Ruscha statuslar | Русские Статусы

#ҲАҚИҚИЙ_БАХТ

Форобийнинг фикрига кўра, ҳақиқий бахт инсон эришиши мумкин бўлган энг улкан яхшилик ва камолотдир. Моҳиятан барча яхшиликлар орасида энг улуғи, энг юксаки ва энг яхшиси ҳақиқий бахтдир. Бироқ, у қандай бўлади?

Мумтоз манбаларда “саодат” шаклида келадиган бахт тушунчаси “саъд” сўзидан олинган бўлиб, “омад, барака, ютуқ” сўзларига маънодош сўз ҳисобланади, унинг зиддига “шақоват”, яъни бадбахтлик дейилади. Саодат инсоннинг яхши ва хайрли ҳолатга етишишини англатади. Одатда бахт-саодат тушунчаси дунё ва ундан кейинги ҳаёт билан боғлиқ мавзуларга нисбатан қўлланилади. Масалан, инсоннинг фазилатли касби, баракали уйи, яхши улови ва яхши қўшниларининг бўлишига саодат дейилган.

Қадимдан айрим мутафаккир ва файласуфлар бахт-саодатни инсоннинг ҳаётий мақсади деб таълим берганлар. Юнон файласуфи Афлотунга кўра, бахт-саодат инсоннинг тўғрилиги ва адолатидан, бадбахтлик эса, исроф ва адолатсизликдан пайдо бўлади. Эпикур эса, бахт-саодатни танада оғриқнинг йўқлиги ва қалбда ташвишнинг бўлмаслиги сифатида таърифлайди. Аристотель бахт-саодатни инсоннинг энг юксак мақсади эканлигини, бироқ унинг инсонларга кўра фарқланишини таъкидлаган. Инсон ақлий мавжудот бўлгани боис, унинг ҳатти-ҳаракатлари ақлга мос келишига қараб бахтли бўлади. Аристотелга кўра, бахт инсон руҳининг ақл ва фазилатга уйғун ҳаракатланишидир. Энг олий бахт-саодат, Аристотель наздида, инсоннинг энг юксак ақлий тафаккур ва билимга эга бўлган ҳолидир. Зеро ақл инсоннинг энг улуғ ҳислатидир.

Шарқ фалсафасида бахт-саодат мавзусини биринчилардан бўлиб чуқур ўрганган Форобий, ўзининг “Фазилатли шаҳар аҳлининг мафкураси” асарида, бахт-саодатни “инсон нафсининг модда-материяга муҳтож бўлмайдиган даражада камолотга эришуви” сифатида таърифлаган. Форобийга кўра, инсон ўзидаги билим ва фазилатлар туфайли камолотга эришиши ортидан самовий ақл ҳузурига кўтарилиш билан ҳақиқий бахт-саодатга эришади. Бахт-саодат барча яхшиликларнинг энг фазилатлиси ва энг юксак мақсаддир. Форобийга кўра, бахт-саодат якка шахсларнинг эмас, жамиятнинг ҳам ниҳоий мақсадидир. Шунинг учун ҳам, Форобий, фазилатли давлатнинг аҳолиси ўзаро кўмак, машварат ва ҳамжиҳатлик билан бахт-саодатга эришишини таъкидлайди.

Ибн Сино ҳам, Форобий сингари, ҳақиқий бахт-саодатни инсоннинг кейинги оламда ҳис қилиши мумкин бўлган энг юксак ҳолат, деб баҳолайди. Ибн Сино инсоннинг ақлий тафаккури туфайли эришиши мумкин бўлган бундай бахтни тана лаззатларидан олий ҳис эканлигини тушунтиради. Бироқ, бундай юксак бахт-саодатга эришув учун соғлом тафаккурдан ташқари, ахлоқий фазилатлар ва яхши амалларни бажариш ҳам талаб этилади, дейди олим.

