Dindorlik uchun mistitsizm (tasavvuf) molik ahamiyatga ega. Mistitsizm va oliy kuch bilan uchrashish, yoʻliqish bo‘lmasa, e’tiqod ham bo‘lmaydi. Hatto Foma Akvinskiyning o‘zi o‘z ishining besamar ekanligini tan olgan. U Xudoni aksiomatik tarzda isbotlashga urinish diniy tajribaning mistitsizmini o‘rnini bosa olmasligini e’tirof etgan. Xuddi shunday, Paskal ham aqlning o‘zi kishini e’tiqodga olib kelolmasligini, balki qalbning sakrashi, ilohiy tajribaga qo‘yilgan garovgina e’tiqodni mumkin qilishini ta’kidlagan.

Bu "Yangi ateizm" harakati yoki ilmiy reduksionizmning boshqa har qanday shaklining nuqsonidir. Mistik uchrashuvni aql bilan yengib bo‘lmaydi. Mantiq orqali Xudoni inkor etib bo‘lmaydi. Bu tajriba juda shaxsiy bo‘lib, uni oddiy ratsional tahlil darajasida cheklash imkonsiz. Dindan mistitsizmni olib tashlash esa uni bo‘m-bo‘sh qobiqqa aylantiradi. Ilohiylik, agar uni umuman bilish mumkin bo‘lsa, yechimini topish kerak bo‘lgan tenglama emas, balki yashab o‘tkaziladigan tajribadir.

(C)

@Tafakkur_chizgilari