San'at asarlaridagi ma'no — paradoks.
Asarni yaratgan rassom yoki yozuvchining asl maqsadini bilish muhim bo'lsa-da, ko'p hollarda asarning ma'nosi tomoshabin yoki o'quvchi tomonidan qayta talqin qilinadi. Bu shunday savollarni keltirib chiqaradi:
— O'zi ma'no nima uchun kerak? Agar asar o'z-o'zidan estetik yoki hissiy ta'sir ko'rsata olsa, u holda uni chuqur tushunishga harakat qilish qanchalik muhim?
— Kimning talqini haqiqiyroq? Asarning muallifi aytgan fikrmi yoki uni iste'mol qiluvchilar his qilgan narsa?
— Abadiy ma'no bormi? Zamon, madaniyat va ijtimoiy sharoitlar o'zgargani sari bir asarning ma'nosi ham o'zgarishi mumkinmi?
Bu paradoks san'atni yanada qiziqarli qiladi. Menimcha asarning qanchalik muvaffaqiyatli chiqqani — bu asarda qancha kuzatuvchi o'zini ko'ra olgani va shaxsiy ma'nolarini kashf eta olgani bilan o'lchansa yaxshi bo'ladi.
Asarni yaratgan rassom yoki yozuvchining asl maqsadini bilish muhim bo'lsa-da, ko'p hollarda asarning ma'nosi tomoshabin yoki o'quvchi tomonidan qayta talqin qilinadi. Bu shunday savollarni keltirib chiqaradi:
— O'zi ma'no nima uchun kerak? Agar asar o'z-o'zidan estetik yoki hissiy ta'sir ko'rsata olsa, u holda uni chuqur tushunishga harakat qilish qanchalik muhim?
— Kimning talqini haqiqiyroq? Asarning muallifi aytgan fikrmi yoki uni iste'mol qiluvchilar his qilgan narsa?
— Abadiy ma'no bormi? Zamon, madaniyat va ijtimoiy sharoitlar o'zgargani sari bir asarning ma'nosi ham o'zgarishi mumkinmi?
Bu paradoks san'atni yanada qiziqarli qiladi. Menimcha asarning qanchalik muvaffaqiyatli chiqqani — bu asarda qancha kuzatuvchi o'zini ko'ra olgani va shaxsiy ma'nolarini kashf eta olgani bilan o'lchansa yaxshi bo'ladi.
Shaxsiy xulosam: — Asardan tushunganing bu sening o'zliging, ba'zan muallifga buning umuman aloqasi yo'q.