PEDIATR MASLAHATI

🌸Bolani qachondan boshlab ona sutidan ayirish mumkin.

Bolani ona sutidan ayirish vaqti bolaning yoshiga, sog‘lig‘iga va oilaning sharoitiga bog‘liq. Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti (JSST) tavsiyalariga ko‘ra:

–Ona sutini davom ettirish muddati:
JSST bolaga kamida 2 yoshgacha yoki undan uzoqroq ona sutini berishni tavsiya qiladi, agar bu onaga va bolaga qulay bo‘lsa. Bu davrda qo‘shimcha ovqat ham tanaga kiritiladi.

–Qo‘shimcha ovqatga o‘tish:
Bola 6 oylikdan boshlab qo‘shimcha ovqatlar (pyurelar, kasha va boshqalar) bilan oziqlantirish boshlanadi, ammo ona suti muhim oziq moddalar manbai bo‘lib qoladi.

–Ona sutidan ayirish vaqti:
Ona va bolaning tayyorligiga qarab, ona sutidan ayirish har xil yoshda amalga oshiriladi. Ko‘pincha ayirish jarayoni 1,5–2 yosh oralig‘ida bo‘ladi. Lekin bu individual holat. Quyidagilarni hisobga olish kerak:

•Bola yangi ovqat turlarini yaxshi qabul qilsa.

•Tungi ovqatlanishlar kamaygan yoki tugagan bo‘lsa.

•Bola emizishga bo‘lgan qiziqishini kamaytirgan bo‘lsa.

⭐️Qanday qilib ayirish kerak:

Asta-sekin: Ona sutidan ayirish jarayoni sekin va bosqichma-bosqich amalga oshirilishi lozim. Bir vaqtning o‘zida barcha emizishlarni to‘xtatish bolaning jismoniy va ruhiy salomatligiga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin.

Birgalikda o‘tish: Sevimli faoliyat, ovqat yoki ichimlik bilan emizishni almashtirish orqali bolaning e’tiborini chalg‘itish mumkin.

Bola bilan mehrli muloqot qilish: Bu davrda bolaning hissiy ehtiyojlari ko‘payishi mumkin, shuning uchun unga ko‘proq vaqt ajratish muhim.

Muhim: Agar bolaning sog‘lig‘i yomon bo‘lsa yoki tish chiqishi jarayonida bo‘lsa, ayirishni kechiktirish maqsadga muvofiqdir. Har doim bolangizning shaxsiy ehtiyojlarini hisobga olib, shifokor bilan maslahatlashing.

👉 @anvar_pediatr

🌸Bolalarda yod yetishmovchiligi belgilari qanday va u qanaqa oqibatlarga olib keladi?

Bolalarda yod yetishmovchiligi jiddiy sog‘liq muammolariga olib kelishi mumkin, chunki yod qalqonsimon bez gormonlarini ishlab chiqarish uchun zarur. Ushbu muammolar quyidagi oqibatlarga olib kelishi mumkin:

⭐️Oqibatlari

–Aqliy rivojlanishning sustlashuvi
Yod yetishmovchiligi bolalarda intellektual qobiliyatlarning pasayishiga olib keladi, bu o‘qish va o‘rganish qobiliyatiga ta’sir qiladi.

–Kretinizm
Og‘ir holatlarda aqliy va jismoniy rivojlanishning jiddiy cheklanganligi kuzatiladi (kretinizm).

–O‘sishning sustlashuvi
Yod yetishmovchiligi bo‘lgan bolalar normal bo‘y o‘sishdan ortda qolishi mumkin.

–Immunitetning pasayishi
Bolalar tez-tez kasalliklarga chalinadi va yuqumli kasalliklarga nisbatan zaif bo‘lishadi.

–Qalqonsimon bez kasalliklari
Yod yetishmovchiligi tufayli qalqonsimon bez kattalashadi (bo‘qoq), bu esa bez faoliyatining buzilishiga olib kelishi mumkin.

