Tibbiyot haqida

#hamshiralik #toifa #oliy
1. Savol: Nafas shovqinlari. Bronxial shovqin va vezikulyar shovqin orasidagi farqni toping.

Nafas shovqinlari (auskultatsiya paytida eshitiladigan tovushlar) shifokorlar tomonidan o‘pkani baholash uchun ishlatiladi. Nafas olish jarayonida ikkita asosiy turdagi nafas shovqinlari farqlanadi: vezikulyar nafas shovqini va bronxial nafas shovqini. Ular nafas yo‘llaridagi havoning oqimi va nafas olish-chiqarish jarayonida turli anatomik tuzilmalardan o‘tishiga qarab yuzaga keladi.

1. Vezikulyar nafas shovqini
Qayerda eshitiladi: Asosan o‘pkaning periferik (chekka) qismlarida, ya'ni alveolalardan chiqqan havoning ovozi.

Tovush tavsifi: Vezikulyar tovush yumshoq, tinch va sekin eshitiladi. Odatda, nafas olish jarayonida kuchliroq, nafas chiqarishda esa sustroq va qisqa davom etadi.

Nafas olish va chiqarish nisbati: Nafas olish tovushi ancha kuchli va uzoq davom etadi (2:1 nisbat), ya'ni nafas chiqarish tovushiga nisbatan ancha ko‘proq eshitiladi.

Sog‘lom o‘pkada eshitiladi: Bu normal va fiziologik nafas tovushi hisoblanadi. Alveolalardagi havo harakati sababli yuzaga keladi va asosan sog'lom kishilarda aniqlanadi.

2. Bronxial nafas shovqini
Qayerda eshitiladi: Bronxial nafas tovushlari odatda traxeya yoki katta bronxlardan eshitiladi. Asosan o‘pka ildizi yoki ko‘krak qafasining yuqori qismida, traxeya va bronxlar yaqinida seziladi.

Tovush tavsifi: Bronxial tovush qattiq, yuqori ohangda va aniq eshitiladi. Nafas olish va chiqarish jarayonlarida tovush deyarli bir xil kuch bilan eshitiladi.

Nafas olish va chiqarish nisbati: Bronxial shovqinda nafas olish va chiqarish tovushlari o‘xshash darajada eshitiladi (1:1 nisbati), bu esa ularni vezikulyar tovushlardan ajratib turadi.

Patologik holatlarda eshitilishi: Bronxial tovushlar odatda alveolalar maydonida eshitilmasligi kerak. Agar ular o‘pkaning distal (chekka) qismlarida eshitilsa, bu odatda o‘pkada havo o‘tmaydigan sohalar mavjudligini ko‘rsatadi (masalan, o‘pka yallig‘lanishi, fibroz, atelektaz kabi holatlar).

Asosiy farqlar:
Kelib chiqish joyi: Vezikulyar tovushlar alveolalardan, bronxial tovushlar esa katta nafas yo‘llaridan keladi.

Tovushning kuchi va davomiyligi: Vezikulyar tovushlar yumshoq va sekin, bronxial tovushlar esa qattiq va balandroq bo‘ladi.

Patologik ahamiyati: Bronxial tovushlarning o‘pkaning periferik qismlarida eshitilishi kasallik belgisi bo‘lishi mumkin, vezikulyar tovushlar esa sog‘lom o‘pkada eshitiladi.

Shifokorlar ushbu shovqinlarni stetoskop yordamida eshitib, nafas yo‘llari va o‘pka sog‘lig‘i haqida xulosalar chiqaradilar.


Yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida

Surunkali leykozda hamshiralik parvarishi
1. Qon bosimini va taloq hajmini monitoring qilish:
- Surunkali leykozda splenomegaliya rivojlanishi ehtimoli yuqori bo‘lib, bu qon bosimi va ichki organlarga bosim o‘tkazishi mumkin.
2. Umumiy monitoring:
- Qon ko‘rsatkichlari, suyak iligi faoliyati va kasallikning rivojlanishini kuzatish.
3. Immunitetni qo‘llab-quvvatlash:
- Immun tizimini mustahkamlash, infeksiyalarni oldini olish uchun hamma zaruriy choralarni ko‘rish.
4. Bemorga ma'lumot berish:
- Kasallikning kechishi haqida bemorga tushuntirish va zarur psixologik yordam ko‘rsatish.
5. Oziqlanish va sog‘lom turmush tarzini ta'minlash:
- Sog‘lom ovqatlanish va jismoniy faollikni qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha tavsiyalar berish, bemorni davolash jarayonida o‘z ahvolini kuzatishga undash.

Umumiy hamshiralik maqsadlari:
1. Bemorlarni ma'lumot bilan ta'minlash: Kasallik, uning davosi, kuzatilishi kerak bo‘lgan asoratlar haqida bemorlarni va ularning oilasini ma'lumotli qilish.
2. Psixologik yordam: Kasallikning emosional va psixologik yukini yengillashtirish uchun ruhiy qo‘llab-quvvatlash.
3. Dori-darmonlarni kuzatish va ta’minlash: Kimyoterapiya va boshqa dorilarni to‘g‘ri dozalarda va vaqtida berish.

