Valijon Turakulov | Iqtisodiy blog


Гео и язык канала: Узбекистан, Узбекский
Категория: Экономика


🔖Iqtisodiy va shaxsiy rivojlanish
💡Fikrlar: @v_turakulov_stories
💼 Xalqaro savdo professori
🎯"An excellent example is Uzbekistan that has liberalized its economy and..." -The NY Times, 08.07.2039
📮Admin: @XSB_bot
🕊 Contacts: @VTurakulov

Связанные каналы  |  Похожие каналы

Гео и язык канала
Узбекистан, Узбекский
Категория
Экономика
Статистика
Фильтр публикаций


Репост из: Aziz Rahimov
Xitoyliklarning bepul DeepSeek sun’iy intellektini ishlatib ko’rdim.

OpenAIning pullik ChatGPTsidan yaxshiroq.

OpenAI shu holga 18 mlrd$ bilan kelgan.

Xitoyliklar esa bir necha million bilan erishishdi. Qanday qilib?

Amerika nVidia chiplarini Xitoyga import qilishga ruxsatlari bermagandi. Asosiy xarajat ham shu edi. Shu chiplardan ko'p ishlatmasdan yechim qilishga majbur 'https://t.me/NewGosplan/1614https://t.me/NewGosplan/1614' rel='nofollow'>bo'lishdi.

Buni kuzatib 1993 yilda Kaliforniyalik Professorning Yaponlar haqida yozgani esimga tushib ketdi:

“Yaponlar tejamkor, ko’p ishlab, ko’p mahsulot ishlab chiqarishadi. Bizlar esa ko’p iste’mol qilamiz, kam tejaymiz, ko’p pul ishlatamiz. Yaponlarga oson, ularning raqobatchilariga qiyin bo’lib boryapti.”

Ha, ba’zan imkoniyatlarimiz cheklanganligi ham imkoniyat bo’ladi.

730 0 16 5 58

Репост из: Iqtisod4i
Ривожланган мамлакатлар билан муҳим фарқимиз шуки, у ерда газ билан бошқа ресурслардан қайси бири қимматроқ эканини истеъмолчига бозор айтади, амалдорлар эмас. Албатта, бунинг учун авваламбор бозорнинг ўзи мавжуд бўлиши керак.


Hayajon bo'ldi, albatta!

Lekin umuman olganda yaxshi o'ynadi. Almashishdan oldin o'zining 'signature action' – yelka bilan o'ynab bergani zo'r bo'ldi va muxlislar tomonidan qarsaklar bilan kuzatib qo'yildi.

ManCity'ga omad!

P. S. Aytganday, bu o'yin nafaqat Abduqodir uchun debyut balki butun boshli o'zbek futboli uchun ham. Ana Salahning ortidan ko'plab misrlik yosh futbolchilar chiqqani kabi (ManCity'dagi Omar ham), Abduqodir ham hali ko'p yangi yulduzlarning porlashiga sabab bo'ladi!


#qisqa

Siyosatchilar har doim o'zlaridan yaxshi narsa qoldirib ketishni istaydilar. ("Yaxshi narsa" ning ta'rifi hammada har xil bo'ladi.)

Buning uchun albatta mablag' kerak. Ularda esa ikki xil tanlov bo'ladi: soliqlar va xorijiy qarz.

Soliq stavkalarini ko'tarishni istamaydilar, chunki bunday siyosatchini xalq yoqtirmaydi.

Qarz olish esa ayni muddao, chunki uni kelajakda keladigan boshqa siyosatchi soliqlar orqali qayta to'lashga majbur bo'ladi.

Qarz bu kelajak avlod uchun manfiy me'ros!


Trump hamma narsaga savdoni aralashtirishni boshladi. Uning immigrantlarni quvish siyosati, Meksika ko'rfazini Amerika ko'rfazi deb nomlab olishi, Jahon sog'liqni saqlash tashkilotidan va Parij shartnomasidan chiqib ketishi... Hamma-hammasi globallashuvni sezilarli ortga qaytaradi.


Boshqacha qilib aytganda:

Hammasini yana boshqatdan boshlashimiz uchun 4 yil kutishimiz kerak.


Видео недоступно для предпросмотра
Смотреть в Telegram
ManCity'ning muxlisi yana 38 millionga ko'paydi :)

Abduqodir har qalay Yevrosiyoda ko'pchilik tushunadigan rus tilida emas, o'zimizning O'zbek tilida murojaat qilayotgani juda ham yoqyapti.

20-yanvar ham AQSH'liklar, ham O'zbeksitonliklar uchun tarixiy kun bo'ldi. Har ikki voqea ham to'rt yillik shartnomaga ega :)

Bu O'zbek futbolining jahon arenalariga chiqish debochasi bo'lsin, Abduqodir!

