Bambini - Ota onalar uchun

🔜 Jonli suhbatga 1 soat qoldi. Suhbatda ko'rishguncha 👋

🌱 7-9 Yosh Inqirozi: O‘sish, Mustaqillik Va Ichki Dunyo O‘zgarishi

7-9 yosh oralig‘ida bolalar hayotlarida muhim bosqichdan o‘tadilar. Agar 5-7 yosh inqirozi "kichik o‘smirlik davri" bo‘lsa, 7-9 yosh “o‘zini anglash va ijtimoiy ong shakllanishi” bosqichidir. Bu davrda bolalar shaxsiy chegaralarini aniqlash, ma’naviy qadriyatlarni shakllantirish va atrof-muhit bilan chuqurroq munosabat o‘rnatish jarayonini boshdan kechiradilar.

Bu bosqichda bola:
🔹 O‘zining jamiyatdagi o‘rnini tushunishga harakat qiladi.
🔹 Adolat va axloqiy tushunchalarga qiziqa boshlaydi.
🔹 Mustaqil fikr yuritib, kattalarga shubha bilan qarashni boshlashi mumkin.
🔹 Hissiy jihatdan barqarorlikni izlaydi, lekin ba’zan tushkunlik yoki bezovtalik holatlari bo‘lishi mumkin.

Ba’zi ota-onalar bu davrni “Itoatsizlik yoki isyonkorlik bosqichi” deb hisoblaydilar, ammo aslida bu bolaning ichki olami shakllanayotgan muhim bosqichdir.

🧠 7-9 Yosh Bolalarida Kuzatiladigan O‘zgarishlar

Mustaqil Fikr Yuritish Rivojlanadi
Bola atrofdagi qoidalar va qonuniyatlarni tahlil qila boshlaydi.
Buyruqlarga bo‘ysunish o‘rniga, “Nima uchun?” degan savolni tez-tez beradi.
Kattalarning ham xato qilishi mumkinligini tushunib, ba’zan ularga ishonchsizlik bildirishi mumkin.

✅ Yechim:
- Bolaning savollarini jiddiy qabul qiling va mantiqiy javob bering.
- Unga tanqidiy fikrlash imkoniyatini bering, o‘z fikrini bildirishiga yo‘l qo‘ying.
- Qo‘pol tarzda “Men shunday aytdim, shu uchun!” demaslik kerak. Buning o‘rniga, “Bu qoida nima uchun muhim?” deb savol bering va birga muhokama qiling.

Ijtimoiy Va Axloqiy Ong Rivojlanadi
Boshqalarga nisbatan adolat va tenglik tushunchalariga qiziqa boshlaydi.
Do‘stlarining fikri ota-onanikidan ham muhimroq bo‘lib qolishi mumkin.
“Bu adolatli emas!”, “U bunday qilmadi-ku, nega men qildim?” kabi iboralarni ko‘p ishlatadi.
O‘yinlarda qoidalarni buzadigan yoki firibgarlik qiladigan tengqurlariga nisbatan keskin munosabatda bo‘lishi mumkin.

✅ Yechim:
- Ochiq va halol muloqot qiling, axloqiy qadriyatlarni amalda namoyish eting.
- Bolani qat’iy qoidalar bilan emas, balki axloqiy tamoyillar bilan tanishtiring. Masalan, “Haqiqiy do‘st qanday bo‘ladi?” yoki “Adolat nima?” kabi mavzularda suhbatlashing.
- Agar bola do‘stlari bilan mojaro qilsa, uni o‘z his-tuyg‘ularini tushunishga va muammoni hal qilishga o‘rgating.

O‘ziga Bo‘lgan Bahosi O‘zgaradi

Bola o‘zini boshqalar bilan taqqoslaydi va o‘z qobiliyatlarini tahlil qila boshlaydi.
Yutqazish yoki muvaffaqiyatsizlikni og‘ir qabul qiladi.
Ba’zi bolalar o‘zlariga haddan tashqari ishonishsa, boshqalari esa o‘z qobiliyatlarini past baholay boshlaydi.

✅ Yechim:
- Bolaning harakatlarini qadrlang, natijaga emas, jarayonga urg‘u bering (“Sen juda urinding, va natijada o‘rganding”).
- Bolani boshqa bolalar bilan solishtirishdan saqlaning. Uning yutuqlarini o‘zining oldingi natijalari bilan taqqoslang.
- Uni yangi narsalarni sinab ko‘rishga undang, lekin muvaffaqiyatsizlikni tabiiy qabul qilishga o‘rgating.

Hissiy O‘zgarishlar Va Ichki Hissiyotlarni Yashirish
- Bola o‘z his-tuyg‘ularini ochiq ifoda etishdan uyalishi mumkin.
- Yolg‘izlikni xohlashi yoki ba’zan yakkalanishni tanlashi mumkin.
- O‘zini kattalar kabi his qilishni istaydi, lekin ba’zan hali kichik bola ekanini unutib qo‘ymaslik kerak.

