°inside

Аллоҳдан бошқага сажда қилиш ёки эгилиш

(Пайғамбар алайҳиссалом) «Одамни одамга энгашиши ёки Аллоҳдан бошқага сажда қилишидан қайтардилар». Бу амал тавозелик ва ибодат ҳисобланиб, бу ишларга Аллоҳдан бошқа ҳеч ким ҳақли эмас. Чунки энгашиш рукуъга ўхшайди, рукуъ эса Аллоҳ учун қилинади. Биздан олдин ўтган халқларда киши киши билан учрашса унга энгашишлик одати бўлган. Бу билан бир-бирига нисбатан хотиржам, зарарсиз эканлигини кўрсатишни хоҳлаган. Аллоҳ азза ва жалла ушбу умматга жаннат аҳлининг саломлашишини куйди. «Ассалому алайкум», - дейишни уларнинг ўртасида омонликни икром қилди ва бу саломлашишни бу умматга хос қилиб белгиси қилди. Бизга Муҳаммад ибн Али аш-Шақиқийдан, унга отасидан, унга Исмоил ибн Аббосдан, унга Абу Салама ал-Ҳиммасийдан, унга Яҳё ибн Холиддан етиб келган ривоятда Абу Бакр ас-Сиддиқ (розияллоху анҳу) «Ассалом Аллоҳнинг ер юзидаги омонлигидир», деганлари зикр қилинган. "Бизга аш-Шақиқийдан, унга Ашаъс ибн Саввордан, унга Кардус ибн Айёшдан, унга Абдуллоҳ ибн Масъуд (розияллоҳу анҳу)дан хабар қилинган ривоятда у зот «Ассалом Аллоҳ таолонинг исмларидан бир исмдир. Қалбларингизга фойда бўлиши учун уни ўзаро ёйингиз», -деганлари зикр қилинади. Бу сўзнинг маъноси шуки, ким сенга салом берса, сенинг омонатинг ҳимоясида зиммасида бўлади. Ташқи ҳолатида ҳам ички ҳолатида ҳам. Сен унга азият бермайсан, бирон-бир иш билан хиёнат қилмайсан. Ва унга ичингда бир ёмонликни сақлаб қолмайсан. У одамни ўзингни раҳматингдан, меҳрибонлигингдан ва фойдаларингдан бебаҳра қолдирмайсан. Бизга Абдулворис ибн Абдуссамаддан, унга отасидан, унга Авфодан, унга Анас (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): «Аллоҳ таоло менга учта хислатни берган. Уларни мендан олдин ҳеч кимга бермагандир. Ассаломни, у жаннат аҳлининг саломлашиши, намоз сафларини, у малоикаларнинг сафлари, оминни, Мусо ва Ҳорундан бошқа», - деб марҳамат қилганлар. Бунинг маъноси шуки, Мусо (алайҳиссалом) дуо қилганларида Ҳорун (алайҳиссалом) «омин», - деб турар эдилар. Аллоҳ таоло Қуръони каримда бундай деди: «Мусо деди: «Эй, Раббимиз! Сен Фиръавн ва унинг зодагонларига бу дунёда зебу зийнат ва мол-мулк ато этдинг. Эй, Раббимиз! (Бу эса, одамларни) Сенинг йўлингдан оздиришларига сабаб бўлди. Эй, Раббимиз! Мол-мулкларини барбод эт ва дилларини қаттиқ қил, токи (қиёматда) аламли азобни кўрмагунларича имон келтирмасинлар» (Юнус сураси, 88-оят). «(Аллоҳ) деди: «Иккингизнинг дуоингиз ижобат этилди. Энди, (даъват қилишда) собит бўлингиз! Билмайдиганларнинг йўлига зинҳор эргашмангиз!» (Юнус сураси, 89-оят). Демак, ушбу умматга энгашиш ўрнига салом берилди. Кимки, ўша энгашишга қайтса, у Аллоҳ таолонинг кароматини инкор қилган яъни қайтарган бўлади.

«Қайтарилган амаллар» китобидан.
@mehrob_uz

Hozir ajrashuvlar nega ko'p?

