It ain't what you don't know that gets you into traeble. It's what you know for sure that just ain't so.
"The Big Short" filmi 2008-yilgi moliyaviy inqirozga olib kelgan sabablarni va ushbu inqirozdan foyda ko‘rgan bir guruh investorlarning hikoyasini tasvirlaydi. Filmda uchta alohida, ammo bir-biriga bog‘liq bo‘lgan voqealar chizig‘i orqali AQShning ipoteka bozoridagi muammolar va ularning global moliyaviy tizimga ta'siri ko‘rsatiladi.
Filmda ilgari surilgan asosiy g‘oyalar:1.
Subprime ipoteka kreditlari va moliyaviy vositalar: Filmda banklar tomonidan yuqori xavfli subprime ipoteka kreditlarining berilishi va ularning ipoteka bilan ta'minlangan qimmatli qog‘ozlar (MBS) va kollateral bilan ta'minlangan qarz majburiyatlari (CDO) kabi murakkab moliyaviy vositalarga aylantirilishi tasvirlanadi. Bu vositalar yuqori daromad keltirishi kutilgan, ammo aslida juda xavfli bo‘lgan.
2.
Moliyaviy tizimdagi nosozliklar: Filmda kredit reyting agentliklari va moliyaviy institutlar o‘rtasidagi manfaatlar to‘qnashuvi, shaffoflikning yetishmasligi va nazoratning sustligi tufayli moliyaviy tizimning zaifligi ko‘rsatiladi.
3.
Bozorning qulashini oldindan ko‘rish: Ba'zi investorlar bozorning beqarorligini va ipoteka bozorining yaqinlashib kelayotgan qulashini oldindan ko‘rib, ushbu vaziyatdan foyda olishga qaror qilishadi. Ular kredit defolt svoplari (CDS) orqali bozorni "short" qilishadi, ya'ni bozor pasayishiga pul tikishadi.
Iqtisodiy tahlil:Filmda ko‘rsatilganidek, subprime ipoteka kreditlarining keng tarqalishi va ularning murakkab moliyaviy vositalarga aylantirilishi moliyaviy bozorlarning haddan tashqari xavfli bo‘lishiga olib keldi. Banklar va moliyaviy institutlar yuqori daromad olish maqsadida xavfli qarzlarni birlashtirib, ularni xavfsiz investitsiya sifatida taqdim etishdi. Bu esa investorlarni chalg‘itdi va bozorning haqiqiy xavf darajasini yashirdi.
Kredit reyting agentliklari ushbu murakkab vositalarga yuqori reytinglar berib, investorlarni noto‘g‘ri ma'lumot bilan ta'minlashdi. Nazorat organlarining sustligi va moliyaviy institutlarning ochko‘zligi tufayli bozorning beqarorligi oshdi va oxir-oqibatda moliyaviy inqirozga olib keldi.
Filmda ba'zi investorlar bozorning bu zaifliklarini sezib, kredit defolt svoplari orqali bozor qulashiga pul tikishdi va katta foyda ko‘rishdi. Bu esa moliyaviy bozorlarning qanchalik nozik va manipulyatsiyaga moyil ekanligini ko‘rsatadi.
Umuman olganda, "The Big Short" filmi moliyaviy bozorlarning murakkabligi, inson omili va nazoratning muhimligini ochib beradi. Film moliyaviy savodxonlikni oshirish va kelajakda bunday inqirozlarning oldini olish uchun saboq bo‘lib xizmat qiladi.