ХАМИДЖОН ШОДИБОЕВ БЛОГИ

Муҳаммад Юсуфнинг “САЙЛАНМА” китобидан

ОНАМГА ХАТ

Мен сизни ўйлайман шому саҳарда,
Она, соғинсам ҳам бора олмайман,
Тунлари чароғон шундай шаҳарда,
Ҳеч кимга кўнглимни ёра олмайман.
Мен сиз айтгандайин ҳаммани севдим,
Ҳаммага ишондим, мана оқибат:
Ўз дўстим уйига кўмилди севгим,
Кун бўлиб кўксимни куйдирди нафрат.

Бошимдан ўтгани кўкка ҳам аён,
Юлдузлар қиқирлаб кулар оқбадан:
Мен — зангор яйловда олис, бепоён,
Уюридан ажраб қолган қулунман...

Мана, кетаяпман тош йўлда кўзим,
Қадамим мошинлар йўрғасига мос.
Йиғласам юпатиб ўзимни ўзим,
Пишқириб қўяман тойчоқларга хос.

Ва сизни ўйлайман шому саҳарда,
Она, соғинсам ҳам бора олмасман.
Тунлари чароғон шундай шаҳарда
Ҳеч кимга кўнглимни ёра олмасман...

Ҳа, севги ҳақида. У дилга не зеб,
Куйинманг, не илож қилмаса насиб.
Бахтимга ҳамиша Сиз соғ бўлинг деб,
Соғинган ўғлингиз — Муҳаммад Юсуф.

Муҳаммад Юсуф

Анвар Обиджоннинг
“ОЛТИАРИҚ ҲАНГОМАЛАРИ”
китобидан

Шакарқишлоқдаги қўйчилик фермасида Қўчқорвой деган мудир бўларкан.
Қўзилатиш мавсумида кечаси ҳам ишлаётиб, биқинида тўсатдан кучли оғриқ пайдо бўлибди-ю, туман касалхонасига қўнғироқ қилибди. Эшитқини Ширинқишлоқлик навбатчи врач кўтариб, “эшитаман”, деган экан, мудир: “Мен қўйчилик фермасидан
гапиряпман... Қўчқорман”, дебди. Бемаҳалда уйқусираб ўтирган, “қўчқор” дейилганда эркак қўйни англаб ўрганган врач: “Хўш, нима гап?” – дея дўнғиллабди.
- Биқиним ғижимлаб оғрияпти. Келиб, бир кўриб қўймасанглар, бўлмайди.
- Сен, яхшиси, “ЗЗ – 45”га қўнғироқ қил. Дардингни ўзингнинг дўхтирингга айтганинг маъқул.
- У телефонда ким ўтиради?
- Ким бўларди, мол дўхтири-да.

Муҳаммад Юсуфнинг “САЙЛАНМА” китобидан

ҲАҚИҚАТ

Юрагинг сиқилиб бориб шаҳардан,
Секин гапга солсанг мўмин деҳқонни,
Қодирийни эслар ёзувчилардан,
Артистлардан эса — Шукур Бурҳонни...

Сенинг тилла гардиш кўзойнагинг бор,
Лекин беркитолмас у ҳам гинангни.
Нафис жилд китоблар йиғмассан бекор,
Бекор олмагансан пианинангни.

Мана кўриб қўйинг — Одалиска бу,
Рангларга эътибор беринг, рангларга.
Беҳзод чизгилари эмас сизга бу.
Санъатда етмоқ йўл бўлсин бизга бу
Нозикфаҳм рум — фарангларга.

Мана бу — Отелло. Ўша хабаш шоҳ.
Саҳна — Овруподир (яна ўша ёқ).
Дунёда ҳеч кимда йўқ бундай овоз,
Дунёда ҳеч кимда йўқдир бу нигоҳ!..

Дейсан: бу китобим ичи тўла дур,
Дейсан: бу китобим битта нусхадир,
Тасвир ўзи ҳаёт, жумла қисқадир,
Лекин барибир...

Лекин барибир,
Юрагинг сиқилиб бориб шаҳардан,
Секин гапга солсанг отанг — деҳқонни,
Қаҳҳорни эслайди ёзувчилардан,
Артистлардан эса Ҳалимахонни.