✅ Yechim:
- Bolaning shaxsiy chegaralariga hurmat bilan yondashing.
- Uning his-tuyg‘ularini tushunish va ifodalashiga yordam bering: "Men sening bugun biroz xafa ekaningni sezdim. Gaplashishni xohlaysanmi?"
- Undan ko‘proq “Bugun seni nima quvontirdi?”, “Bugun nimadan xafa bo‘lding?” kabi savollar orqali fikrlarini bilib oling.

💡 Xulosa
7-9 yosh rivojlanish inqirozi bolaning mustaqil fikrlash, axloqiy ong shakllanishi va o‘z-o‘zini anglash jarayoni bilan bog‘liq.

✅ Bolani eshitish, hurmat qilish va u bilan ochiq muloqot qilish – eng yaxshi yondashuv.
✅ Montessori ta’limi tamoyillariga ko‘ra, bola tajriba orqali o‘rganadi, shuning uchun unga mustaqil bo‘lish imkoniyatini bering.
✅ Uning fikrlari, his-tuyg‘ulari va qarorlariga e’tibor bering.

🌱 5-7 Yosh Bolalar O‘tish Davri: Muammolar va Yechimlar

Eng ko‘p uchraydigan muammolar va ularning sabablari

1. Qoidalarga Qarshilik

Bola mustaqil bo‘lishni xohlaydi, lekin qoidalarni tushunish va ularga rioya qilishda qiynaladi.
Ko‘pincha buyruqlarga javoban "Yo‘q!", "Men xohlamayman!" deb aytadi.

✅ Yechim:
- Qoidalarni qat’iy, lekin mehribonlik bilan tushuntiring.
- Nega bu qoida muhimligini oddiy tilda izohlang.
- Bolaga tanlov imkoniyatini bering ("Ko‘ylagingni hozir kiyasizmi yoki 5 daqiqadan keyin?").

2. Tez xafa bo‘lish va hissiyotlarni boshqarishda qiynalish

Kichik narsalarga ham yig‘lab yuborishi yoki tez g‘azablanishi mumkin.
O‘zining his-tuyg‘ularini tushunib yetish jarayoni kechmoqda.

✅ Yechim:
- Bolaning his-tuyg‘ularini inkor etmang ("Yig‘lama" emas, balki "Sen hozir xafa bo‘lib turibsan, men seni tushunyapman" deyish kerak).
- Hissiyotlarini ifoda etishiga imkon bering: "Sen xafa bo‘layotganingni sezdim, nima yordam bera olaman?"
- Nafas olish texnikalari, rasm chizish yoki harakat orqali hissiyotlarini boshqarishga o‘rgating.

3. O‘ziga bo‘lgan ishonchning pasayishi

"Men buni qila olmayman", "Men yomonman" kabi gaplarni aytishi mumkin.
Boshqalar bilan solishtirish tufayli o‘zini past baholash boshlanadi.

✅ Yechim:
- Bolaning harakatlarini qadrlang ("Sen juda harakat qilding, yaxshi urinish!").
- Faqat natijaga emas, jarayonga e’tibor bering ("Muhimi, sen urinib ko‘rding!").
- Uning yutuqlarini eslatib turing: "Kecha mana buni bajarding, bugun yana urinib ko‘r!"

⭐️ Bolaning har bir bosqichi o‘ziga xos va qadrli. Sabrlilik, tushunish va sevgi bilan yondashish orqali bu bosqichni engib o‘tish mumkin.

@bambini_rasmiy

🌱 5-7 Yosh Bolalar O‘tish Davri: Muammolar va Yechimlar

Har bir yosh o‘ziga xos rivojlanish bosqichlari va qiyinchiliklarni olib keladi. 5-7 yosh oralig‘ida bolalar jiddiy o‘zgarishlarni boshdan kechiradilar. Bu davrni "kichik o‘smirlik davri" deb ham atashadi, chunki bu bosqichda bola shaxs sifatida shakllana boshlaydi.

Ko‘pincha ota-onalar ushbu o‘zgarishlarni tushunishda qiyinchilikka duch kelishadi. Bola avvalgidan ko‘ra itoatsizroq bo‘lib qolishi, savollari ko‘payishi va hissiyotlarini boshqarishda qiynalishi mumkin. Bu holatlar tabiiy bo‘lib, bolaning shaxs sifatida shakllanish jarayoniga bog‘liq.

🧠 Bu davrdagi o‘zgarishlar?

Mustaqillikka Intilish
⏺ Bola "Men o‘zim!" deb ko‘p aytadi va hamma narsani mustaqil bajarmoqchi bo‘ladi.
✅ Kattalar aralashuvini kamaytirish kerak, lekin xavfsizlik va yo‘l-yo‘riq berishni unutmang.

O‘z-o‘zini Anglash Kuchayishi
⏺"Men kimman?", "Nima yaxshi, nima yomon?" degan tushunchalar shakllanadi.
✅Hissiy holatlar barqaror bo‘lmaydi, tez xafa bo‘lishi yoki g‘azablanishi mumkin.

Diqqatni Jamlash Va Mas’uliyat His Qilish
⏺Bu yoshda bolalar muhim topshiriqlarni bajara oladi, lekin diqqatini uzoq vaqt bir narsaga qaratish qiyin bo‘lishi mumkin.
✅O‘z xatosini tushunib yetish va uni to‘g‘rilash ko‘nikmasi rivojlanadi.

