Biznesreport.uz - bank, biznes, iqtisod

Bloomberg: Xitoy TikTok’ni Ilon Maskka sotishi mumkin

🤖Bunday kelishuv X’ga (sobiq Twitter) reklama beruvchilarni jalb qilish imkonini beradi. TikTok ulkan hajmdagi ma’lumotlarni ishlab chiqargani sababli sun’iy intellektni rivojlantirish bo‘yicha xAI startapi uchun foydali bo‘lishi mumkin. Platformadan AQSHda foydalanuvchilar soni 170 milliondan oshadi. Potensial savdo Xitoy uchun ham “ma’lum jozibadorlikka ega”.

Xitoy rasmiylari bunday ssenariyni AQSH Oliy sudi mamlakatda TikTok’ni taqiqlash to‘g‘risidagi qonunni qo‘llab-quvvatlashi mumkinligidan so‘ng boshladi. Pekin uchun platforma bundan keyin ham ByteDance bosh kompaniyasiga tegishli bo‘lib qolishi afzalroq variant bo‘ladi.

Hozircha bu borada yakuniy qaror qabul qilinmagan. Ilon Mask va ByteDance ehtimoliy bitim shartlarini muhokama qilgani noma’lum.

😛19-yanvar kuni, AQSHning saylangan prezidenti Donald Trampning inauguratsiyasidan atigi bir kun oldin, Xitoyning ByteDance kompaniyasi TikTok’ni sotishi kerak bo‘lgan oxirgi muddat bo‘ladi. Agar bu amalga oshmasa, ijtimoiy tarmoq AQSH hududida bloklanadi.

Tegishli qonun 2024-yil 24-aprelda AQSH prezidenti Jo Bayden tomonidan imzolangan. Amerika rasmiylari platformada foydalanuvchilar ma’lumotlarini to‘plash milliy xavfsizlikka tahdid solayotganini aytgan.

TikTok kompaniyasi amerikalik foydalanuvchilar ma’lumotlarini tarqatganini rad etadi va qonun chiqaruvchilarni spekulyatsiya va so‘z erkinligini buzishda ayblaydi. Xitoy rasmiylari TikTok’ni bloklash ehtimoli borligi uchun AQSHni bir necha bor tanqid qilgan.

Telegram I Instagram I Veb-sayt

📈 Aholining inflyatsiya kutilmalari 14,4% ga oshdi

Markaziy bank so‘rovnomasiga ko‘ra, aholining 2024-yil dekabr oyida inflyatsiya darajasi 14,4% ga o'sdi, bu o‘tgan oyga nisbatan 0,7% ga oshgan.

Tadbirkorlar esa narxlarning 13,9% ga oshishini prognoz qilgan.

Narxlarning o‘sishiga asosiy omillar sifatida valyuta kursining o‘zgarishi, yoqilg‘i va energiya resurslari narxining oshishi hamda kommunal xizmatlar tariflari keltirilgan.

📌 Hududlar kesimida Toshkent shahri aholisi eng yuqori inflyatsiya kutilmalariga ega bo‘lib, narxlarning 19,1% ga oshishini taxmin qilingan.

So‘rovnomada jami 2,7 ming jismoniy shaxs va 1,6 ming tadbirkor ishtirok etdi. Eng ko‘p narx o‘zgarishi go‘sht, sut mahsulotlari, yoqilg‘i, elektr energiyasi va gaz sohasida kuzatilgan.

Telegram I Instagram I Veb-sayt

🎤Dollar kursi ikki kunlik o‘sishdan keyin biroz tushdi

O‘zbekiston Markaziy banki tomonidan 15-yanvar kuni O‘zbekiston so‘miga nisbatan xorijiy valyutalarning yangi kurslari e’lon qilindi.

Dollar kursi 12 971,00 (-1,08) so‘mni tashkil etdi, yevro ham 84,51 so‘mga ko‘tarilib tushib, 13 308,25 so‘mni tashkil etdi.

Boshqa xorijiy valyutalar bo‘yicha belgilangan kurslar ham ma’lum bo‘ldi:

🔵funt sterling — 15 797,38 so‘m (+92,08);
🔵rubl — 126,04 so‘m (-0,57);
🔵Xitoy yuani — 1 769,29 so‘m (+0,07);
🔵Yaponiya iyenasi — 82,12 so‘m (-0,43);
🔵Qozog’iston tengesi — 24,48 so‘m (-0,03).