Имом Ғаззолий эса, инсоннинг энг юксак бахт-саодатини ўз яратувчисини таниш эканлигини айтади. Олимга кўра, энг юксак саодат инсоннинг кейинги оламда яратувчи ҳақидаги маърифатга етишишидир.

Шу тариқа, Форобий, инсон эришиши мумкин бўлган ҳақиқий энг олий-бахт саодат, деб унинг энг камолотга эришган ҳолати, самовий ақлий ҳолатга эришуви деб билади. Мана шу ҳолат ҳақиқатда бахт бўлган бахтдир. Инсониятнинг бутун сайъ-ҳаракатлари мана шу бахтга эришишга қаратилган бўлади. Инсон қидирган ва излаган, қўлга киритишни хоҳлаган барча яхшилик ва фазилатлар айнан ушбу бахтни қўлга киритиш учун талаб қилинган бўлади. Инсон бундай энг олий бахт-саодатга етишганда, барча сайъ-ҳаракатларини тўхтатади. Бундай бахтга етишиш, дейди Форобий, бу ҳаётда эмас, балки бу ҳаётдан кейин келадиган кейинги ҳаётда содир бўлади. Ана шу “энг олий бахт-саодат” деб аталади.

hikmat_istaganga

Ҳақиқат

Манзилга муҳаббат билан чиқиб,итоат билан йетасиз.Итоат бўлмаса,демак муҳаббат ҳам йўқ.

Ҳақиқат

Ҳар қандай миллатнинг шаклланишида одоб ва аҳлоқ тушунчаси марказий ўринни тутади. Бир миллатни бошқа миллатдан ажратиб турувчи тушунча ҳам айнан мана шу одоб-аҳлоқ тушунчаси ҳисобланади. Шунинг учун ҳам, глобализм тарафдорлари бўлган либералистлар, биринчи бўлиб, жамиятда одоб-аҳлоқни емиришга, қадриятларни йўқотишга киришади.

Одоб-аҳлоқ ва қадрият тушунчалари эса, албатта жамиятда қабул қилинган яхшилик ва ёмонликлар ҳақидаги назарий қарашларга асосланади.

Аввал яхшилик ва ёмонлик ҳақида ойдинлик киритилади, кейин шу мезон асосида одоб-аҳлоқ, қадрият ва ижтимоий ҳаёт юзага келади.

Бугун, ўзбек миллатини шакллантиришда айнан мана шу одоб-аҳлоқ ва қадриятлар борасида катта бўшлиқ юзага келмоқда. Шунинг учун ҳам миллийлик ва миллат тушунчаси бизда оқсаб бормоқда.

Бу оқсоқликка "дунёвийлик", "либерализм" ва "феминизм" каби назарий йўналишлар катта ҳисса қўшмоқда. Уларнинг фаол ҳаракатлари катта сиёсатга ҳам таъсир кўрсатиб, миллат шакллантшига тескари бўлган таъсир чораларининг ишлаб чиқилишига сабаб бўлмоқда.

Бундай таъсир чоралари ва маънавий босимлар, бир томондан миллатимизнинг сўниб боришига, жаҳонда ўз ўрни, имиджи ва сўзига эга бўлмаган афкор оммага айланиб қолишига олиб келса, иккинчи томондан жамиятда қадриятларнинг йўқолиши, азалдан фазилатлар деб билинган амалларнинг камситилиши ва бетайинлик деб билинган хулқ-атворнинг оммалашишига олиб келади. Миллатимиз келажаги нуқтаи назардан бу ҳавфли ҳисобланади.

Бунга бир неча мисолларни келтираман. Ўтган даврда бир нечта ёш йигитлар жамоат транспортида аёлларни ЭЪЗОЗЛАШ ва уларга ЭҲТИРОМ кўрсатиш мақсадида, эркакларни транспортнинг орқа томонидан фойдаланишна ундовчи чақириқ билан чиқдилар. Бундай амалиёт аёлларни эъзозловчи кўплаб миллатлар ва ривожланган жамиятларда кузатилса-да, бироқ, бизда юқоридагидек "гипноз" таъсирида расмийлар томонидан бу ташаббус қаттиқ қораланди. Ҳатто, кимлардир узр сўраб чиқди ва огоҳлантирилди. Ўша фаолларнинг аёлларни эъзозлашга қаратилган шахсий ташаббуси дунёвийлик ва либераллик қарашлар доираисида шундай жазоланди.