"Madaniyatimizga xos bo'lgan yaqinlik modeli hamda ilk yetuklik davridagi umidlar — juftlikning bir-biriga singib ketishini kutadi va bu kutish yarimta Men bilan Boshqaning birlashuvi orqali butunlik hosil qilishi ishonchiga asoslangan. Ikkimiz bitta bo'lamiz, ikkimiz bir butunga aylanamiz. Bunday kutuvlar cheksiz olam oldida o'zining kemtikligi va noadekvatligini his qiluvchi insonlarga butunlay xos bo'lib, aslida sheriklarning har birida shaxsiy o'sishni sekinlashtiradi. Real hayot aldamchi umid va kutuvlarni, shu bilan birga proyeksiyalarni parchalaganida, odam hayot ma'nosi, ya'ni Boshqaga proyeksiya qilingan hayot ma'nosining yo'qolganini his qiladi".

O'rta yoshda ajrashuvlarning ko'p bo'lishini psixoterapevt James Hollis juftimizga (nevrozlar, travmalarimizdan ta'sirida) juda katta kutuvlar yuklashimiz va ularning puch bo'lishi bilan izohlaydi. Avvallari nikoh o'zaro foyda asosida qurilgan, oila — qadriyatlar, milliy tegishlilik, diniy an'analar va hokimiyatni saqlovchi hamda avloddan-avlodga uzatuvchi ijtimoiy institut bo'lgan. Hisob-kitob bilan qurilgan nikohlar har doim uzoqroq saqlanib qolgan — o'lim yo taqdir ajratmagunicha. Romantik nikoh esa odatda o'zimizda bo'lishini xohlagan xususiyatlarimizni jamlaganday tuyuluvchi kishi bilan quriladi, sherigimizga katta kutuvlar yuklaymiz, lekin borgan sari umidlar puch bo'ladi va muhabbatdan ko'nglimiz qolishi mumkin:
"Birgalikda yashash — har kuni shafqatsizlarcha proyeksiyalarni yo'q qiladi".

Sevgan insoningiz bilan munosabatlar ham nega har doim baxtli bo'lavermasligi haqida savollaringiz bo'lsa, shuningdek, o'rta yosh inqiroziga duch kelganday his qilayotgan bo'lsangiz James Hollisning "Yo'l o'rtasida burilish" kitobini tavsiya qilaman. Eng sevimli yozar psixoterapevtlarimdan.

АВФ ВА КЕЧИРИМ

Бандадан хато содир бўлмаслиги мумкин эмас, балки содир бўлган хатоларни тузатишга интилиш – ана шу бандалик хусусиятидир. Одам боласидан хато содир бўлиши оддий ҳол. Хатоларни афв этиш эса, ҳамма ҳам қила олмайдиган, охиратда шараф бўладиган хислатдир.

Европалик бир файласуф: “Оловни ҳаддан зиёд ёқиб юборма, душмандан олдин ўзингни куйдириб қўймасин”, дейди.

Бир одам Ҳазрати Абу Бакрга: “Мен сени шундай ҳақорат қиламанки, у сен билан бирга қабрингача боради”, деди.

Абу Бакр розияллоҳу анҳу: “Сенинг ҳақоратинг қабргача мен билан эмас, балки ўзинг билан бирга боради”, дедилар. Хуллас, Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳу унинг ахлоқсизлигига эътибор ҳам бермадилар.

Қуръони Карим жоҳил кишилардан юз ўгириб ўтиб кетишни ва беҳуда ишлардан батамом сақланишни таълим берган ва таъкидлаган.

Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади: “Бир киши Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига келиб: “Эй Аллоҳнинг Расули! Хизматкоримнинг хатоларини неча маротаба афв қилайин?” деб сўради. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам унга жавоб қилмай жим турдилар. У яна қайта сўради. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ҳар куни етмиш маротаба” дедилар. (Имом Термизий ривояти)

Ҳадисдан тушуниладики, хатоларни афв қилишнинг ҳадди белгиланган эмас. Агар ходим ҳар куни етмиш маротаба хато қилса ҳам, уни кечириш гўзал хулқ ва раҳм-шафқатнинг талабидир.

“Насиҳатлар гулдастаси”дан.
@mehrob_uz