P.S. Ba'zilar yozmoqda "Namumcha xursand bo'lyapsizlar o'zlaringni yerga urib?". Yo'q, bu tabiiy holat: koreyslar ham Son bilan, misrliklar Salah bilan huddi shunday faxrlanishadi! Abduqodir(lar) bizning faxrimiz!


Ha, bu joyda ko’pchilik narxni belgilash nuqtai nazaridan qaradi. Ya’ni, agar mahsulot narxi 5$ bo’lsa, sotuvchi undan yuqori narxga sotishni o’ylaydi, oluvchi esa undan pastroq narxga sotib olishni xohlaydi. Ya’ni:

P(s)>P(b)>P(x)

#Lekin bu yerda men narx bo’yicha savol bermadim, balki o’sha mahsulotga sotuvchi va oluvchining bergani qadr-qiymati nuqtai nazaridan savol berdim.

Tasavvur qiling siz kichik sexingizda paypoq ishlab chiqarasiz va uning narxi 5 ming so’m. Siz uni 5 ming so’mga bemalol sotaverasiz, chunki, sizning nuqtai nazaringizda paypoqning (qadr-)qiymati 5 ming so’mdan kichik [P(s)


#qisqa
.
Boylik yaratish ish o’rinlarini yaratish* bilan emas, qiymat yaratish bilan yuzaga keladi. “Creative destruction” (bunyodkor vayronkorlik) - bu samaraliroq qiymat yaratishga e’tibor beradi va ish o’rinlarini kamaytiradi almashtiradi (bir sohadan boshqa bir sohaga). Shuning uchun AI zamonamizga kelib kasb egalari ‘life-long learner’ ga emas, ‘life-long readyness’ ga asoslanishi kerak bo’lib qo’ldi.

*siyosatchilar ayni shu nuqtada xato qiladilar.


Sotuvchi va xaridor nutai nazaridan qaraganda qaysi biri to’g’ri: P(b) - Bozor narxi P(s) - Sotuvchi tovarga bergan qiymat P(x) - Xaridor tovarga bergan qiymat
Опрос
  •   P(s) = P(b) = P(x)
  •   P(s) < P(b) < P(x)
  •   P(s) > P(b) > P(x)
  •   P(s) < P(b) > P(x)
  •   P(s) > P(b) < P(x)
191 голосов


Репост из: Uzbekonomics
Mendan ko'p moliyaviy maslahatlar so'rab turishadi. Masalan, qanday aksiyalar olish, qaysi moliyaviy instrumentlarga sarmoya qilish… Bunday maslahatlar berishdan men o'zimni doimo tiyib turaman.

Lekin, bugun bir maslahat bermasam bo’lmaydi. Ya’ni, teskarisi - nima qilmaslik haqida ogohlantirmoqchiman.

Kriptovalyutalar, turli tokenlar, tangalarga sarmoya qilishdan o’zingizni saqlashni tavsiya etaman.

Pul nuqtai nazardan ham, vaqt nuqtai nazardan ham.

Tushunaman, FOMO ko’pchilikda bo’ladi. Lekin, irratsional bozorda ratsional bo’la turish cho’ntakka ham, ruhiy salomatlikka ham foydali. Ayniqsa hozirga, ijtimoiy tarmoqlarda inflyuenerlarning odamlar e'tibori va hissiyotlari bilan o'ynashib ularni bir narsaga ishontira olish imkoniyatlari oshgan zamonda.

@uzbekonomics




Репост из: Uzbekonomics
Inaguratsiyasidan ikki kun oldin Donald Tramp nima qildi?
To’g’ri. Butun kripto sanoat vakillarini, milliarder do’stlarini yig’ib bazm qildi va eng muhimi $TRUMP degan meme-tanga chiqardi. Va, bir kechada o’z boyligini bir necha milliardga oshirib oldi (qog’ozda hozircha). MAGA harakatini monetizatsiya qildi-da endi.
Qizig’i shundaki, bu tanganing 80% investorlari insayderlar va ular tangani keyingi 3 yil ichida sota olishmaydi, bu degani prezidentlik davrida nima bo’lsa ham Tramp shu tanganing narxi oshishidan to’g’ridan to’g’ri manfaatdor.

Navbatdagi scam, navbatdagi ichki qiymati bo’lmagan kripto-tanga. Adliya vazirligi ham, qimmatli qog’ozlar regulyatori ham pro-Tramp, ya’ni pro-kripto ekanliklarini inobatga olsak, bunisi uzoqroq davom etadiganga o’xshaydi.

Xullas, inaguratsiyadan ikki kun oldin kripto-tanga chiqarib targ'ibot qilyapti. Ular esa do'konlardagi tuxum narxini tushirish, uy narxlarini tushirish, urushlarni to'xtatish bilan band bo'ladi deb o'ylashgan edi.

