Hamshiralik ishi 2-toifa 86-savoli
Immunitet – bu organizmning tashqi va ichki zararli omillarga (masalan, viruslar, bakteriyalar, toksinlar, shikastlangan hujayralar yoki o‘zgarib qolgan hujayralar) qarshi himoya qilish qobiliyati. Immunitet insonning sog‘ligini saqlash uchun muhim mexanizm bo‘lib, organizmni infeksiyalar, kasalliklar va genetik buzilishlardan himoya qiladi.
Immunitetning asosiy funksiyalari:
1. Himoya qilish:
• Bakteriyalar, viruslar, zamburug‘lar va boshqa mikroorganizmlardan himoya qilish.
2. O‘z va begonani farqlash:
• Organizmning o‘z hujayralarini tashqi xavfli moddalar yoki begona hujayralardan ajratish qobiliyati.
3. Yallig‘lanishga qarshi kurash:
• Organizmdagi zararli jarayonlarni cheklash va davolash.
4. Xotira yaratish:
• Infeksiya yoki zararli moddalar bilan birinchi marta to‘qnashganda hosil bo‘lgan xotirani saqlab qolish va keyinchalik ularni tezda yo‘q qilish.
Immunitetning turlari:
1. Tug‘ma immunitet:
• Tavsif: Inson organizmida tug‘ilganidan mavjud bo‘lgan tabiiy himoya.
• Xususiyatlari:
• O‘ziga xos emas (hamma begona moddalarni bir xil himoya bilan qaytaradi).
• Tez ishlaydi (birinchi himoya liniyasi).
• Tarkibiy qismlari:
• Teri va shilliq qavatlar (fizik himoya).
• Qon hujayralari (masalan, fagotsitlar, NK-hujayralar).
• Biokimyoviy moddalar (masalan, interferonlar va lizotsimlar).
2. Ortirilgan immunitet (spesifik):
• Tashqi zararli omillar bilan to‘qnashuvdan keyin shakllanadi.
• Xususiyatlari:
• Spesifikdir (ma’lum bir infeksiya yoki modda uchun mo‘ljallangan).
• Xotiraga ega (takroriy infeksiyaga qarshi tezroq va kuchliroq reaksiya beradi).
• Tarkibiy qismlari:
• T-limfotsitlar: Viruslar, bakteriyalar va o‘simtalarga qarshi hujum qiladi.
• B-limfotsitlar: Antitanalar ishlab chiqaradi va infeksiyaga qarshi kurashadi.
Immunitet shakllanishiga qarab turlari:
1. Faol immunitet:
• Tavsif: Organizm o‘zi infeksiya yoki vaksinatsiya orqali immunitet hosil qiladi.
• Turlari:
• Tabiiy faol immunitet: Infeksiyalar bilan kurash natijasida hosil bo‘ladi.
• Sun’iy faol immunitet: Vaksinatsiya orqali hosil qilinadi.
2. Passiv immunitet:
• Tavsif: Tayyor antitanalar yoki immunitet komponentlari organizmga kiritiladi.
Turlari:
• Tabiiy passiv immunitet: Onaning immuniteti platsenta yoki ko‘krak suti orqali bolaga o‘tadi.
• Sun’iy passiv immunitet: Tayyor immunoglobulinlar yoki zardoblar yuborish orqali hosil qilinadi.
Immunitetni kuchaytiruvchi omillar:
1. To‘g‘ri ovqatlanish:
• Vitaminlar (A, C, E, D) va minerallarga (selena, rux) boy oziq-ovqatlarni iste’mol qilish.
2. Fizik faollik:
• Kundalik jismoniy mashqlar va faol turmush tarzi.
3. Uyqu va dam olish:
• Yetarli uyqu organizmning tiklanish jarayonini ta’minlaydi.
4. Stressni boshqarish:
• Stress immunitetni susaytiradi, shuning uchun psixologik barqarorlikni saqlash muhim.
5. Gigiena:
• Shaxsiy gigiena qoidalariga rioya qilish infeksiyalarning oldini olishga yordam beradi.
6. Vaksinatsiya:
• Ayrim infeksiyalardan himoya qilish uchun zarur.
Immunitetni susaytiruvchi omillar:
1. Notog‘ri ovqatlanish:
• Vitamin va minerallar tanqisligi.
2. Stress va haddan tashqari ishlash:
• Uzluksiz ruhiy va jismoniy zo‘riqish.
3. Uyqusizlik:
• Yetarlicha dam olmaslik immunitetni pasaytiradi.
4. Yomon odatlar:
• Chekish va spirtli ichimlik iste’moli.
5. Antibiotiklarni noto‘g‘ri ishlatish:
•Organizmdagi foydali mikroflorani yo‘q qiladi.
6. Xronik kasalliklar:
• Surunkali infeksiyalar va kasalliklar immunitet tizimini zaiflashtiradi.