Куни кеча эса, қайсидир йигит қайсидир тунги клуб рекламаси учун ўнтача ярим яланғоч қизни тескари тургизиб, ўша қизларни кетига уриб, тунги клубнинг рекламасини қилиб чиқди. Бу рекламада тунгги клубларда аёлларга бўлган бундай шаҳвоний муносабат тарғиб қилинди. Бироқ, бу иш юзасидан на дунёвий жамоатчилик, на либерал қатлам ва на феминист фаоллар кескин муносабат билдириб чиққани йўқ. Нимага?

Чунки либерализм ва феминизм қадриятларида аёл кишининг жинсий маҳсулотга айланиши ёки уларнинг тунгги клубларда бундай кўнгилхушлиқ қилишлари либерал қадриятлар ва феминистик хулқ-атвор доирасида жоиз ишлар ҳисобланади.

Энди, бирорта маънавий китобнинг рекламасида, фараз қилинг, ўн-ўн бешта гўзал хулқли аёл-қизларни териб, ҳар бирига китоб совға қилиб, "гўзал аёллар уйда китоб ўқиган аёллардир" деб реклама қилиб кўринг... Қандай қарши муносабатга дучор бўласиз?!

Бизда глобализм, либерализм ва феминизм таъсирида миллий қадриятлар ва одоб-аҳлоқ қасддан бузилаётганини кўриб хавотирланмоқдаман.

hikmat_istaganga

Ҳақиқат

ЎЗБЕКИСТОНДА ОИЛА ИНСТИТУТИ КАТТА ХАВФ ОСТИДА

Шу кунларда аёллар орасида "чидама" деган челленж фаол тарғиб қилинмоқда. Аввалига оилавий зўравонликларга чидамасликка чақирган бу челленж энди майда оилавий икир-чикирларга ҳам чидамасликка чақиряпти. Бундан кейин ҳам бу яна агрессивлашиб ва радикаллашиб боришига шубҳам йўқ.

Аслида бу ғоянинг илгари сурилишининг ўзи хато эди. Чунки оилавий зўравонликлар аёлларнинг чидамаслиги билан ҳал бўладиган муаммо эмас. Бу учун ҳар бир ҳолат алоҳида кўриб чиқилиб, ечим берилиши керак. Ўзи умуман икки одамнинг орасини ислоҳ қилиш жуда нозик масала бўлиб, буни шунчаки "чидама" дейиш билан ҳал қилиб бўлмайди.

Бир пайтлари ғарб давлатларида қилиниб, оила институтини парчалаб ташлаган бу каби радикал тарғибот кимга керак бўлиб қолгани менга қоронғу. Тўла ишонч билан айта оламанки, бу тарғиботни ташкиллаштираётганлар оила ҳақида етарли тушунчага эга эмас. Улар шунчаки жимжимадор, аммо таги пуч ғояларни илгари суришмоқда.

Тасаввур қилинг, давлатдаги ижтимоий муаммоларга ҳам одамларга "чидама" деб кўчага олиб чиқса нима бўлади!? Бунақа давлат пароканда бўлади. Муаммо чидамаслик билан эмас, ҳамма томонларнинг бирдек ҳаракат қилиши билан бартараф этилади.

Сўзим сўнгида шуни алоҳида таъкидлаш керакки, мен оилавий зўравонликларга мутлақ қаршиман. Бироқ, буни бартараф этиш учун "чидама" деб тарғибот қилишни радикал ёндашув деб ҳисоблайман. Агар чидамаслик ечим бўлганида, ғарб оила институти парчаланиб кетмас эди.

ВафоМўмин📌

Ҳақиқат