⭐️Belgilari

–Jismoniy rivojlanishning sekinlashuvi
Bola o‘sishi va vazn orttirishi odatdagidan sekinroq bo‘ladi.

–Kognitiv buzilishlar
E’tibor qaratish qobiliyati pasayadi, xotira zaiflashadi.

–Tez charchash va zaiflik
Bola doimiy charchoqdan shikoyat qiladi va faol emas bo‘ladi.

–Qalqonsimon bez kattalashuvi
Bo‘yin sohasida shish paydo bo‘lishi mumkin.

–Tez-tez kasallanish
Immun tizimi zaiflashadi, bu esa infeksiyalarga moyillikni oshiradi.

⭐️Oldini olish choralari

–Yodlangan tuz iste’moli: Kunlik ratsionga yodlangan tuzni kiritish.

–Dengiz mahsulotlari: Baliq, dengiz o‘tlari, qisqichbaqalar.

–Sut va tuxum: Yodga boy mahsulotlar sifatida ratsionga kiritish.

Vitamin va minerallar: Shifokor tavsiyasi bilan yod qo‘shimchalari iste’mol qilish.

❗️Agar yod yetishmovchiligi alomatlari aniqlansa, imkon qadar tezroq shifokorga murojaat qilish zarur.

👉 @anvar_pediatr

🌸Homilador ayol kalsiy preparatlarini ichishi mumkinmi?

Ha, homilador ayol uchun kalsiy ichish mumkin va hatto zarur hisoblanadi. Kalsiy homilaning suyaklari, tishlari, nerv tizimi va yurakning sog‘lom rivojlanishi uchun muhim ozuqa moddasi hisoblanadi. Bundan tashqari, kalsiy homiladorlik davrida ayolning suyak va tishlarini mustahkamlashga yordam beradi.

⭐️Tavsiyalar:

–Shifokor bilan maslahatlashish: Kalsiy qo‘shimchasini qabul qilishdan oldin, doza va turini aniqlash uchun shifokor bilan maslahatlashing.

–Kunlik ehtiyoj: Homiladorlik davrida ayollarga kuniga taxminan 1000 mg kalsiy tavsiya etiladi. Yosh ayollar (18 yoshgacha) uchun esa bu miqdor 1300 mg bo‘lishi mumkin.

–Tabiiy manbalar: Sut va sut mahsulotlari (qatiq, pishloq), yashil bargli sabzavotlar (brokkoli, ismaloq), bodom, tofu kabi mahsulotlardan kalsiy olish ham muhimdir.

–Qo‘shimchalar: Agar oziq-ovqatdan yetarli miqdorda kalsiy olinmasa, shifokor tavsiyasi bilan kalsiy qo‘shimchalari (masalan, kalsiy karbonat yoki kalsiy sitrat) ichish mumkin.

❗️E’tibor berish kerak:

–D vitaminiga e’tibor bering, chunki u kalsiyning yaxshi so‘rilishiga yordam beradi.

–Haddan tashqari kalsiy qabul qilishdan saqlaning (kuniga 2500 mg dan oshmasligi kerak), chunki bu buyrak toshlari va boshqa muammolarni keltirib chiqarishi mumkin.

–Shifokoringiz tavsiyalariga amal qilish eng to‘g‘ri yo‘l bo‘ladi.

👉 @anvar_pediatr

♻️Bolalarda issiqlik toshmasi turlari.

⚡️Issiqlik toshmasining bir nechta turlari mavjud:

📌Kristalli issiqlik (Miliaria crystallina) — issiqlik toshmalarining eng yengil turi. Bu epidermis deb ataluvchi terining yuqori qatlamiga taʼsir qiladi. Bunda chaqaloqning terisida mayda, oq, pufakchaga oʻxshash toshmalarni koʻrishingiz mumkin;

📌Qizil issiqlik (Miliaria rubra) — issiqlik toshmasining bu turi terining tashqi qatlamida chuqurroq joylashgan boʻladi. Miliaria rubra koʻpincha tikanli issiqlik deb ataladi, toshma atrofidagi teri qizarib, ogʻriqli bo’ladi va qichiy boshlaydi;

📌Chuqur issiqlik (Miliaria profunda) — terining eng chuqur qatlamiga (dermis) taʼsir qiladi. Kichkintoylar va bolalar orasida juda kam uchraydi. Odatda kattalarning oyoq, qoʻl va qorin terisi yuzasida paydo boʻladi.