Davomi pastdagi postda
Immunitet – bu organizmning tashqi va ichki zararli omillarga (masalan, viruslar, bakteriyalar, toksinlar, shikastlangan hujayralar yoki o‘zgarib qolgan hujayralar) qarshi himoya qilish qobiliyati. Immunitet insonning sog‘ligini saqlash uchun muhim mexanizm bo‘lib, organizmni infeksiyalar, kasalliklar va genetik buzilishlardan himoya qiladi.
Immunitetning asosiy funksiyalari:
1. Himoya qilish:
• Bakteriyalar, viruslar, zamburug‘lar va boshqa mikroorganizmlardan himoya qilish.
2. O‘z va begonani farqlash:
• Organizmning o‘z hujayralarini tashqi xavfli moddalar yoki begona hujayralardan ajratish qobiliyati.
3. Yallig‘lanishga qarshi kurash:
• Organizmdagi zararli jarayonlarni cheklash va davolash.
4. Xotira yaratish:
• Infeksiya yoki zararli moddalar bilan birinchi marta to‘qnashganda hosil bo‘lgan xotirani saqlab qolish va keyinchalik ularni tezda yo‘q qilish.
Immunitetning turlari:
1. Tug‘ma immunitet:
• Tavsif: Inson organizmida tug‘ilganidan mavjud bo‘lgan tabiiy himoya.
• Xususiyatlari:
• O‘ziga xos emas (hamma begona moddalarni bir xil himoya bilan qaytaradi).
• Tez ishlaydi (birinchi himoya liniyasi).
• Tarkibiy qismlari:
• Teri va shilliq qavatlar (fizik himoya).
• Qon hujayralari (masalan, fagotsitlar, NK-hujayralar).
• Biokimyoviy moddalar (masalan, interferonlar va lizotsimlar).
2. Ortirilgan immunitet (spesifik):
• Tashqi zararli omillar bilan to‘qnashuvdan keyin shakllanadi.
• Xususiyatlari:
• Spesifikdir (ma’lum bir infeksiya yoki modda uchun mo‘ljallangan).
• Xotiraga ega (takroriy infeksiyaga qarshi tezroq va kuchliroq reaksiya beradi).
• Tarkibiy qismlari:
• T-limfotsitlar: Viruslar, bakteriyalar va o‘simtalarga qarshi hujum qiladi.
• B-limfotsitlar: Antitanalar ishlab chiqaradi va infeksiyaga qarshi kurashadi.
Immunitet shakllanishiga qarab turlari:
1. Faol immunitet:
• Tavsif: Organizm o‘zi infeksiya yoki vaksinatsiya orqali immunitet hosil qiladi.
• Turlari:
• Tabiiy faol immunitet: Infeksiyalar bilan kurash natijasida hosil bo‘ladi.
• Sun’iy faol immunitet: Vaksinatsiya orqali hosil qilinadi.
2. Passiv immunitet:
• Tavsif: Tayyor antitanalar yoki immunitet komponentlari organizmga kiritiladi.
Turlari:
• Tabiiy passiv immunitet: Onaning immuniteti platsenta yoki ko‘krak suti orqali bolaga o‘tadi.
• Sun’iy passiv immunitet: Tayyor immunoglobulinlar yoki zardoblar yuborish orqali hosil qilinadi.
Immunitetni kuchaytiruvchi omillar:
1. To‘g‘ri ovqatlanish:
• Vitaminlar (A, C, E, D) va minerallarga (selena, rux) boy oziq-ovqatlarni iste’mol qilish.
2. Fizik faollik:
• Kundalik jismoniy mashqlar va faol turmush tarzi.
3. Uyqu va dam olish:
• Yetarli uyqu organizmning tiklanish jarayonini ta’minlaydi.
4. Stressni boshqarish:
• Stress immunitetni susaytiradi, shuning uchun psixologik barqarorlikni saqlash muhim.
5. Gigiena:
• Shaxsiy gigiena qoidalariga rioya qilish infeksiyalarning oldini olishga yordam beradi.
6. Vaksinatsiya:
• Ayrim infeksiyalardan himoya qilish uchun zarur.
Immunitetni susaytiruvchi omillar:
1. Notog‘ri ovqatlanish:
• Vitamin va minerallar tanqisligi.
2. Stress va haddan tashqari ishlash:
• Uzluksiz ruhiy va jismoniy zo‘riqish.
3. Uyqusizlik:
• Yetarlicha dam olmaslik immunitetni pasaytiradi.
4. Yomon odatlar:
• Chekish va spirtli ichimlik iste’moli.
5. Antibiotiklarni noto‘g‘ri ishlatish:
•Organizmdagi foydali mikroflorani yo‘q qiladi.
6. Xronik kasalliklar:
• Surunkali infeksiyalar va kasalliklar immunitet tizimini zaiflashtiradi.
Davomi pastdagi postda