Shukurulloxon Anvarov

IBRAT

DOʻST

Bir kishi gazdan katta qarz boʻlib qoldi. Tekshiruvchilar kelib “uch kun ichida toʻlamasangiz oʻchirib ketamiz, ham jarima toʻlaysiz” deb tahdid qilib, bildirishnoma tashlab ketishdi. Chuqur oʻyga botdi, qoʻlida pul yoʻq. Aksiga olib mijozlardan ham eshik-romga buyurtma tushmayapti. Havo sovuq. Gaz oʻchirilsa uy sovib ketadi. Oʻzi bilan ayoli-ku mayli, chidashar, lekin ikki norasida farzandi nima qiladi!? Yaqindagina birining shamollashini tuzatish uchun dorilarga ancha puli ketgandi. Puldan ham avval igna taʼsirida chirqirab yigʻlaydigan bolasiga achindi. Shularni oʻylab, boshi qotgancha sinfdosh doʻstining oldiga borishga qaror qildi. Oʻrtogʻi ancha oʻzini tutib olgan, toparman yigitlardan edi. “Hali hech soʻramaganman-u, yoʻq demas” degan umidda eshigini qoqdi.
- Ie, oʻzingmisan oʻrtoq!? Salomatmisan? Qanday shamol uchirdi!? Bir yoʻqlab kelibsan-da, rahmat. Qani yur uyga, bir otamlashamiz-dedi.
-Yoʻq, rahmat doʻstim, boshqa safar. Oldingga bir yumush bilan keldim.
- Ha, ha, mayli. Nima gap?
Doʻstining soʻzlaridan quvonib, bor dardini aytdi. U esa bunga bir oz tikilib turdi-da: -Pulim yoʻq, xafa boʻlmaysan-dedi qisqa qilib.
Ustidan muzdek suv qoʻyib yuborilgandek boʻldi, xayr-maʼzurni ham nasiya qilib ortga qaytdi. Oʻrtogʻining hay-haylashiga ham quloq solmadi. Qattiq dili ogʻridi. Kechgacha tomogʻidan hech narsa oʻtmadi. Axir kechagina shu doʻsti bilan maktabdan qochib kanal boʻyida choʻmilishgan, toʻp tepib katta boʻlishgandi. Begona bolalar bilan janjallashib qolishsa jussasi kichikligiga qaramasdan, magʻrurligidan tilini bermasdi. Qorni och qolsa ham shu gʻururi tufayli maktab oshxonasida birov unga yegulik olib berishlariga yoʻl qoʻymasdi. Ayni paytda esa, oʻsha eng yaqin oʻrtogʻi tomonidan qadri toptalgandek his etdi oʻzini.
Ertasiga siniq kayfiyatda “gaz idorasi”ga yoʻl oldi. Bor topgani bir yarim million soʻm katta pul boʻlsa-da, qarziga yetmasdi. “Gazdagilar ham odam-ku axir, toʻgʻrisini aytib iltimos qilsam, tushunib, biror oy muhlat berishar, qochib ketmayapman-ku” deb oʻzini ovutsa-da, goʻdaklarining qish qahratonidan sogʻ-omon olib chiqishni oʻylab, ezilardi. Idoraga borib hisob-kitob boʻlimiga kirdi. Xodimlarga qarzi borligini, uni toʻlagani kelganini aytdi. Dasturdan tekshirib “Sizni qarzingiz yoʻq” degan javobni eshitib, “yaxshilab tekshirsangiz, uzsak jarima ham toʻlaysiz deyishgan” dedi. “Aka, qarzingiz yoʻq” degan qatʼiy gapni eshitgach, muzlab qolay dedi. Bu anglashilmovchilikka aqli yetmayin idoradan ichiga sigʻmay, benihoya hursand holda pulni quchoqlab tashqariga chiqdi. Yoʻl-yoʻlakay Alloh mushkulini daf qilgani uchun shukrlar aytib bordi. “Ehtimol duolarimning natijasidir” deb quvonib borardi. Mahallasiga yetib, xasis sinfdoshining uyi oldidan oʻtayotganda yana uni koʻrib qoldi. Soʻrashish uchun choʻzgan qoʻlini ham gʻazabdan javobsiz qoldirdi. Koʻchaga qarata magʻrur hayqirdi: -“Boshingga mushkul ish tushganda doʻst kimligini bilarkansan! Mana, gazdan qarzim yoʻq! Anglashilmovchilik sabab boʻlib kim ekanligini bilib oldim! Lekin, shunday paytda ishongan doʻsting sinovdan oʻta olmagani alam qilarkan! Bahonada kimligini bilib oldim!” deb baqirdi. Buning shovqinidan bir necha qoʻshnilar koʻchaga chiqishdi. Ichidagi bor alamlarini nafrat bilan baralla baqirib aytgach, yengil tortib yoʻlida davom etdi... Xasis doʻsti esa... Xasis doʻsti esa uning ortidan biroz tikilib turdi-da, uyiga kirdi. Yoʻlakda koʻzlari yoshlangan ayoli: -“Dadasi, toʻgʻrisini aytsangiz nima boʻlardi? Qarang, shuncha malomat ostida qoldingiz! Nega bunday qildingiz axir!?” deb yigʻlardi.
-“Qoʻyaver, atay shunday qildim. Doʻstimga pul bersam menga qarzini qaytarish uchun chiranib mehnat qilib qiynalgan boʻlardi. Shu sabab unga bildirmay, qarzini toʻlab keldim. Unga pulni berib, shunday hadya ham qilolmasdim. Olmasdi u! Uning gʻururini bilaman!”- dedi mayus...