@uzbekonomics


Kanalning Story (Lahzalar) qismida ham oson hazm bo'ladigan va ayni paytda foydali ma'lumotlar berib bormoqchiman.

Telegram Premium'chilardan qo'llab-quvvatlashingizni so'raymiz:

↗️https://t.me/boost/v_turakulov


iPhone misolida AQSH savdo defitsiti
Spoiler: oversimplified!

Globallashuv qaysidir ma'noda savdo balansi nazariyasiga qayta ta'rif berishni taqoza aytmoqda. Masalan, Made in China nomi bilan Xitoydan AQSHga iPhone'lar eksport qilinadi hamda 1000-1200 dollar narx Xitoyga profitsit, AQSHga esa defitsit bo'lib yoziladi. Go'yo bu yerda Xitoy yutmoqda, AQSH esa yutqazmoqda. Aslida esa statisik ma'lumotlarga ko'ra bu summaning atiga 20-25 foizigina Xitoy "cho'ntagi"ga tushadi. Qolganlari global qiymat zanjirining boshqa ishtirokchilariga taqsimlanadi:

Janubiy Koreya:
OLED displey (Samsung): $110
Xotira chiplar (SK Hynix): $44.45

Yaponiya:
Texnik komponentlar (Toshiba): Flash xotira
Sony kameralar: iPhone’ning ilg‘or kamera tizimi

Tayvan:
Chiplar (TSMC): $20-30 – iPhone protsessorlari

Yevropa:
Bosch (Germaniya): Sensorlar
STMicroelectronics (Fransiya-Italiya): Harakat sensorlari.

Albatta, eng katta daromadni AQSH (Apple Inc.) qo‘lga kiritadi. Apple dizayn, intellektual mulk va marketing orqali qiymatning $300-$400 qismini o‘zlashtiradi. Bu esa AQSHning joriy hisobida aks etadi, savdo balansida emas.

Shunday qilib, savdo balansi o‘zi mustaqil ko‘rsatkich sifatida doimo to‘liq manzara bermaydi. Bu ayniqsa rivojlangan va global qiymat zanjiriga kuchli integratsiya qilingan davlatlar misolida yaqqol namoyon bo‘ladi. AQSH savdo defitsitiga ega bo‘lsa-da, uning kuchli xizmatlar sektori va yuqori samaradorligi global iqtisodiyotda ustun bo‘lishini ta'minlaydi.

2/2


Trump har doim savdo defitsitini AQSHning xalqaro savdoda yutqazish indeksi sifatida ko'rsatadi va unga qarshi go'yo yuqori ta'riflar bilan kurashishni istaydi. Lekin...

Aslida AQSHning savdo kamomadi yaqin 10 yillikdagi masala emas, balki, so'ngi 60-70 yillikka tegishli (rasmga qarang). Birinchi va Ikkinchi Jahon Urushlarida ta'minotchi sifatida ro'l o'ynagan AQSHning savdosi har doim profitsitda bo'lgan bo'lsa-da, 1971-yilda Bretton Vuds shartnomasining tugashi bilan AQSH savdosi defitsitda bo'lib kelgan. Bunga sabab:

- AQSH dollari qadrining oshishi (natijada Amerika eksport mahsulotlari jahon bozorida qimmatlashgan).
- 1990-2000-yillardan so'ng globallashuv va qiymat zanjirlarining murakkabligi. Masalan, iPhone Xitoyda yig'iladi, lekin daromadlarning katta qismi AQSHga tushadi.

#savol
Savdo defitsitlari nazariyaga ko'ra davlatni kambag'allashtirishi kerak emasmidi? Nima uchun u AQSHni kambag'allashtirmaydi? Nima uchun AQSH boy davlat bo'lib qolaveradi?

- Dunyo valyutasi: AQSH dollari global savdo va rezerv valyutasi bo'lib, davlat obligatsiyalari xorijiy davlatlar tomonidan sotib olinadi. Bu AQSHga katta qarz olish imkonini beradi.

- Xizmatlar profitsiti: AQSH YaIMning 77 foizi xizmatlarga to'g'ri keladi. Savdo balansi esa odatda tovarlarni hisobga oladi va xizmatlarni e'tibordan chetda qoldiradi. Facebook, Google, Hollywood va WallStreet kabi xizmatlar orqali AQSH xizmatlar savdosida har doim profitsitda yuradi. (Lekin, joriy hisobda baribir defitsitda qolaveryapti.)

- Samaradorlik: AQSH iqtisodiyoti innovatsiya va samaradorlik bo'yicha yetakchi o'rinda. Bu savdo defitsitlarining salbiy ta'sirini kamaytiradi.

Xorijiy investitsiyalar: Tesla va Amazon kabi kompaniyalar AQSHga xorijiy kapitalni jalb qilgan holda iqtisodiy rivojlanish uchun lokamativ vazifasini o'tab beradi.