Telegram I Instagram I Veb-sayt

🔝2024-yilda eng ko'p soliq to'lagan TOP-20 korxona

Soliq qo'mitasining xabariga ko'ra, 2024-yilda 949 ta yirik soliq to‘lovchilar qariyb 123,3 trln so‘m soliq to‘lagan. Shundan:

🔵70,2 trln so‘mi davlat ulushi bo'lsa;
🔵8,6 trln so‘mdan ortog'i xususiy sektordagi TOP-10 yirik soliq to‘lovchilar hisobiga to‘g‘ri kelgan.

📊 Qaysi korxona qancha miqdorda soliq to'laganini yuqoridagi diagrammadan ko'rishingiz mumkin.

Eslatib o'tamiz, avvalroq 2024-yilning yanvar-noyabr oyida eng ko'p soliq to'lagan korxonalar haqida xabar bergan edik.

Telegram I Instagram I Veb-sayt

🛫 Endi O'zbekistonda uchar taksilar xizmat ko'rsatishi mumkin

O‘zbekistonda aerotaksi xizmati va VIP taksi yaratiladi. Bu haqda Transport vazirligi xabar berdi.

Shavkat Mirziyoyevning BAAga tashrifi doirasida O‘zbekiston Transport vaziri Ilhom Mahkamov hamda BAAning Jetex kompaniyasi ta’sischisi Adel Mardini o‘rtasida uchrashuv o‘tkazildi.

✍️ Unda Transport vazirligi va Jetex kompaniyasi o‘rtasida hamkorlik memorandumi imzolandi.

Shuningdek, loyiha doirasida kichik aviatsiya sohasida ta’mirlash, sotish va saqlash xizmatlari yo‘lga qo‘yiladi.

❗️Bundan tashqari, aerotaksi xizmati va VIP taksi joriy etiladi. Bu esa o'z navbatida turizmning rivojlanishiga yordam beradi va mijozlarga qulaylik yaratadi.

Telegram I Instagram I Veb-sayt

🎤“O‘zbekiston-BAA” investitsiya kompaniyasi O‘zbeskitonda $192,5 mlnlik 7 ta loyihani amalga oshiradi

“O‘zbekiston-BAA” investitsiya kompaniyasi tashkil etildi. Uning investitsiya portfeli bugunga kelib tibbiyot, geologiya, qishloq xo‘jaligi va turizm sohalarida umumiy qiymati $192,5 mln bo‘lgan 7 ta loyihani tashkil etmoqda. Investitsiya kompaniyasi tomonidan $140 mlnlik 9 ta loyiha ishlab chiqilmoqda.

🗂13-yanvar kuni O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Birlashgan Arab Amirliklariga rasmiy tashrifi arafasida qo‘shma loyihalarni amalga oshirish bo‘yicha 15 ta ikki tomonlama hujjatlarni imzolash marosimi bo‘lib o‘tdi.

Xususan, “AMEA Power”, “Masdar”, “Solar Power Shine”, “M42”, “Burjeel” Holdings”, “IFFCO Group”, “TWS”, “Alserkal Group”, “Metito”, “AD Ports”, “Jetex”, “Emirates Group” va boshqa kompaniyalar bilan hamkorlik amalga oshiriladi.

❗️Matbout xizmati xabariga ko‘ra, 2024-yilda BAA va O‘zbekiston o‘rtasidagi ikki tomonlama savdo hajmi 650 mln dollarga yetdi.

Telegram I Instagram I Veb-sayt

2025-yilda jahon iqtisodiyoti qanday holatda bo'ladi?

BMT iqtisodchilari 2025-yilda global iqtisodiy o‘sishni 2,8% ga prognoz qilmoqda.

Bu ko‘rsatkich 2024-yildagi o‘sish sur’atiga o‘xshash bo‘lib, 2026-yilda esa global YaIMning o‘sishi 2,9% ga tezlashishi kutilmoqda.

Ko‘plab mamlakatlarda inflyatsiyaning pasayishi va pul kursining oshishi joriy yilda jahon iqtisodiyotining tiklanishini ta'minlashi mumkin. Biroq, geosiyosiy mojarolar, savdo tarangligi va qarz olish xarajatlarining oshishi kabi xavflar tufayli noaniqlik yuqoriligicha qolmoqda.

Rivojlangan mamlakatlar iqtisodiyotining o‘sishi 2025-yilda 1,6%, 2026-yilda esa 1,8% darajasida bo‘lishi kutilmoqda.

Rivojlanayotgan mamlakatlar uchun prognozlar mos ravishda 4,3% va 4,2% ni tashkil qiladi. BMT 2025-yilda jahon savdosi 3,2% ga, kelasi yilda esa 3,5% ga o‘sishini kutmoqda.