Муҳаммад Юсуф

Анвар Обиджоннинг
“ОЛТИАРИҚ ҲАНГОМАЛАРИ”
китобидан

Ўзини ишчи-деҳқон ҳукумати деб эълон қилган Шўро давлати бойларни синф сифатида тугатиб, мол-мулкини мусодара қилиб, бошларига қувғин ва қирғин офатини
ёғдирибди, 20-йилларнинг охирларида колхоз (русчадаги “коллективное хозяйство”, яъни “жамоа хўжалиги” сўзининг қисқаргани) тузиш бошланибди.
Яккахўжаликларни тугатиш, умумхўжаликларни ташкил этиш жараёни оғир кўчиб, ҳукумат фаоллари уйма-уй ташвиқот қилиб юрган даврлар экан. Раис Калтўпи
маҳалласидаги Рўзи тоғаникига кириб: “Биров ҳўкизи, биров қўш-омочи, биров қўй- сигири билан умумхўжаликка ёзиляпти, сиз ҳам бизга қўшилинг”, деб қистовга олибди. Рўзи тоға: “Менда битта кетмондан бошқа нарса йўқ”, деган экан, тезроқ аъзони кўпайтирмаса, ўзи ҳам ишсиз қолишидан чўчиган раис: “Бўпти, кетмон билан қабул қиламиз”, дебди. Бозори чаққонлигини сезган Рўзи тоға: “Манавиниям ёз, ука”, дея нарироқда раисга ғижиниб турган итини кўрсатибди..
- Ие, савет умумхўжалигида итга нима бор?” – деб ўқрайибди раис.
- Гапни охиригача эшит, - дебди Рўзи тоға. - “Сен буни “эчки” деб ёз. Итим ўлса, умумхўжалик мендан битта эчки қарздор бўлади.
Шундан кейин анча баҳс кетибди. Рўзи тоға “порага эчки бермасанг,
умумхўжалинингга кирмайман”, деб туриб олибди. Охири раис келишишга мажбур бўлиб, дафтарига ёза бошлабди: “Рўзи тоға ўн биринчи фейбролда умумхўжаликка аъзо бўлиб кирди. Ўртадаги мулкимизга қўшган ҳиссаси – бир дона сопли кетмон ва бир бош итга ўхшаган эчки...”

Ана сизга жарима

Мурод аканинг эскириб қолган “Нексия” машинаси бор. У авваллари Самарқанд вилоятига сандиқ, жавон олиб бориб турарди. Самарқанд вилоятининг иккита-учта туманларида одамлар уни таниб қолишган. Шунинг учун у ҳар сафар борганида ўша ердаги одамларникига кириб, ўз уйида ўтиргандай бўларди. Кира солиб, сўридаги тўшак устига ёстиқни қўйиб, суяниб ётарди.
Яқинда у тенгдош дўстларига:
- Кетдик Самарқандга, маза қилиб айланиб келамиз, - деб таклиф киритибди. Шунда ўртоқлари:
- Сенинг машинангдами? – деб сўрашибди.
- Бўлмасамчи, бошқа машинада борармидик.
- Машинани ўзинг ҳайдайсанми?
- Йўқ, энди ўзимга ишонмай қўйдим, ахир етмишдан ўтдик-ку, - дебди у.
- Машинани унда ким ҳайдайди?
- Сен, сен ҳайдайсан, мен ёнингда ўтираман.
- Рахмат ўртоқ, мен сендан баттарман.
- Қўшним Ўлмасбойга айтаман, у ҳайдайди, ёш йигит, чарчамайди, - дебди Мурод ака.
Хуллас шу куни у Ўлмас билан гаплашибди. У рози бўлибди. Шофёрнинг ёнига Мурод ака ўтирибди, орқадаги ўриндиққа учта ўртоқлар жойлашибди. Улар йўлга тушишибди. Ўлмас машинани ҳайдаб кетаётганида уни бошқа машина қувиб ўтибди. Ўлмас ёш эмасми, газни босибди. Ўша қувиб ўтган машинадан ўтиб кетибди. Ёнида ўтирган Мурод ака, унинг орқасидаги ўртоқлари:
- Ҳой, секинроқ юр, жарима келади, - дейишса, у парво ҳам қилмабди. Самарқандгача шу тарзда кетишибди. Мурод аканинг танишларининг уйига киришибди. Мурод аканинг дарровда сўрига ёнбошлаб олиб, “тезроқ чойни олиб кел” дейиши ўртоқларини ажаблантирибди. Улар шу уйда ётиб қолишибди. Энди кексачилик, кечаси уларнинг ҳаммаси бирин-кетин уйқудан туриб ташқарига чиқиб келаверишибди. Шу ҳикояни айтиб бераётган ака:
- Кечаси билан туриб ташқарига чиқишимизга ўзимиз куламиз, - дейди, - баъзида ҳожатхонани талашиб қоламиз.
Шундай қилиб улар уч кун Самарқанд вилоятида меҳмон бўлишибди. Сўнгра уйга қайтишибди. Йўлда келишда иккита жойда машина бузилибди. Уни анча пулга тузатишибди, албатта машинанинг эгаси ҳисобидан. Уйга етиб келишибди. Шу куниёқ, Мурод акага бир миллион олти юз минг сўмлик жарима келибди. Ҳаммаси тезлик ҳисобига бўлибди. У Ўлмасга:
- Сенга секин юр десак гапга кирмадинг. Мана сенга жарима, - деб жарима суммасини айтибди. Ўлмас:
- Нега энди мен тўлайман, ахир машина сизники-ку, - деб жаримадан ўзини олиб қочибди.
Мурод ака жарима тўлайдиган жойга бориб, бир миллион икки юз минг сўм тўлаб келибди. Муддатидан олдинги тўлов шунча бўлар экан. Буни Ўлмасга айтганида у Мурод акага юз минг сўм берибди.

