Бир куни "Ар-раҳмон" сурасини ўқиб ўтирсам ёнимда кекса бир киши эшитиб турган экан, менга бир маълумот бердики, гўё мен ушбу сурани биринчи марта ўқиётгандек бўлдим. У киши мендан бир савол сўради:
Аллоҳ таоло суранинг 46-оятида шундай деган:
وَلِمَنۡ خَافَ مَقَامَ رَبِّهٖ جَنَّتٰنِۚ
"Роббиси ҳузурида туришдан қўрққанлар учун икки жаннат бор".
62-оятда эса,
وَمِنۡ دُوۡنِهِمَا جَنَّتٰنِۚ
"У икковидан пастроқда яна икки жаннат бор", деган.
Демак, тўртта жаннат бор бўлиб, улар иккитадан икки қисмга бўлинган экан. Уларнинг бир-биридан фарқи нимада?-деди.
Мен: билмайман, дедим.
У киши: мен сенга ҳозир фарқини айтиб бераман, деди. Шунда бу иккисининг орасида жуда катта фарқ бор эканлигини эшитиб ҳангу манг бўлиб қолдим.
1- энг афзал икки жаннат раббисидан қўрққан тақводорларга аталган жаннатдир.
2- у иккиси
ذَوَاتَاۤ اَفۡنَانٍۚ
"Улар шох-новдалидирлар" (48-оят).
Яъни қалин шохлари орасидан ёруғлик ўтиб туради. Бундай манзара кўнгилни хушнуд қиладиган, қалбга роҳат бахш этадиган гўзал ҳолатдир.
3- кейинги икки жаннат ундан қуйироқ бўлиб, у:
مُدۡهَآمَّتٰنِۚ
"Икковлари ям-яшилдир" (64-оят).
Яъни шохлари шу даражада қалинки, уларнинг орасидан ёруғлик ўтмайди. Одатда бундай манзара унчалик чиройли бўлмайди.
4- тақводорларга аталган икки жаннат:
فِيۡهِمَا عَيۡنٰنِ تَجۡرِيٰنِۚ
"Икковларида оқувчи икки булоқ бор" (50-оят).
Оқиб турадиган булоқнинг суви жуда ҳам тиниқ бўлади.
5- қуйи даражадаги икки жаннат эса,
فِيۡهِمَا عَيۡنٰنِ نَضَّاخَتٰنِۚ
"Икковларида отилиб турувчи икки булоқ бор" (66-оят).
Яъни, фаввора шаклидаги икки булоқ бўлиб, оқиб турмайди.
6- таводорлар учун аталган икки жаннат
فِيۡهِمَا مِنۡ كُلِّ فَاكِهَةٍ زَوۡجٰنِۚ
"Икковларида ҳар турли мевадан жуфт навлар бор" (52-оят).
Яъни, хўлу қуруқ навлари бўлиб, бир-биридан таъмда ҳам, кўринишда ҳам кам эмас.
7- қуйи даражадаги икки жаннатда эса,
فِيۡهِمَا فَاكِهَةٌ وَّنَخۡلٌ وَّرُمَّانٌۚ
"Икковларида мевалар, хурмо ва анорлар бор" (68-оят).
Яъни, фақат бир тури бор холос.
8-тақводорларга аталган жаннатда
مُتَّكِـــِٕيۡنَ عَلٰى فُرُشٍۢ بَطَآٮِٕنُهَا مِنۡ اِسۡتَبۡرَقٍؕ وَجَنَی الۡجَـنَّتَيۡنِ دَانٍۚ
"Ичи ипак астарли тўшакларга ёнбошлаган ва икки жаннат мевалари яқин бўлган ҳоллари бор" (54-оят).
Фараз қилинг, ичи шундай бўлса, таши қандай бўлади. Ҳадисда келишича: "усти ярақлаб турган нурдан бўлган".
Ёнбошлаб ётган жойига дарахтнинг шохи ўзи эгилиб келади ва ҳохлаган мевасини териб олади.
9-қуйи даражадаги икки жаннатда эса,
مُتَّكِــِٕيۡنَ عَلٰى رَفۡرَفٍ خُضۡرٍ وَّعَبۡقَرِىٍّ حِسَانٍۚ
"Яшил болишларга ва гўзал гиламларда ёнбошлаган ҳоллари бор" (76-оят).
Зоҳирининг васфи баён қилинган, ботини эса, номаълум.
Қуйи даражадаги икки жаннатнинг эгалари ҳам солиҳ амал қилган кишилардир. Лекин, гоҳида улар холи қолганларида ҳеч ким кўрмаяпти, деб Аллоҳга осий бўладиган ишларни қилганлар.
Шуни билгинки, хилватда қилинган гуноҳ ишлар икки жаннат ўртасидаги катта фарққа сабаб бўлди.
Орифлар шу нарсага иттифоқ қилганларки, тойилишнинг асли хилватда қилинган гуноҳлардир. Имонда собит бўлишнинг асли эса, хилватда қилинган ибодатлардир.
Сиз ҳам тақводорлардан бўлишга ҳаракат қилинг, хилватдаги ҳолатингизга эътиборли бўлинг.
https://t.me/Eshonguzarmasjidii