Global inflyatsiya o'tgan yilgi 4% dan 2025-yilda 3,4% gacha pasayishi kutilmoqda, bu esa uy xo'jaliklari va biznesga ijobiy ta'sir ko'rsatadi.

Yirik markaziy banklar inflyatsiya ta’sirining pasayishi bilan foiz stavkalarini pasaytirishda davom etishi kutilmoqda.

Telegram I Instagram I Veb-sayt

🎤Dollar kursi 2 kunda 30 so‘mga qimmatlashdi

O‘zbekiston Markaziy banki tomonidan 14-yanvar kuni O‘zbekiston so‘miga nisbatan xorijiy valyutalarning yangi kurslari e’lon qilindi.

Dollar kursi 12 972,08 (+15,08) so‘mni, yevro esa 121,97 so‘mga tushib 13 223,74 so‘mni tashkil etdi.

Boshqa xorijiy valyutalar bo‘yicha belgilangan kurslar ham ma’lum bo‘ldi:

🔵funt sterling — 15 705,30 so‘m (-235,70);
🔵rubl — 126,61 so‘m (-1,16);
🔵Xitoy yuani — 1 769,22 so‘m (+2,20);
🔵Yaponiya iyenasi — 82,55 so‘m (+0,51);
🔵Qozog’iston tengesi — 24,51 so‘m (-0,06).

Telegram I Instagram I Veb-sayt

💳 Paynet Humo to‘lov tizimini sotib oldi

Paynet kompaniyasi Humo to‘lov tizimini $65 mlnga sotib oldi. Bu haqda Davlat aktivlarini boshqarish agentligi xabar berdi.

Unga ko'ra, “Milliy banklararo protsessing markazi” Humo‘ning 100% davlat aksiyalarini sotish bo‘yicha ochiq savdo o‘tkazdi. Unda 6 ta nomzod qatnashishga taklif qilingan. Ulardan 3 nafari belgilangan muddatlarda majburiyatga ega bo‘lgan takliflarni bildirgan.

💳 “Paynet“ eng yuqori baho – $65 mln bilan kimoshdi savdosida g'olib bo'ldi.

Shundan so'ng, uning ustav kapitalidagi 100% davlat aksiyalar paketini xususiylashtirish bo‘yicha kelishuvga erishildi.

Telegram I Instagram I Veb-sayt

🏦 Markaziy bank 3 ta moliya tashkilotini jarimaga tortdi

Markaziy bank 2024-yil dekabr oyida uchta moliya tashkilotiga jarima sanksiyasi qo‘lladi. Bu haqda uning matbuot xizmati ma’lum qildi.

Bank nazorati qo‘mitasi o‘tgan oyda o‘tkazilgan yig‘ilishlarda jami 37ta masalani ko‘rib chiqib, tegishli qarorlar qabul qildi.

Shundan 7 ta masala kredit tashkilotlari ustaviga o‘zgartirishlar kiritish va ularni ro‘yxatdan o‘tkazishga, yana 7 ta masala esa ustav fondidagi ulushga egalik qilish uchun ruxsat berishga taalluqli edi.

Shuningdek, kredit tashkilotlarining moliyaviy holati bilan bog‘liq 10 ta masala ham muhokama qilindi.

O‘rganishlar natijasida qoidabuzarliklar aniqlangani sababli 1 ta bank, 1 ta lombard va bir mikromoliya tashkilotiga jarima qo‘llanildi.

Bundan tashqari, 9 ta bank, 2 ta lombard va 1 ta mikromoliya tashkiloti chora-tadbirlar va sanksiyalar qo‘llanilishi haqida ogohlantirildi. Ular Markaziy bank ko‘rsatmalari, prudensial me’yorlar, valyuta hamda tashqi savdo operatsiyalari bo‘yicha qonunchilikka rioya qilmaganlikda ayblandi.

Telegram I Instagram I Veb-sayt

2024-yilda elektr va gibrid avtomobillar importi birinchi marta benzinli avtomobillardan oshib ketdi

💰 Bojxona qo‘mitasi ma’lumotlariga ko‘ra, 2024-yilda mamlakatga 80 mingdan ortiq yengil avtomobil import qilingan bo‘lib, ularning umumiy qiymati $1,27 mlrd ni tashkil etdi.

Benzinli avtomobillarning importi 32,98 ming donaga yetdi, bu 2023-yilga nisbatan 40%ga kamaygan. Shuningdek, xorijiy avtomobillarning o‘rtacha narxi $21,47 ming gacha tushgan.