Ijtimoiy Munosabatlarning O‘sishi
⏺Yangi do‘stlar orttirishga harakat qiladi, jamoada o‘ynashni o‘rganadi.
✅Konfliktlar yuzaga kelishi mumkin, chunki bola boshqalarning his-tuyg‘ularini hali to‘liq tushuna olmaydi.

Yechimlar keyingi postda ⬇️

@bambini_rasmiy

Tez orada juda katta yangilik kutyapti 🔥

Tahminingiz qanday? To'g'ri topa olganlarga kichik sovg'amiz bor.

Kelasi hafta uchun rejalar ko'p, 2 ta jonli suhbat tashkillashni reja qilib turibmiz.

Shu bo'yicha sizlarni yordamingiz kerak. Mavzularni doimgidek sizlarga qiziq bo'lganini tanlaymiz va shu mavzuda o'tkazamiz shuning uchun faol qatnashib o'zingizga qiziq mavzuni tanlashingiz mumkin.

Kelmoqchi bo'lganlar uchun

Respublika bolalar kutubxonasi
Bolalar bilan kelish uchun ajoyib maskan😊

Biz esa kitoblar haqidagi katta ko'rsatuvga tayyorgarlik jarayonidamiz.

3 yosh krisisi haqida: “Men o‘zim” bosqichi

3 yosh krisisi – bu bolaning hayotidagi eng qiziqarli, lekin ayni paytda murakkab bosqichlardan biri. Ushbu davrda bola o‘z “men”ini anglay boshlaydi va bu rivojlanishning tabiiy qismi hisoblanadi. Bu bosqichda ota-onalar va tarbiyachilar uchun sabr-toqat, tushunish va to‘g‘ri yondashuv muhimdir.

3 yosh krizisining asosiy belgilari:

Mustaqillikning kuchayishi:
⏺Bola ko‘pincha yordamdan bosh tortadi va hamma narsani o‘zi qilishni xohlaydi: kiyinish, ovqat yeyish, o‘yin tanlash va hokazo.
⏺Ko‘p holatda ota-onaning aralashuviga “Yo‘q!” deb javob beradi.

Hissiy norozilik:
⏺Bola o‘z istaklari amalga oshmaganda, norozilik bildirishi (yig‘lash, jahl qilish).
⏺“Buning sababi nima?” degan savollarga javob izlashga urinish, lekin hali o‘z hissiyotlarini to‘liq tushuntirib bera olmasligi.

O‘zlikni anglash:
⏺Bola o‘zini kattalardek his qilishni xohlaydi, masalan: “Men kattaman, o‘zim bilaman.”
⏺Jismoniy va hissiy chegaralarini sinab ko‘radi: nima mumkin va nima mumkin emasligini aniqlashga intiladi.

Muloqotning kuchayishi:
⏺Leksikasi (so‘z boyligi) sezilarli darajada kengayadi. Ko‘p gapirish va o‘z fikrini bildirishga intilish paydo bo‘ladi.
⏺Bola ko‘pincha o‘z gaplarini qat’iylik bilan ta’kidlaydi.

3 yosh krizisida ota-onalar va tarbiyachilarga maslahatlar:

✅ Bolaning mustaqilligini hurmat qiling:
Bola o‘zi qilmoqchi bo‘lgan narsalarga imkon bering (kiyinish, o‘yin tanlash, oddiy vazifalarni bajarish).
"Menga o‘zim qilishimga yordam bering” tamoyiliga rioya qiling.

✅ Sabr va izchillik ko‘rsating:
Bola injiqlik qilgan paytlarda unga ortiqcha qattiq gapirmang. Buning o‘rniga, bolani tinchlantiradigan so‘zlar yoki faoliyat taklif eting.

✅Haddan tashqari cheklovlar qo‘ymang:
Bola yangi narsalarni o‘rganishi va tajriba orttirishi uchun imkoniyat bering. Masalan, suv quyishni, idish-tovoq yig‘ishni yoki boshqa mayda uy vazifalarini bajartiring.

✅Shaxsiy chegaralarni aniqlang:
Qoidalarni yumshoq, lekin izchil tushuntiring. Masalan: “O‘yinchoqlarni yig‘ishtirishni o‘rganish kerak, chunki bu tartibni saqlashga yordam beradi.”

✅Bolaning his-tuyg‘ularini tan oling:
“Men sening xafa bo‘lganingni tushunaman” yoki “Sizga qiyin bo‘lganini ko‘ryapman” kabi iboralar orqali bolaga tushunish hissini bering.

Xulosa
3 yosh krisisi bolaning rivojlanishidagi tabiiy va zaruriy bosqichdir. Bu davrda bolaning mustaqillikni o‘rganishiga imkon berish va unga hurmat bilan yondashish muhimdir. Ota-onalar sabr-toqat, izchillik va sevgi bilan bu bosqichni yengilroq o‘tib olishlariga yordam bera oladi.

@bambini_rasmiy