Hamshiralik parvarishining sifatli bo‘lishi bemorning davolanish jarayonida ahamiyatli bo‘lib, uning hayot sifatini oshirishi va kasallikning yomonlashishini oldini olishda katta rol o‘ynaydi.

Yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida

#hamshiralik #toifa #birinchi
1. Savol: O'tkir va surunkali leykozlar: patogenezi, klinikasi, hamshiralik parvarishi.

Leykoz — bu qon va suyak iligi kasalligi bo‘lib, u yerda qondagi oqlik (leykositlar) hujayralar nazoratsiz ravishda ko‘payadi. Bu kasallikning ikki asosiy turi mavjud: o‘tkir leykoz va surunkali leykoz. Har birining o‘ziga xos patogenezi, klinikasi va hamshiralik parvarishi o‘zgarib turadi.

O‘tkir va surunkali leykozlar
1. O‘tkir leykoz (O‘L)
Patogenezi:
- O‘tkir leykozda suyak iligida leykositlarning to‘liq pishmagan, differensiyalanmagan shakllari (blastlar) ko‘payadi. Bu hujayralar suyak iligini egallab, normal qon hujayralarining yetilishiga to‘sqinlik qiladi.
- Kasallik tez rivojlanadi va o‘z vaqtida davolanmasa, bir necha hafta yoki oy ichida o‘limga olib kelishi mumkin.
O‘tkir leykoz ikki asosiy shaklda bo‘ladi:
1. O‘tkir limfoblastik leykoz (OLL): Asosan bolalarda uchraydi.
2. O‘tkir miyeloid leykoz (OML): Asosan kattalarda uchraydi.

Klinikasi:
- Tez va og‘ir boshlanadi.
- Kamqonlik belgilari: Hamma qon hujayralari ishlab chiqarilishi kamaygani uchun kuchsizlik, charchoq, bosh aylanishi, terining oqarishi kuzatiladi.
- Trombotsitlar yetishmovchiligi: Qon ketishi, ko‘karishlar, petechiyalar (mayda qon to‘kilishlari) paydo bo‘ladi.
- Immunitetning pasayishi: Infeksiyalarni tez-tez va oson yuqtirish (masalan, tez-tez pnevmoniyalar).
- Suyak va bo‘g‘imlarda og‘riq: Suyak iligidagi hujayralar ko‘paygani sababli suyaklarda og‘riqlar.

2. Surunkali leykoz (SL)
Patogenezi:
- Surunkali leykozda pishgan yoki deyarli pishgan leykositlar nazoratsiz ko‘payadi. Kasallik asta-sekin rivojlanadi, bemorlar yillar davomida hech qanday sezilarli simptom sezmasligi mumkin.

Ikki asosiy turi mavjud:
1. Surunkali limfotsitar leykoz (SLL): Asosan kattalarda uchraydi, leykotsitlar limfositlar turidan ortiqcha ko‘payadi.
2. Surunkali miyeloid leykoz (SML): Leykotsitlarning miyeloid qatori hujayralarining ko‘payishi bilan bog‘liq.

Klinikasi:
- Kasallik uzoq vaqt davomida simptomsiz kechishi mumkin.
- Suyak iligi bostirilishi: Kamqonlik, trombotsitopeniya va immunitetning pasayishi kuzatiladi, lekin bu o‘tkir leykozga qaraganda sekin rivojlanadi.
- Limfa tugunlari kattalashishi: Bu surunkali limfotsitar leykozda ko‘proq kuzatiladi.
- Splenomegaliya (taloqning kattalashishi): Kasallikning keyingi bosqichlarida seziladi.
- Infeksiyalar va charchoq: Immunitetning pasayishi natijasida tez-tez infeksiyalar va surunkali charchoq kuzatiladi.

Hamshiralik parvarishi
Leykozda hamshiralik parvarishi bemorlar holatini yaxshilash, kasallikning asoratlarini kamaytirish va bemorlarni psixologik qo‘llab-quvvatlashga qaratilgan. Quyida o‘tkir va surunkali leykozda umumiy hamshiralik parvarishi ko‘rsatmalarini keltirib o‘tamiz:

O‘tkir leykozda hamshiralik parvarishi
1. Qon ko‘rsatkichlarini monitoring qilish:
- Kamqonlik, trombotsitopeniya va leykopeniya alomatlarini kuzatish.
- Qon ketish xavfi mavjud bo‘lgani sababli qon ko‘rsatkichlari va trombotsit darajasini muntazam kuzatish.
2. Infeksiyani oldini olish:
- Immunitet zaiflashgan bemorlarni infeksiyalardan himoya qilish uchun alohida xonada saqlash va zarur gigiyenik choralarni ko‘rish.
- Antibiotiklar profilaktikasi va kerakli hollarda antiseptik vositalar qo‘llash.
3. Og‘riqni boshqarish:
- Suyak og‘riqlari va boshqa noxush holatlarni yengillashtirish uchun og‘riq qoldiruvchi dorilarni nazorat qilish.
4. Psixologik yordam:
- Bemor va uning oilasini kasallik haqida ma'lumot bilan ta’minlash, psixologik qo‘llab-quvvatlash ko‘rsatish.
5. Oziqlanish:
- Bemorning umumiy ahvoliga mos ravishda ozuqa yetkazish, ovqat hazm qilish bilan bog‘liq muammolarni nazorat qilish.

Davomi pastdagi postda