Behruz Raximjonov

​Qadimgi yunonlarda fikrlash qobiliyati katta sovg'a deb hisoblangan.
Keyin u baxtga aylandi. Keyinchalik kasalikka...
Bugun esa u jinoyatdir.

©️Erix Mariya Remark

Telegram | Instagram | Audiokitob

2025 йил бюджетида "Суюнчи пули"дан 350 млрд.сўмдан кўп тежаб қолинади, тежалган пулларни қайси олигарх ўзлаштиради?

2025 йилда бола туғилиши учун бериладиган нафақалар (суюнчи пули)ни тўлаш учун 275,1 млрд.сўм ажратилган. Йил давомида жами 372 624 нафар бола учун суюнчи пули тўланади.

Агарда 2025 йилда туғиладиган 900 минг атрофидаги болаларнинг ҳаммаси учун суюнчи пули берилганида 2025 йилда бу мақсадлар учун 730 млрд.сўм сўм маблағ сарфлашга тўғри келарди.

Шу йил 1 апрелдан бошлаб бир марталик нафақа пулини фақат биринчи фарзандга бериш тартиби кучга кирган. Шу сабабли, суюнчи пулидан 2025 йилда 358 млрд.сўм атрофида бюджети пули тежаб қолинади.

Конституциясига "ижтимоий давлат" деб ёзиб қўйилганига қарамай, тоифаларга ажратилган Ўзбекистон болаларидан тежаб қолинган пуллар қайси мақсадларга йўналтирилиши номаълум (баҳордаям айтилмаганди). Тежалган пул бор жойда тақсимлаш учун сабаб, ўзлаштириш канали ва бенефициар олигарх доим топилади.

Мақсад пулни иқтисод қилиш бўлса, қанийди

"Давлат пул иқтисод қилиш ва орттириш учун мактабдан бошқа соҳани тополмаётган бўлса, ҳай, ишни бирдан ўқувчиларга дарслик солиғи солишдан эмас, шу дарсликларни чиқараётганларнинг ишини тафтиш қилишдан бошлагани маъқул".

Тарифлар каррасига оширилишидан кейин ҳам зараркунанда энергетика қозонида триллионлаб субсидиялар ўзлаштиришда давом эттирилар экан, ислоҳотлар мазмуни ва мақсади бўйича бўшаган маблағлар инсон сифатини оширишга, таълимга, тиббиётга сарфланмаган экан, бундан буёғига биронта соғлом ақли бор ўзбекистонлик ҳукуматнинг "бюджет маблағларини тежаш мақсадида" деган афсонасига ишонмайди.

Дарсликлар ижараси билан ҳам худди шундай. Ижара тўловлари бюджет маблағларини тежаш учун эмас, бу маблағларни бошқа каналлар орқали совуриш учун тикланмоқда.

Бу бюджет маъно мазмуни бўйича инклюзив иқтисодий ўсишни таъминлаш, тенг имкониятлар яратиш, инсон сифатини яхшилашга хизмат қилмайди. Афсуски, биз учун бюджетни муҳокама қиладиган, самарали бюджет учун тортишадиган парламентимиз йўқ.

Контрактланмаган туркман газини Ўзбекистон олса бўлмайдими?

Туркмангаз Туркманистон газини Россияга етказиб бериш бўйича шартномани узайтирмаган. Бу жудаям қувончли хабар. Идеалда Марказий Осиёнинг гази шимолга ва шарққа қараб оқмаслиги керак, нуфуси ва экономикаси ўсиб бораётган Марказий Осиёнинг ўзида қолиши керак.

Гарчи бу ҳақда ҳеч қачон очиқ айтилмаган бўлса ҳам, Ўзбекистонга импорт қилиб келинган газнинг асосий қисми жисмонан туркман гази бўлган. Фақат бу шимолликлар томонидан контрактланган ва фақат молиявий тарафдан уларга тегишли бўлган газ ҳисобланган. Яъни биз ўзи туркманники бўлган газни шимолликлар қўлидан сотиб олганмиз.

Мана энди қарийб 5,5 млрд.куб туркман газини шимоллик воситачиларсиз, тўғридан-тўғри сотиб олиш имконияти юзага келган. Иложи бўлса, бу ҳажмни узоқ муддатга, камида 2030 йилгача контрактлаб олиш керак бўлади.

Самарасиз лойиҳаларга пул ундириш учун тўқилган, 2030 йилда газ қазиб олишни 62 млрд.кубга етказилиши вазифаси бажарилишига энергетикларнинг ўзлари ҳам ишонишмайди. Газ қазиб олиш тўхтамай қисқаришда давом этади. Ҳозирги вазифа экспортни тақа-тақ тўхтатиш, шимолдаги босқинчилардан импортга қарамликни камайтириш ва қардош Туркманистонда бўшаган ҳар бир куб газни кафолатли шартнома билан эгаллаш бўлиши керак. Қуриб бўлган қудуқларни шимолликларга ва пудрат қиролларига каррасига қиммат битимлар билан бурғулатиш орқали триллионларни совуриш ўрнига, Туркманистонда салоҳиятли участкаларни биргаликда ўзлаштириш лойиҳаларига урғу берилиши лозим.