Tundalik

​​​🇺🇿 OʻZBEKISTON NOMINI KIM ILK BOR  IShLATGAN?

Maʼlumotlarga ko‘ra,  “oʻzbeklar” atamasi ilk bor VIII asrda Oʻrxun-Enasoy bitiklarida “oʻgʻuz beklari” tarzida ishlatilgan. Etnonim sifatida "oʻzbeklar" atamasi Oʻzbekxon (1313-1341) hukmronligidan boshlab, Oltin Oʻrdada istiqomat qiluvchi turkiylarga nisbatan qoʻllana boshlaganini mutaxassislar tasdiqlaydilar.

🗺 Golland kartografi Avraam Maas 1735-yilda tuzgan jahon xaritasida Kaspiy dengizidan boshlab, Hindiston va Xitoy chegaralarigacha boʻlgan hudud USBEK deb nomlangan.

🇺🇿 “Oʻzbekiston” degan nom-chi?

Koʻpchilik bu nomdagi mustaqil davlat dunyo xaritasida 1991-yilda, joʻgʻrofiy birlik sifatida 1924-yilda paydo boʻlgan, degan xato fikrni ilgari suradi.

Aslida oʻzbek nomi singari Oʻzbekiston atamasi ham bir necha asrlik tarixga ega. Bir qator Sharq va Gʻarb tarixiy manbalarida oʻzbeklar mamlakati, Oʻzbekiya, Oʻzbekiston atamalari Markaziy Osiyoda oʻzbeklar hukmronlik qiladigan barcha hududlarga nisbatan aytilgan.

Mashhur oʻzbek shoiri Turdiy Farogʻiy (1640-1699) Oʻzbekiston atamasini birinchi boʻlib sheʼrga solgandi:

Dur ahdu, tang chashmu, besaru yaʼjuj vaz,
Muxtalif mazhab, guruhi Oʻzbekistondur bu mulk...

Joyi islomu musulmonligʻ, Farogʻiy, istama,
Poytaxti kishvari Subhonqulixondur, bu mulk.

Toʻgʻri, bu oʻrinda Oʻzbekiston nomi  bugungidek faxru iftixor, gʻurur  bilan emas, bir muncha tanqid va istehzo bilan tilga olinsa-da, shu satrlarning oʻzi Vatanimiz nomi nari borsa bir asrlik tarixga ega, degan puch daʼvolarni inkor etishga kifoya qiladi.

©️ Rustam Iqbol sahifasidan olindi.

Ma'lumot uchun 1735-yilda Nyurnbergda nashr etilgan xarita muallifi gollandiyalik kartograf Avraam Maas Pyotr I saroyida xizmat qilgan.

Bunday dalillarni eslatib o‘tishimizga asosiy sabab hozirda muhokama etilayotgan rossiyalik ayrim targ‘ibotchilarning o‘zbek va qozoq millatining kelib chiqishiga oid asossiz fikrlari hamda ularga buyurtma berayotganlarga qarshi tarixdan saboq berishdir.

@suhrob_buranov