"Mikrokreditlarga 25 foizlik limit..."
#tushuntirish
Mikroqarzlar — bu 100 million so'mgacha miqdordagi "kreditcha"lar bo‘lib, odatda bank xizmatlaridan foydalana olmaydigan shaxslar va kichik biznes subyektlariga moliyaviy yordam ko‘rsatish uchun mo‘ljallangan.
O‘zbekistonda mikroqarzlar dinamikasi
2024-yilning yanvaridan sentabrigacha moliyaviy institutlar tomonidan jami 31,86 trillion so‘mlik mikroqarzlar berigan bo'lib, bu o‘tgan yilga nisbatan 53,2 foizlik katta o‘sishni anglatadi. Xuddi shu davrda mikroqarzlar hajmi 7,44 trillion so‘mdan 12,26 trillion so‘mga oshib ketdi.
Mumkin bo‘lgan xatarlar
Mikroqarzlar aholining moliyaviy xizmatlardan foydalanish imkoniyatini kengaytirsa-da, ularning tez sur’atlarda o‘sib ketishi ba’zi xatarlarni keltirib chiqarishi mumkin. Masalan, qarz oluvchilarning daromadlaridagi uzilishlar sababli qarzlarini o'z vaqtida qaytara olmay qolishadi. Natijada bu banklarning likvidlik muammosiga olib boradi. Yoki, odatda O'zbekistonda mikroqarzlar uchun avtomabillar garovga qo'yilganligi sababidan, avtomobillar bozoridagi qiymatning pasayishi bank tizimining barqarorligiga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin. (Bu kabi holat 2008-yilda AQSH moliya bozirda bo'lgan edi, faqat unda avtomabil emas, uy bozori "qulagan" edi). Shu sababli, O‘zbekiston Markaziy banki chakana kreditlash sektorida "qizib ketish"ning oldini olish va bank tizimining barqarorligini ta’minlash uchun makroprudensial choralarni joriy etishni rejalashtirmoqda ekan.
25% chegara nima uchun joriy etilmoqda?
Markaziy bank mikroqarzlarning banklarning umumiy kredit portfelidagi ulushini 25% bilan cheklashni taklif qilmoqda. Bu degani banklarning umumiy qarzining 25% gina mikroqarzlar bo'la oladi. Hozirda beshta bankda mikroqarzlar ulushi 25% dan oshib ketgan bo'ling, ulardan uchtasi yangi tashkil etilgan banklardir. Regulyator ushbu banklar bilan muzokaralar o‘tkazib, ularga kredit mahsulotlarini moslashtirish uchun vaqt bergan.
Bu narsa aynan yangi tashkil qilingan banklarda oshib borayotgani odamni bir tomondan xavotirga soladi. Boshqa tomondan esa xalqimiz Islom moliyasiga asoslangan mikroqarz va qarzlarga naqadar tashna ekanligini ko'rsatadi.
Aytganday oldinroq "Uzum Nasiya rostan ham nasiyami yoki...?" haqida yozgan edim.
@v_turakulov
#tushuntirish
Mikroqarzlar — bu 100 million so'mgacha miqdordagi "kreditcha"lar bo‘lib, odatda bank xizmatlaridan foydalana olmaydigan shaxslar va kichik biznes subyektlariga moliyaviy yordam ko‘rsatish uchun mo‘ljallangan.
O‘zbekistonda mikroqarzlar dinamikasi
2024-yilning yanvaridan sentabrigacha moliyaviy institutlar tomonidan jami 31,86 trillion so‘mlik mikroqarzlar berigan bo'lib, bu o‘tgan yilga nisbatan 53,2 foizlik katta o‘sishni anglatadi. Xuddi shu davrda mikroqarzlar hajmi 7,44 trillion so‘mdan 12,26 trillion so‘mga oshib ketdi.
Mumkin bo‘lgan xatarlar
Mikroqarzlar aholining moliyaviy xizmatlardan foydalanish imkoniyatini kengaytirsa-da, ularning tez sur’atlarda o‘sib ketishi ba’zi xatarlarni keltirib chiqarishi mumkin. Masalan, qarz oluvchilarning daromadlaridagi uzilishlar sababli qarzlarini o'z vaqtida qaytara olmay qolishadi. Natijada bu banklarning likvidlik muammosiga olib boradi. Yoki, odatda O'zbekistonda mikroqarzlar uchun avtomabillar garovga qo'yilganligi sababidan, avtomobillar bozoridagi qiymatning pasayishi bank tizimining barqarorligiga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin. (Bu kabi holat 2008-yilda AQSH moliya bozirda bo'lgan edi, faqat unda avtomabil emas, uy bozori "qulagan" edi). Shu sababli, O‘zbekiston Markaziy banki chakana kreditlash sektorida "qizib ketish"ning oldini olish va bank tizimining barqarorligini ta’minlash uchun makroprudensial choralarni joriy etishni rejalashtirmoqda ekan.
25% chegara nima uchun joriy etilmoqda?
Markaziy bank mikroqarzlarning banklarning umumiy kredit portfelidagi ulushini 25% bilan cheklashni taklif qilmoqda. Bu degani banklarning umumiy qarzining 25% gina mikroqarzlar bo'la oladi. Hozirda beshta bankda mikroqarzlar ulushi 25% dan oshib ketgan bo'ling, ulardan uchtasi yangi tashkil etilgan banklardir. Regulyator ushbu banklar bilan muzokaralar o‘tkazib, ularga kredit mahsulotlarini moslashtirish uchun vaqt bergan.
Bu narsa aynan yangi tashkil qilingan banklarda oshib borayotgani odamni bir tomondan xavotirga soladi. Boshqa tomondan esa xalqimiz Islom moliyasiga asoslangan mikroqarz va qarzlarga naqadar tashna ekanligini ko'rsatadi.
Aytganday oldinroq "Uzum Nasiya rostan ham nasiyami yoki...?" haqida yozgan edim.
@v_turakulov