Bilol alixan Kemal O’g’li

Mijozlarning ehtiyojlarini tushunish oson emas, chunki ba’zi mijozlar o‘z ehtiyojlarini aniq tushuntira olmaydi yoki ularni tushuntirish uchun noaniq so‘zlar yoki hatti harakatlarni ko'rsatadi. Shuning uchun kompaniyalar va mutahasislar mijozlar ehtiyojlarining quyidagi turlarini bilishi muhim hisoblanadi

1. Aytib o‘tilgan ehtiyojlar – mijoz aniq so‘rayotgan narsa.
2. Haqiqiy ehtiyojlar – mijozning muammosini yechish uchun kerak bo‘lgan narsa.
3. Aytilmagan ehtiyojlar – mijozning kutilgan xizmat yoki mahsulotdan tashqarida qoladigan umidlari.
4. Hayratlantiruvchi ehtiyojlar – mijozni quvontiradigan kutilmagan yechimlar.
5. Yashirin ehtiyojlar – mijozning sir saqlangan yoki ifoda etilmagan istaklari.

Oddiy ehtiyojni qondirish bilan cheklanib qolish mijoz uchun yetarli bo‘lmasligi ko'p hollarda aniq bo'ladi.

Masalan, mijoz tish og‘rig‘ini qoldirish uchun dorixona xodimidan og‘riq qoldiruvchi dorini so‘rasa, bu uning aytilgan ehtiyoji bo'ladi. Ammo dorixona xodimi og‘riqning sababini tushunib, unga muammoni ildizidan hal qilish uchun tish shifokoriga borishni yoki maxsus davolovchi gelni tavsiya qilsa, bu mijozning haqiqiy ehtiyojini qondirgan bo‘ladi. Mijoz esa bu g‘amxo‘rlikni qadrlaydi va sodiqlik shakllanadi.

"Shu sabab siz xizmat ko'rsatayotgan mijozning aniq muammosini topib unga yechim bersangiz, o'zingiz uchun doimiy mijoz shakllantirasiz!"

@bilolalixanceo — Marketing, sotuv va boshqaruvdagi bilimlar!

Maqsadli Bozor {Target Market}

Kompaniyalar / Mutahasislzar o‘z mahsulot/xizmatlarini sotish uchun maqsadli auditoriyani ehtiyotkorlik bilan tanlab, ular uchun maxsus reklama va marketing rejalari tuzganida, yaxshi natijalarga erishishadi. Ya’ni, kompaniya / Mutahasislar o‘z mijozlarini to‘g‘ri tanlab, ularga mos mahsulot va xizmatlarni taqdim etsa, muvaffaqiyatga erishishi osonroq bo‘ladi.

@bilolalixanceo — Marketing, sotuv va boshqaruvdagi bilimlar!

Sotish vs Marketing:

• Sotish — ichki yondashuv: Fabrikadan boshlanadi, mavjud mahsulotga e’tibor beradi va foydani ta’minlash uchun faol reklama va sotuvga tayanadi.

• Marketing — tashqi yondashuv: Yaxshi aniqlangan bozordan boshlanadi, mijoz ehtiyojlarini qondirishga qaratiladi va mijozni xursand qilish orqali foyda keltiradi.

Bu konsepsiya marketingning xaridorga asoslanganligini va sotishdan farqli ravishda mijozlarning ehtiyojlarini birinchiga qo‘yishini ko‘rsatadi.

@bilolalixanceo — Marketing, sotuv va boshqaruvdagi bilimlar!

Harvard professori Teodor Levitt sotish va marketing yondashuvlari o‘rtasidagi farqni quyidagicha izohlagan:

- Sotish sotuvchining ehtiyojlariga qaratilgan bo‘lsa, marketing xaridorning ehtiyojlariga yo‘naltirilgan.

- Sotish mahsulotni naqd pulga aylantirishga urg‘u bersa, marketing mahsulot orqali xaridor ehtiyojlarini qondirish va mahsulotni yaratishdan to iste’mol qilishgacha bo‘lgan barcha jarayonlarga e’tibor qaratadi.