👉 @anvar_pediatr

🌸Bolalarda soʻlak ajralishi qanchalik muhim va nimalarga eʼtibor berish kerak.

Chaqaloqlarda soʻlak ajralishi (tibbiy tilida "salivatsiya") tabiiy jarayon bo‘lib, bir necha muhim vazifalarni bajaradi. Bu jarayon bolaning rivojlanishi bilan bog‘liq va odatda normal holat hisoblanadi. Quyida chaqaloqlarda soʻlak ajralishi haqida asosiy ma’lumotlarni keltiraman:

1. Norma sifatida soʻlak ajralishi

–3-6 oy oralig‘ida boshlangan kuchayish: Chaqaloqlarda soʻlakning ko‘proq ajralishi taxminan 3-6 oy oralig‘ida boshlanadi. Bu vaqtda chaqaloqning og‘iz, milk va ovqat hazm qilish tizimi rivojlanadi.

–Tish chiqishi: Bu davrda soʻlak ajralishining kuchayishi tishlarning chiqishiga tayyorgarlik belgisi bo‘lishi mumkin. Milklarning qichishishi yoki shishishi sababli bola ko‘proq soʻlak chiqaradi.

2. Soʻlak ajralishining ahamiyati

–Gigiyena va himoya: Soʻlak og‘izni namlash va bakteriyalarni yuvishda yordam beradi, shuningdek, infeksiyalardan himoya qiladi.

–Ovqat hazm qilishga tayyorgarlik: Soʻlak tarkibida hazm qilish jarayonini boshlovchi fermentlar mavjud.

–Tishlarning chiqishini yengillashtirish: Soʻlak milklarni namlab, bolaning bezovtaligini kamaytiradi.

3. Soʻlak ajralishi bilan bog‘liq muammolar

–Agar bola haddan tashqari ko‘p soʻlak chiqarayotgan bo‘lsa va bu og‘iz atrofida terining qizarishi, toshmalar yoki iritatsiyaga sabab bo‘lsa, chaqaloqning terisini namlovchi krem yoki maxsus vositalar bilan parvarish qilish kerak.

–Juda ko‘p soʻlak ajralishi, qattiq bezovtalik yoki og‘iz ichida yara paydo bo‘lishi infeksiyaga ishora qilishi mumkin. Bunday holatda shifokorga murojaat qilish kerak.

4. Qachon shifokorga murojaat qilish kerak?

–Agar bola nafas olishda qiyinchilik sezsa.

–Agar soʻlak ajralishi bilan birga isitma, qusish yoki boshqa alomatlar kuzatilsa.

–Bola odatdagidan ancha bezovta bo‘lib, ovqatlanishni rad etsa.

❗️Soʻlak ajralishi ko‘pincha oddiy holat bo‘lib, bolaning sog‘lom rivojlanishiga ishora qiladi. Agar biror shubha yoki xavotir bo‘lsa, pediatr bilan maslahatlashish tavsiya etiladi.

👉 @anvar_pediatr

🌸Chaqaloqlarda ichak kolikasi (gaz og‘rig‘i) haqida onalar nimalarni bilishi zarur va qanday yoʻl tutish kerak.

◾️Ichak kolikasi — bu sog‘lom chaqaloqlarda paydo bo‘ladigan, kuchli bezovtalik va yig‘lash bilan kechuvchi holatdir. Odatda, chaqaloqning ichagida ortiqcha gaz yig‘ilishi yoki ovqat hazm qilish tizimining yetarlicha rivojlanmagani bilan bog‘liq bo‘ladi. Bu holat odatda chaqaloqning hayotining dastlabki 2–4 oyida kuzatiladi va vaqt o‘tishi bilan o‘z-o‘zidan yo‘qoladi.