🏎 Elektr avtomobillarining importi esa 16 mingdan 24 ming donagacha ko‘paygan, lekin umumiy qiymati 48,2%ga pasayib, $224,8 mln bo‘lgan. O‘rtacha narxi esa 9,33 ming dollargacha arzonlashgan.

Gibrid mashinalar importi 42%ga o‘sib, 17,48 ming donaga yetdi. Ularning umumiy qiymati $339,3 mln, o‘rtacha narxi esa 19,41 ming dollargacha pasaygan.

🚗 2024-yil yakuniga ko‘ra, benzinli avtomobillarning importdagi ulushi 64,4%dan 44,2%gacha tushgan, elektr mashinalar 20%dan 32,3%gacha, gibridlar esa 15,3%dan 23,4%gacha ko‘tarilgan.

Bundan tashqari, 22 dona dizel avtomobil olib kelingan, bu oldingi yillarga qaraganda deyarli 7 barobar kam. Shu bilan birga, ularning umumiy import qiymati 45,9%ga oshib, $5 mln dan oshgan.

Muhim! Yaponiyaning Nikkei agentligi ma'lumotlari ko‘ra, Xitoy yangi avtomobillari eksporti bo‘yicha dunyoda birinchi o‘rinni egallab turibdi.

Telegram I Instagram I Veb-sayt

Qanday qilib elektron mehnat shartnomasini tuzish mumkin?

💻Endilikda O‘zbekiston hududida mehnat shartnomalari faqat elektron tartibda tuziladi. Bu haqda Vazirlar Mahkamasining 891-sonli qarori imzolandi.

Unga muvofiq, ish beruvchi va xodim oʻrtasidagi mehnat shartnomalari “Yagona milliy mehnat tizimi” orqali elektron tartibda tuziladi.

✍️Mehnat shartnomalari ish beruvchi tomonidan shakllantiriladi va elektron raqamli imzo (ERI) yordamida imzolanadi.

Imzolangan elektron mehnat shartnomasini xodim oʻzining Yagona interaktiv davlat xizmatlari portalidagi (my.gov.uz) shaxsiy kabineti orqali yuklab olishi mumkin.

Mehnat shartnomalarining elektron rasmiylashtirilishi natijasida:

🎥 ish beruvchilarga qulaylik yaratiladi;
🎥 jarayon soddalashadi va norasmiy bandlik kamaytiriladi;
🎥 mehnat shartnomalarining qonuniyligini nazorat qilish imkoni mavjud boʻladi;
🎥 xodimlarning mehnat huquqlari buzilishining oldi olinadi.

Telegram I Instagram I Veb-sayt

🔥 AQSh o'rmon yong'ini sababli qancha zarar ko'rdi?

Los Anjelesda sodir bo'lgan yong'in butun shtatni vayronaga aylantirdi. Dastlabki ma'lumotlarga ko'ra, bu yong'in mamlakatga $135 mlrd−$150 mlrd zarar ketkazgan.

❗️Bu tarixda eng katta moliyaviy zarar keltirgan tabiiy ofat hisoblanadi.

AccuWeather ma'lumotlariga ko'ra, Santa Monikadan Malibugacha bo'lgan hudud kuchli yongan va mamlakatdagi eng qimmat − qiymati $2 mlndan ortiq ko'chmas mulk zarar ko'rgan.

Shuningdek, J.P. Morgan banki sug'urtalangan yo'qotishlarning $20 mlrddan oshishini prognoz qilmoqda.

😨 Ma'lumot uchun, 130,000 mingdan ortiq odam evakuatsiya qilingan, 9,000 dan ortiq binolar zarar ko'rgan.

Telegram I Instagram I Veb-sayt

💸 Davlatlar qarzni qayerdan oladi?

Dunyodagi barcha davlatlar turli masalalani hal qilish yoki barqarorlik ta'minlash uchun har xil miqdorda qarz olishadi. Biroq bu qarzlarni ularga kim beradi?

Biznesreport.uz sizga qarzlar qayerdan olinishi haqida tushuntiradi.

👉 Batafsil

Telegram I Instagram I Veb-sayt

🎤Dollar kursi 13-yanvarda bugungi qiymatdan 17 so‘mga oshdi

O‘zbekiston Markaziy banki tomonidan 13-yanvar kuni O‘zbekiston so‘miga nisbatan xorijiy valyutalarning yangi kurslari e’lon qilindi.

Dollar kursi 12 957,00 (+16,56) so‘mni tashkil etdi, yevro ham 9,29 so‘mga ko‘tarilib tushib 13 345,71 so‘mni tashkil etdi.