"Marketing'ni Sotuv deb o'ylaydigan tadbirkorlar uchun maxsus feedback"

@bilolalixanceo — Marketing, sotuv va boshqaruvdagi bilimlar!

- Mahsulot yoki Taklif

Odamlar o‘z ehtiyoj va istaklarini mahsulotlar orqali qondiradi. Mahsulot – bu ehtiyoj yoki istakni qondira oladigan har qanday taklifdir.

Bu quyidagi 10 asosiy turdagi takliflardan biri bo‘lishi mumkin:

( 10 taklif haqida yuqoridagi postlardan bilib oling )

Brend – bu taniqli manbadan keladigan taklifdir. Masalan, McDonald’s kabi brend nomi odamlarning ongida quyidagi kabi ko‘plab tasavvurlarni hosil qiladi: gamburgerlar, bolalar, tez ovqatlanish, oltin arka logotipi. Ushbu uyushmalar brend imijini shakllantiradi.

Barcha kompaniyalar kuchli va ijobiy brend imiji yaratishga intilishlari shart!

@bilolalixanceo — Marketing, Sotuv va boshqaruvdagi bilimlar

Ehtiyojlar, Istaklar va Talablar

Muvaffaqiyatli marketolog maqsadli bozorning ehtiyojlari, istaklari va talablarini tushunishga harakat qiladi:

1. Ehtiyojlar – bu odamning yashashi va farovon hayot kechirishi uchun zarur bo‘lgan narsalar.

- Jismoniy ehtiyojlar: oziq-ovqat, suv, havo, kiyim-kechak, uy-joy.
- Ruhiy ehtiyojlar: dam olish, o‘rganish, ko‘ngilochar faoliyat.

Bu ehtiyojlar insonning tabiiy va asosiy talablaridir.

2. Istaklar – bu odamning ehtiyojlarini qondirish uchun tanlagan aniq narsalarga aytiladi misol uchun:

- Ehtiyoj – ochlik.
- Istak – ochlikni qondirish uchun burger yoki palov iste’mol qilishdir

Istaklar, ehtiyojlardan farqli o‘laroq, odamning madaniyati, shaxsiy xohishlari yoki ijtimoiy muhitiga bog‘liq bo‘ladi.

3. Talablar – bu odamning istaklarini qondirish uchun moliyaviy imkoniyati bo‘lgan holatdir misol uchun:

- Istak – yangi IPhone 16 sotib olish.
- Talab – odamning o‘sha IPhone 16 ni sotib olish uchun yetarli pulga ega bo‘lishidir.

Agar istakni qondirish uchun mablag‘ bo‘lsa, u talabga aylanadi.

Kompaniyalar nafaqat qancha odam ularning mahsulotini xohlashini, balki qancha odam uni sotib olishga qodir va tayyor ekanligini ham o‘lchashi kerak hisoblanadi.

Shuni bilib qo'yish kerakki, Marketologlar insonlarning tabiiy ehtiyojlarini yaratmaydi, chunki ehtiyojlar inson tabiatining bir qismi va ular marketingdan avval ham bor bo‘lgan. Masalan, ovqatlanish, xavfsizlik, yoki ijtimoiy mavqega bo‘lgan ehtiyojlar insonda tabiiy ravishda bo‘ladi.

Marketologlar ehtiyojlarni qondirish uchun istaklarni shakllantiradilar. Ular, odamlarga qaysi mahsulot yoki xizmat ushbu ehtiyojni qondirishi mumkinligini ommaga turli yo'llar bilan yetkazadilar.

Masalan:
- Ehtiyoj: Ijtimoiy mavqega ega bo‘lish.
- Marketologlar qiladigan ish: Mercedes avtomobilini ijtimoiy mavqega erishishning ramzi sifatida ommaga tanishtirish.

Bu yerda marketologlar ijtimoiy mavqega bo‘lgan ehtiyojni yaratgan emas, balki odamlarga ushbu ehtiyojni Mercedes orqali qanday qondirish mumkinligini ko‘rsatganlar hisoblanadi.

@bilolalixanceo — Marketing va Boshqaruvdagi bilimlar

Marketologlar va Potentsial mijozlar

Yana bir asosiy tushuncha - bu marketologlar va potentsial mijozlar o'rtasidagi farqdir.