Муҳаммад Юсуфнинг “САЙЛАНМА” китобидан

ЎҒЛОНЛАР

Афғонистонда ҳалок бўлган ўзбек ўғлонлари хотирасига

Ҳиндиқушдан таралади бир нола,
Юракларни титратиб зир-зир нола.
Қаранг, қонга ботиб ётар бир дала,
Мангу армон бўлиб кетган ўғлонлар...

Алпомишдай келбатидан гапирмай,
Ўн саккиз ёшга ҳам кириб ё кирмай.
Ўн гулидан бир гули ҳам очилмай,
Умри хазон бўлиб кетган ўғлонлар.

Меҳнатдан бош кўтармаган деҳқон эл,
Урушдан ҳеч кўкармаган деҳқон эл.
Йўқлар Сизни кўздан ёшин тўкиб сел,
Ўққа қалқон бўлиб кетган ўғлонлар.

Бир дарёга уланмаган ирмоқлар,
Бир қиз сочин силамаган бармоқлар,
Бир тупроққа тўкилган қизғалдоқлар,
Бевақт қурбон бўлиб кетган ўғлонлар.

Аслида-ку, барингиз бир ўзбексиз,
Бир юрт ўғли, бир узукка кўздексиз.
Бўғзимда тош қотиб қолган сўздексиз,
Марди майдон бўлиб кетган ўғлонлар.

Бу дунёда балки, бир онанинг сиз —
Тилаб олган ёлғиз ўғли эдингиз,
Қайтмас бўлиб қаро ерга кетдингиз,
Мулки афғон бўлиб кетган ўғлонлар.

Ботирмиди, Қодирмиди отингиз,
Қолди дилда муҳрланиб ёдингиз.
Жалолиддин, ахир, Сизнинг зотингиз,
Ўзбекистон бўлиб кетган ўғлонлар.

* * *
Ёлғон ёмон дерлар, Хушомад ёмон.
Ёмонликнинг бари ёмондир, бироқ
Менимча дунёда энг катта гуноҳ —
Соғинмай яшамоқ...

Тилга келганини айтаверамиз,
Суриштирмай ростдир-ёлғондир, бироқ,
Менимча дунёда энг катта гуноҳ —
Қари қиз ҳақида ғийбат тўқимоқ.

Ким бу шеърим ўқиб ошкора кулса,
Бечоралар ичра бечора билса...
Менимча дунёда энг оғир гуноҳ —
Ҳиринглаб шеър ўқимоқ!

Муҳаммад Юсуф

ТУРЛИ МАВЗУДАГИ ФОЙДАЛИ ГАПЛАР

Оч қорин ва бўш ҳамён – ҳаётнинг энг зўр сабоқларини беради.

Фойдали гапларни йиғувчи:
Бурхонжон Юсупов.

ТАФАККУР ГУЛШАНИ

Янги дўстини эски дўстидан афзал кўрувчи одамга яқинлашиб юрма. Билки: бизга, синашта дўстларигаки хоинлик қилган кимса, бошқаларга ҳам хоинлик қилиши тайин.

ЭЗОП

Анвар Обиджоннинг
“ОЛТИАРИҚ ҲАНГОМАЛАРИ”
китобидан

Тошкентлик мош емасдан туролмайди, айниқса, мошхўрда бу ерда жуда тансиқ таом ҳисобланади. Олтиариқда шу билан боғлиқ бир мутойиба бор.
Янгиқўрғонлик Суюн тоға телевизорда Эркин Воҳидовнинг шеър ўқишини эшитиб ўтириб: “Ширин шоир экан”, деса, ўғли: “Бу киши асли олтиариқлик, ёшлигида
Тошкентга кетиб, ҳозир жуда машҳур бўпкетган”, дебди. “Машҳур” деган сўзни ўзича идрок этган Суюн тоға, лабининг четидан қочириқ учирибди:
- Ҳа энди, Тошкентда яшагандан кейин, мошхўр бўлмай қаёққа борарди.