Boshqa xorijiy valyutalar bo‘yicha belgilangan kurslar ham ma’lum bo‘ldi:

🔵funt sterling — 15 941,00 so‘m (+46,26);
🔵rubl — 127,77 so‘m (+0,92);
🔵Xitoy yuani — 1 767,02 so‘m (+2,14);
🔵Yaponiya iyenasi — 82,04 so‘m (+0,18);
🔵Qozog’iston tengesi — 24,57 so‘m (-0,05).

Telegram I Instagram I Veb-sayt

Toshkent aholisi avtobuslarda naqdsiz to‘lov orqali 1,8 milliard so‘m tejadi

Jamoat transportida naqdsiz to‘lov tizimi joriy etilgani tufayli poytaxt aholisi 1,8 milliard so‘m mablag‘ni tejashga muvaffaq bo‘ldi.

O‘zbekistonda 1,5 milliondan ortiq transport kartalari va 25 milliondan ortiq bank kartalari mavjud bo‘lib, bu naqdsiz to‘lov tizimini yanada kengaytirish uchun keng imkoniyat yaratmoqda.

Toshkent shahar Transport va yo‘l infratuzilmasini rivojlantirish bosh boshqarmasi rahbari Mirakbar Ikramovning ta’kidlashicha, ushbu tizim nafaqat yo‘lovchi tashishdan tushgan daromadlarning shaffofligini oshiradi, balki yo‘lovchilar oqimini tahlil qilish orqali marshrutlarni optimallashtirishga ham yordam beradi.

Avvalroq jamoamiz bilan #bilasizmi ruknida avtobus uchun to‘lov usullari haqida ma'lumot bergan edik.

Telegram I Instagram I Veb-sayt

Qozog‘iston atom energetikasida yetakchilikka intilmoqda

Qozogʻiston prezidenti Qosim-Jomart Toʻqayev mamlakatni yadro energetikasi sohasida jahon yetakchilaridan biriga aylantirish maqsadida atom elektr stansiyalari qurilishini jadallashtirish zarurligini ta’kidladi. Bu haqda davlat rahbari matbuot xizmati xabar berdi.

“Atom stansiyalarini qurishni tezlashtirishimiz kerak. Avvalgi intervyuda ikkita, balki uchta stansiya quramiz, deb aytgandim. Qozogʻistonni rivojlangan yadro energetikasi, sun’iy intellekt va toʻliq raqamlashtirishga ega mamlakatga aylantirish bizning vazifamiz”, – dedi Toʻqayev Ostonadagi Loyiha ofisiga tashrifi davomida.

Eslatib oʻtamiz, 2024-yil 6-oktyabr kuni Qozogʻistonda atom elektr stansiyasi qurilishi boʻyicha referendum boʻlib oʻtdi. Unda qatnashganlarning 71,12 foizi mazkur tashabbusni qoʻllab-quvvatlagan.

Telegram I Instagram I Veb-sayt

O‘zbekiston eng kam ish haqi miqdori bo‘yicha 111-o‘rinni egalladi

Ro‘yxatda 154 mamlakatning yillik hamda soatlik eng kam ish haqi miqdori AQSH dollari ko‘rinishida hisoblab chiqilgan. Xususan, o‘zbekistonliklar yiliga kamida $1,041, soatiga esa 50 sent ishlab topadi.

🇦🇺Avstraliya yiliga $35,515, soatiga esa $17,47 miqdoridagi eng kam ish haqi bilan eng yuqori o‘rinni egallagan.

🇳🇿Keyingi o‘rinni esa Yangi Zelandiya egallagan. Ushbu mamlakatda yiliga $33,487, soatiga esa $16,10 eng kam ish haqi to‘lanadi.

🇱🇺Uchinchi o‘rinni Lyuksemburg yiliga $32,103, soatiga $15,43 bilan egallagan.

🌏Markaziy Osiyo mamlakatlaridan Qirg‘iziston yiliga $162, soatiga esa $0,08 bilan 148-o‘rindan joy olgan. Tojikiston yiliga $265, soatiga $0,13 bilan 143-o‘rinni egallagan. Mintaqada eng yaxshi natijani Qozog‘iston qayd etgan. U yerda eng kam ish haqi yiliga $1,972, soatiga $0,95 ga teng.

Avvalroq, O‘zbekistonda belgilangan mehnatga haq to‘lashning eng kam miqdori haqida xabar bergan edik.

Telegram I Instagram I Veb-sayt