Marketolog - bu boshqa tomondan ya'ni potentsial mijozdan javob { E'tibor, Xarid, Fikr, Sotuv } izlayotgan shaxsdir.

Agar ikki tomon ham bir biriga biror narsa sotmoqchi bo'lsa unda ikki tomon ham marketolog hisoblanadi.

@bilolalixanceo — Marketing va Boshqaruvdagi bilimlar

10. G‘oyalar:

Har bir marketing taklifi o‘zida ma’lum bir g‘oyani yoki foydani keltiradigan asosga ega.

Aslida, mahsulotlar va xizmatlar — bu muhim ehtiyojlarni qondirish uchun platformadir.

@bilolalixanceo — Marketing va Boshqaruvdagi bilimlar

9. Ma’lumotlar:

Ma’lumot ishlab chiqarish, qadoqlash va tarqatish jamiyatning asosiy sanoatlaridan biridir.

Ma’lumotlarni marketing qiluvchilar orasida maktablar va universitetlar, ensiklopediyalar, ilmiy kitoblar va maxsus jurnallar nashr qiluvchilar, CD-lar ishlab chiqaruvchilar va Internet veb-saytlari mavjud.

@bilolalixanceo — Marketing va Boshqaruvdagi bilimlar

8. Tashkilotlar:

Tashkilotlar jamoatchilikka o‘zlarini kuchli va ijobiy imidj bilan tanitish uchun faoliyat yuritadilar.

Philips kompaniyasi o‘zining “Keling, narsalarni yaxshilaylik” degan shiorida reklama qiladi. The Body Shop va Ben & Jerry’s kabi kompaniyalar ijtimoiy masalalarni targ‘ib qilib e’tibor jalb qiladilar.

Universitetlar, muzeylar va san’at tashkilotlari o‘zlarining jamoatchilikdagi imidjini yaxshilash orqali tomoshabinlar va mablag‘larni jalb qilishda muvaffaqiyatli bo‘lishadi.

@bilolalixanceo — Marketing va Boshqaruvdagi bilimlar

7. Mulklar:

Mulklar — bu haqiqiy mulk (ko‘chmas mulk) yoki moliyaviy mulk (aksiyalar va obligatsiyalar)ga nisbatan intangib (hissi) egalik huquqlari.

Mulklar sotiladi va sotish jarayonida ko‘chmas mulk agentlari (ko‘chmas mulk uchun) hamda investitsiya kompaniyalari va banklar (qimmatli qog‘ozlar uchun) marketing faoliyatini olib boradilar.

@bilolalixanceo — Marketing va Boshqaruvdagi bilimlar

6. Joylar:

Shaharlar, shtatlar, mintaqalar va davlatlar sayyohlarni, fabrikalarni, kompaniyalar boshqaruvlarini va yangi aholilarni jalb qilish uchun raqobatlashadilar.

Joy marketingiga iqtisodiy rivojlanish mutaxassislari, ko‘chmas mulk agentlari, tijorat banklari, mahalliy biznes uyushmalari va reklama hamda ommaviy aloqalar agentliklari kiradi.

@bilolalixanceo — Marketing va Boshqaruvdagi bilimlar

5. Shaxslar:

Influence Persona marketingi katta biznesga aylangan. San’atkorlar, musiqachilar, CEO-lar, shifokorlar, yuqori martabali advokatlar va moliyachilar kabi shaxslar Influencer Persona marketingidan ko'proq yordam olib turishadi.

@bilolalixanceo — Marketing va Boshqaruvdagi bilimlar

4. Voqealar:

Marketing mutaxassislari vaqtga asoslangan voqealarni targ‘ib qiladilar, masalan, Olimpiya o‘yinlari, savdo ko‘rgazmalari, sport musobaqalari va san’at chiqishlari.

@bilolalixanceo — Marketing va Boshqaruvdagi bilimlar

3. Tajribalar:

Bir nechta xizmatlar va mahsulotlarni birlashtirib, tajribalar yaratish, sahnalashtirish va marketing qilish mumkin.

Walt Disney World-ning Magic Kingdom parki va Hard Rock Cafe bu kabi tajribalarga misoldir.