Мен моховманми?

Тошкентда ўқиб юрган вақтларимиз хоккей ўйини жуда ривожланган эди. Биз, студентлар Новомосковское деган жойнинг, Тюмень кўчасидаги 11-а уйда ижарага турардик. Жаҳон чемпионати бошланиш арафасида ижарага телевизор олардик. Собиқ иттиқоқ терма командаси ҳар йили жаҳон чемпиони бўларди. Терма жамоада Харламов, Петров, Михайлов деган зўр хоккейчилар бор эди. Репортажни Николай Озеров деган шарҳловчи олиб борарди. Бирорта ҳам ўйинни қолдирмасдан кўрардик. Кечаги ўйинда бизникилар Канада термасига ютқазиб қўйишди. Биз хафа бўлиб ётдик. Бугун эрталаб ўқишга кетаётсак, бизнинг уйимиз яқинидаги кўп қаватли уй тагида битта катта телевизорнинг пачоғи чиқиб ётибди. Институтдан қайтишда билдик-ки, баланд қаватли уй деразасидан хоккей ишқибози хоккейчиларнинг Канадага ютқазганига аччиқ қилиб телевизорни пастга отиб юборган экан.
Шу йилларда Тошкентда ҳам хоккей жамоаси ташкил қилинган эди. Унинг номи “Бинокор” эди. Улар ўйинни студентлар шаҳарчасида қурилган “Юбилейний” спорт саройида ўтказишарди. Биз, беш киши “Бинокор”нинг ўйинини кўриш учун спорт саройига йўл олдик. Троллейбусга чиқиб, олдиндаги ўриндиққа икки шеригимиз, кейинги ўриндиқда бир шеригимиз, унинг исми Рустам ўтирди. Биз икки киши унинг орқасидаги ўриндиққа ўтириб йўлга тушдик. Троллейбус биз чиққан жойдан бир бекат нарисидан қайтарди, яъни ўртада битта бекат бор эди холос, шунинг учун троллейбус деярли бўш келарди. Биз эса албатта ўтириб олардик. Кейинги бекатлардан одамлар чиқа бошлади. Троллейбус тўлиб қолди, лекин Рустамнинг ёнига ҳеч ким ўтирмаяпти. Тўрт-беш бекат юрилганидан сўнг ўриндиқда ёлғиз ўтирган Рустам орқасига, яъни бизга қараб:
- Мен моховманми? – деди. Биз ҳайрон бўлиб қолдик.
- Нега бундай деяпсан? – деб сўрасак у:
- Ҳеч ким менинг ёнимга ўтирмаяпти, - деб жавоб қилди. Биз кулиб қўйдик.
Шу куни хоккей ўйинини кўриб келдик. Ўшанда “Бинокор” ютиб олган эди.

Муҳаммад Юсуфнинг “САЙЛАНМА” китобидан

СОҒИНДИМ

Тошканда... тоғларни соғиндим,
Яшил ўтлоқларни соғиндим.
Сув бўйига чордона қурган
Момоқаймоқларни соғиндим.

Кечагина ёмғирда ивиб,
Юрар эдим капалак қувиб,
Шудрингларга юзимни ювиб...
Болалик чоғларни соғиндим.

Тошканда тонг шундай бошланар:
Қулоқ йиртар баланд пошналар,
Ўзим ташна, менга ташналар —
Ялангоёқларни соғиндим.

Яшириб не қилдим сизлардан,
Лола ёноқ, ҳилол юзлардан,
Тўйдим тиллобармоқ қизлардан,
Қўли қадоқларни соғиндим.

Билганимни билганча билдим,
Йўқдан борин бинолар қилдим,
Шаҳар кенг деб, зинолар қилдим,
Узоқ-узоқларни соғиндим.

Алдовларга қолдим ўрганиб,
Қўрқиб қолдим кўнгил бергани,
Келганим йўқ Сени кўргани —
Зилол булоқларни соғиндим!..

Муҳаммад Юсуф

ТУРЛИ МАВЗУДАГИ ФОЙДАЛИ ГАПЛАР

Мол-дунёга берилма, асалари ҳам асални ўзим учун йиғяпман, деб ўйлайди.

Фойдали гапларни йиғувчи:
Бурхонжон Юсупов.