1/2


Muqaddimadan nuqtalar:

Asabiyya (ijtimoiy birlik):
Ibn Xaldunning fikricha, har qanday jamiyatning rivojlanishi va mustahkamligi asabiyya (ijtimoiy birlik)ga bog‘liq. Asabiyya kuchli bo‘lgan jamiyatlar rivojlanadi, kuchsiz bo‘lganlari esa tanazzulga yuz tutadi.


Sivilizatsiyaning rivojlanishi va tanazzuli:
U har qanday sivilizatsiya beshta bosqichdan o‘tishini ta’kidlaydi: paydo bo‘lish, o‘sish, barqarorlik, tanazzul va yo‘qolish.


Iqtisodiy munosabatlar:
Ibn Xaldun jamiyatning iqtisodiy faoliyatiga alohida e’tibor qaratib, mehnatning qiymat yaratishdagi* rolini ta’kidlaydi. U iqtisodiy faoliyat va davlat boshqaruvi o‘rtasidagi bog‘liqlikni ham tahlil qilgan.


Tarixiy sababiyat:

U tarixiy hodisalarning yuz berishida ilmiy yondashuvning zarurligini ta’kidlab, tarixiy jarayonlarni tushunish uchun sabab-oqibat aloqalarini o‘rganish kerakligini aytgan.


Davlat va boshqaruv:
Ibn Xaldun davlatning paydo bo‘lishi, rivojlanishi va tanazzuli haqida ilmiy nazariyalar taqdim etgan. U davlatni ijtimoiy birlikning mustahkamlanishi uchun zarur vosita sifatida ko‘radi.


Manba

*Ibn Xaldunni Karl Marks va Adam Smislardan ham oldin mehnat va qiymat, mehnat taqsimoti (labor division), malakali ishchi kuchining ahamiyati (skilled labor) haqida aytib o'tgani uning naqadar daho bo'lganidan darak beradi!


Bu narsalarni yaxshiroq va to'liqroq tushunish uchun, Obama davrida Export-Import Bank'ning prezidenti Fred Hochberg tomonidan yozilgan kitobni o'qishni (yana bir bor) tavsiya qilaman.

Kitob to'liq holatda Trumpning savdo bo'yicha qilingan ahmoqona qarorlari tahlili va aslida erkin savdo amerikaliklarga katta daromad keltirishi kreativ tarzda tushuntirib berilgan. Trump qayta prezident bo'lganidan keyin bu kitobning aktualligi yana oshadi.

Trade Is Not a Four-Letter Word: How Six Everyday Products Make the Case for Trade (Fred P. Hochberg)


Nahotki Donald Trumpning atrofida iqtisodchilar bo'lmasa?!

Trump Truth Social'ga yozyapti:
"Uzoq vaqtdan beri biz o‘z buyuk xalqimizni Ichki daromad xizmati (IRS) orqali soliqqa tortib kelmoqdamiz. Zaif va samarasiz savdo kelishuvlari tufayli Amerika iqtisodiyoti butun dunyoga o‘sish va farovonlik keltirgan holda, o‘zimizni soliqqa tortishda davom etdik. Endi bu holatni o‘zgartirish vaqti keldi. Bugun men tariflar, bojxona to‘lovlari va chet el manbalaridan keladigan barcha daromadlarni yig‘ish uchun Tashqi daromad xizmatini tashkil etishimni e’lon qilaman. Biz savdo orqali bizdan foyda olayotganlardan haq undira boshlaymiz va ular, nihoyat, o‘zlarining adolatli ulushlarini to‘lashni boshlaydilar. 2025-yil 20-yanvar Tashqi daromad xizmatining tug‘ilgan kuni bo‘ladi. AMERIKANI YANA BUYUK QILAYLIK!"


Bojxona bojlari go'yo tashqi tovarlar uchun qo'llanilsa-da, aslida uni bilvosita davlat ichidagi iste'molchilar to'laydilar-ku, degan oddiy iqtisodiyot asoslarini nahot-ki Trump bilmasa yoki maslahatchilar unga "bu qadar sharmanda bo'lmang" deb nasihat qilishmasa?!

Yo'q, Trump biladi. Lekin prezidentlikdan oldingi va'dasida turish uchun (oddiy xalqni shu kabi agrumentlar bilan aldash oson), iqtisodiy jihatdan irratsional qaror bo'lsada, siyosiy ambitsiya uchun qilinaveradi.


Ibn Xaldunning "Muqaddima" asari O'zbek tiliga tarjima qilinibdi! Xalqimizga muborak bo'lsin.

Ibn Xaldunning daholigi haqida Behzod Hoshimovdan izoh.

Bunisi Vatandoshdan.

3k 0 46 13 72

Kimgadir kerak bo'lib qolsa deb tashlab qo'yyapman! 😏

Показано 20 последних публикаций.