⭐️Kolikaning sabablari

1. Ovqat hazm qilish tizimining yetilmaganligi:

–Chaqaloqlarda ovqat hazm qilish fermentlari hali to‘liq ishlab chiqilmagan bo‘ladi.

2. Havo yutish:

–Emish paytida yoki yig‘lashda bolalar havo yutadi, bu ichakda gaz hosil bo‘lishiga olib keladi.

3. Ovqatlanishdagi noziklik:

–Ona suti bilan oziqlanayotgan bolalarda onaning ratsionidagi ba'zi mahsulotlar (masalan, sut mahsulotlari, kofein, loviya) kolikani kuchaytirishi mumkin.

–Sun'iy aralashma bilan oziqlanayotgan bolalarda aralashmaning mos kelmasligi ham sabab bo‘lishi mumkin.

4. Ichak florasining yetarli rivojlanmasligi:

–Chaqaloq ichaklarida foydali bakteriyalar to‘liq shakllanmagan bo‘ladi.

5. Hissiy omillar:

–Stress yoki ortiqcha stimulyatsiya (baland ovozlar, yorug‘lik) kolikani kuchaytirishi mumkin.

⭐️Kolikaning alomatlari

–Kuchli yig‘lash: Bola uzoq davom etuvchi, qattiq va tinmaydigan yig‘lashni boshlaydi. Bu odatda kechqurun va tunda ko‘proq bo‘ladi.

–Qorin dam bo‘lishi: Bola qornini qattiq qilib tortadi, oyoqlarini qorin tomonga tortadi.

–Bezovtalik: Bola tasalli topmaydi, silkitilganda yoki emizilganda ham tinchlanmasligi mumkin.

–Gaz chiqishi yoki axlat bilan bog‘liq muammolar: Bola gaz chiqarishi yoki qabziyat muammosi bilan yuzlashishi mumkin.

⭐️Kolikani yengillashtirish usullari

1. To‘g‘ri ovqatlantirish:

–Emizish vaqtida bolaning to‘g‘ri ushlanayotganini ta’minlang.

–Sun’iy aralashma bilan oziqlanayotgan bo‘lsa, gazni kamaytiruvchi maxsus shishalardan foydalaning.

2. Gazlarni chiqarishga yordam bering:

–Har bir ovqatlantirishdan keyin bolani yelkasiga yotqizib, havo chiqarib olishga yordam bering.

–Bola qornini yengil massaj qiling yoki uni qorin ustiga yotqizing.

3. Issiqlik qo‘llash:

–Bola qoriniga issiq (iliq) latta qo‘yib, ichak harakatini yaxshilash mumkin.

4. Probiotiklar:

–Shifokor tavsiyasiga ko‘ra, foydali bakteriyalarni yaxshilash uchun probiotik preparatlar berish mumkin.

5. Dori vositalari:

–Kolikaga qarshi maxsus damlamalar yoki tomchilar (masalan, simetikon asosidagi dorilar) foydalaniladi.

6. Muhitni tinchlantirish:

–Yorug‘likni pasaytirish, shovqinni kamaytirish va chaqaloqni tinch xonada ushlab turish yordam berishi mumkin.

⭐️Qachon shifokorga murojaat qilish kerak?

–Bola juda uzoq davom etuvchi (3 soatdan ortiq) yig‘lashni boshlasa.

–Axlatida qon yoki shilliq paydo bo‘lsa.

–Bola ovqatlanishni rad etsa yoki vazn yo‘qotsa.

–Bola qusa boshlasa yoki harorati ko‘tarilsa.

❗️Ichak kolikasi odatda xavfli emas va vaqt o‘tishi bilan yo‘qoladi. Ammo bolada bezovtalik kuchaysa, pediatr bilan maslahatlashing.

👉 @anvar_pediatr