"O'smir yigitlarda ko'krak kattalashuvi: Tashvishlanishga sabab bormi?"
Fiziologik ginekomastiya — o'smir yigitlarning deyarli yarmida uchraydigan, zararsiz holat bo'lib, odatda o'smirlikning o'rtalarida (2-4 jinsiy yetilish darajasida) paydo bo'ladi. Bu holat odatda bitta yoki ikkala ko'krak sohasida sezilarli kattalashuv va sezuvchanlik bilan kuzatiladi, ko'krak bezi to'qimasi ko'pincha 4 sm dan kichik bo'ladi va ko'krak uchiga yaqin joylashgan bo'ladi.
1. Estradiol va testosteron balansining buzilishi: O'g'il bolalarda o'smirlik davrining boshida adrenal androgenlar ko'payadi va aromataza fermenti orqali estrogenlarga aylanadi. Bu jarayon ko'krak bezi to'qimasining o'sishini rag'batlantiradi. Ammo testosteron darajasi past bo'lib qoladi va faqat gipotalamus-gipofiz-gonadal o'q to'liq yetilgandan keyin ko'tarila boshlaydi. Shu sababli, o'smirlik davrida vaqtincha estrogen nisbiy darajasining ortishi mumkin; ba'zi yigitlarda esa aromataza fermentining ko'p miqdori ginekomastiyaga moyillikni oshiradi.
2. Insulinga o'xshash o'sish omili 1 (IGF-1) darajasining yuqoriligi: Fiziologik ginekomastiyaga ega bo'lgan o'smirlarning qonida IGF-1 darajasi yuqori bo'ladi, bu ko'krak bezi to'qimasining o'sishini rag'batlantiradi. Bu esa o'sishga ta'sir qiluvchi gormonlar orasidagi muvozanatni yanada buzadi.
Tashxis va davolash: Fiziologik ginekomastiya klinik tashxis asosida aniqlanadi, lekin har bir o'smirda ginekomastiyaga olib kelishi mumkin bo'lgan moddalar iste'moli (masalan, marixuana, alkogol, anabolik steroidlar) haqida so'rov o‘tkazish tavsiya etiladi. Fiziologik ginekomastiya odatda bir yil ichida o'z-o'zidan yo'qoladi, shuning uchun kuzatish va bemorlarni ruhiy qo‘llab-quvvatlash yetarli. Agar ginekomastiya psixologik stress (masalan, o‘z-o‘zini past baholash) keltirib chiqarsa, tez-tez kuzatish va qo‘llab-quvvatlash lozim bo‘ladi.
✈️@Space_Med
Fiziologik ginekomastiya — o'smir yigitlarning deyarli yarmida uchraydigan, zararsiz holat bo'lib, odatda o'smirlikning o'rtalarida (2-4 jinsiy yetilish darajasida) paydo bo'ladi. Bu holat odatda bitta yoki ikkala ko'krak sohasida sezilarli kattalashuv va sezuvchanlik bilan kuzatiladi, ko'krak bezi to'qimasi ko'pincha 4 sm dan kichik bo'ladi va ko'krak uchiga yaqin joylashgan bo'ladi.
Fiziologik ginekomastiyaning mexanizmi ko'p omilli:
1. Estradiol va testosteron balansining buzilishi: O'g'il bolalarda o'smirlik davrining boshida adrenal androgenlar ko'payadi va aromataza fermenti orqali estrogenlarga aylanadi. Bu jarayon ko'krak bezi to'qimasining o'sishini rag'batlantiradi. Ammo testosteron darajasi past bo'lib qoladi va faqat gipotalamus-gipofiz-gonadal o'q to'liq yetilgandan keyin ko'tarila boshlaydi. Shu sababli, o'smirlik davrida vaqtincha estrogen nisbiy darajasining ortishi mumkin; ba'zi yigitlarda esa aromataza fermentining ko'p miqdori ginekomastiyaga moyillikni oshiradi.
2. Insulinga o'xshash o'sish omili 1 (IGF-1) darajasining yuqoriligi: Fiziologik ginekomastiyaga ega bo'lgan o'smirlarning qonida IGF-1 darajasi yuqori bo'ladi, bu ko'krak bezi to'qimasining o'sishini rag'batlantiradi. Bu esa o'sishga ta'sir qiluvchi gormonlar orasidagi muvozanatni yanada buzadi.
Tashxis va davolash: Fiziologik ginekomastiya klinik tashxis asosida aniqlanadi, lekin har bir o'smirda ginekomastiyaga olib kelishi mumkin bo'lgan moddalar iste'moli (masalan, marixuana, alkogol, anabolik steroidlar) haqida so'rov o‘tkazish tavsiya etiladi. Fiziologik ginekomastiya odatda bir yil ichida o'z-o'zidan yo'qoladi, shuning uchun kuzatish va bemorlarni ruhiy qo‘llab-quvvatlash yetarli. Agar ginekomastiya psixologik stress (masalan, o‘z-o‘zini past baholash) keltirib chiqarsa, tez-tez kuzatish va qo‘llab-quvvatlash lozim bo‘ladi.
✈️@Space_Med