@bilolalixanceo — Marketing va Boshqaruvdagi bilimlar

2. Xizmatlar:

Iqtisodiyotlar rivojlanishi bilan, ularning ko‘proq faoliyati xizmatlar ishlab chiqarishga qaratilgan.

Hozirgi kunda AQSh iqtisodiyoti xizmatlar va mahsulotlar o‘rtasida 70-30 nisbatga ega. Xizmatlarga aviakompaniyalar, mehmonxonalar, ta’mirlash va texnik xizmatlar, shuningdek, buxgalterlar, advokatlar, muhandislar va shifokorlar kabi mutaxassislar kiradi.

Ko‘p marketing takliflari mahsulotlar va xizmatlarning o‘ziga xos aralashmasini o‘z ichiga oladi.

@bilolalixanceo — Marketing va Boshqaruvdagi bilimlar

1. Mahsulotlar:

Jismoniy mahsulotlar ko‘plab mamlakatlarning ishlab chiqarish va marketing ishlarining asosini tashkil qiladi.

AQShda tuxumdan tortib, po‘latgacha va soch quritgichlarigacha bo‘lgan milliardlab jismoniy mahsulotlar ishlab chiqarilib, sotiladi.

Rivojlanayotgan mamlakatlarda mahsulotlar — ayniqsa oziq-ovqat, tovarlar, kiyim-kechak va turar-joy — iqtisodiyotning asosi hisoblanadi.

@bilolalixanceo — Marketing va Boshqaruvdagi bilimlar

Marketingning Kengaytirilgan Doirasi

Marketing mutaxassislari quyidagi 10 turdagi narsalarni sotish bilan shug‘ullanishadi: mahsulotlar, xizmatlar, tajribalar, voqealar, shaxslar, joylar, mulklar, tashkilotlar, ma’lumotlar va g‘oyalar.

📌Har biri haqida kun davomida kichik kichik postlar joylab boriladi.

@bilolalixanceo — Marketing va Boshqaruvdagi bilimlar

Marketingning Vazifalari haqida:

Marketing, asosan, insonlarning ehtiyojlarini qondirish bilan bog‘liq. Bunda asosiy maqsad – bu ehtiyojlarni foydali tarzda qondirish va undan foyda olishdir. Misol uchun, Procter & Gamble yoki IKEA kabi kompaniyalar, odamlarning ehtiyojlarini aniqlab, ularga yechimlar taklif qilishadi va shu orqali katta biznes imkoniyatlariga erishadilar. Marketing – bu marketing strategiyalarini qo‘llash orqali qondirilgan ehtiyojlardan foyda olish jarayonidir.

Marketingning Asosiy Uchta Bosqichi:

1. Entrepreneurial marketing:
Bu bosqichda kompaniyalar kichik bo‘ladi va shaxslar o‘zlarining imkoniyatlarini ko‘rib, har bir eshikni taqillatishadi. Ular o‘z mahsulotlarini sotish uchun ko‘p mehnat qilishadi, ijodiy va samarali usullarni qo‘llaydilar. Misol uchun, Harley-Davidson va Boston Beer kompaniyalari shunday strategiyani qo‘llashgan.

2. Formulated marketing:
Bu bosqichda kompaniyalar o‘sib, katta daromadga erishganidan keyin marketing faoliyatini yanada tizimli va professional tarzda olib borishadi. Ular reklama kampaniyalarini boshlaydilar, bozor tadqiqotlari o‘tkazadilar va marketing bo‘limlarini tashkil etadilar. Bu bosqichda kompaniyalar o‘z marketing strategiyalarini yanada takomillashtiradilar.

3. Intrepreneurial marketing:
Katta kompaniyalar ba’zan Formulated marketing'ga qattiq yopishib qoladilar. Ular doimo statistikalar, tadqiqotlar va reytinglarni tahlil qilishadi, ammo ko‘pincha ijodkorlik va yangicha yondoshuvlar yetishmaydi. Bu bosqichda kompaniyalar o‘z mijozlari bilan yaxshiroq aloqada bo‘lib, yangi usullar bilan ularga qiymat qo‘shishlari kerak.

@bilolalixanceo — Marketing va Boshqaruvdagi bilimlar