosh deb oʻylayman. Chunki ular, avvalo oʻz bozorida katta raqobatda rivojlanib kelishyapti. Raqobat cheklansa, na oʻz bozorida, na tashqarida oʻsha narsa raqobatbardosh boʻladi. Masalan, avtomobillarimiz, oʻz bozorda raqobat sunʼiy ravishda cheklanganligi uchun, na bizda, na chet elda raqobatbardosh. Shuning uchun ham, iqtisodiy bir tarmoqni toʻliq buzish uchun, uni sunʼiy ravishda raqobatdan cheklashni oʻzi kifoya. Oʻzbekistonda bunday misollar koʻp: aviatsiya, avtomobillar va hokazo.
Kinoga qaytsak: Los Anglesda chiqadigan kinoni sifati Toshkent kinolaridan bir necha marta yaxshiroq, sababi: u yerda kino ishlab chiqarilishida ham raqobat kuchlik va davlat regulyatsiyasi yoʻq.
Sanʼat rivoji uchun iqtisodiy erkinlik zarur. Lekin sanʼat rivoji uchun faqatgina iqtisodiy erkinlik yetarli emas, chunki odam ixtiyoriy gʻoyani sinab koʻrishi uchun boshqa erkinliklar ham muhim. Bu degani, sanʼat sifati haqiqatdan rivoj topishi uchun, raqobatdan tashqari soʻz va vijdon erkinligi nihoyatda muhofazalangan boʻlishi kerak. Yaʼni noanʼanaviy gʻoyalarni ustidan ishlaydigan sanʼat odamlari, oʻz eksperimentlari natijalaridan qoʻrqmasliklari talab etiladi.
Shuning uchun ham, musiqa, adabiyot, kino va boshqa sanʼat turlari haqiqatdan yaxshilab rivojlanishi uchun, ularni kamroq regulyatsiya qilib, koʻproq raqobat qilishini taʼminlash kerak bo'ladi.