Kechagina ramazon oyini intizorlik bilan kutayotgan edik. Bugun esa u bizni tark etish arafasida.
Ramazon! Sen menga oʻzimdanda suyuklisan, kunlaring, daqiqalaring men uchun yillardan afzal.

Bugun esa sen, dillarimizni mahzun etib, bizlarni tark etmoqdasan. Biz esa koʻzimizda yosh, ichimizda huzun ila ortingdan mayus qolamiz. Sendan unumli foydalanmagan, senda gunohlarni tark etmagan, seni qadrlamagan va soniyalaringni boy bergan boʻlsak holimizga voy.

Allohdan oʻtinchimiz qiyomatda bizga shafoatchi boʻlishingni nasib etsin!
Alvido ramazon... Alvido qalbim quyoshi...
Alloh taolo yana sen bilan diydorlashmoqni barchamizga nasib etsin!

Hayotda 4 ta qoidani mahkam tuting:

1. Boshqalarni rozi qilish uchun o’zgarmang.
2. Boshqalarni ajablantirish uchun boshqacha tusga kirmang.
3. Omadingiz yuz o’girganida tushkunlikka tushib o’zgarib qolmang
4. Omadingiz kelganida kibrga berilmang.

Bilinki, saodat molning ko’pligida emas, Eng go’zal rizq ruh xotirjamligi, aqlning munavvarligi, jismning sofligi, qalbning tozaligi va fikrning tiniqligi, onaning duosi, otaning shafqati, aka-ukangning borligi, farzandning kulgusi, do’stning g’amxo’rligi.

@shukurulloxon_anvarov_rasmiy

Sulton Sulaymon vafotidan oldin uch narsani vasiyat qilgan ekan:

Birinchisi: Tobutini davlatining eng zoʻr tabiblari qabrga koʻtarib borishini;
Ikkinchisi: Bor boyliklari - javohiru oltinlarini qabrgacha boradigan yoʻlga sochib qoʻyishlarini;
Uchinchisi: Tobutidan ikki qoʻlini chiqarib qoʻyishlarini.

Saroy peshvolari hayron boʻlib, buni sababini soʻrashibdi. Sulton Sulaymon quyidagi javobni bergan ekan:

Birinchidan zamonaning eng zoʻr tabiblari tobutimni koʻtarishsin, odamlar koʻrishsin har qancha zoʻr tabib davolamasin Allohdan kelgan ajal oldida ular ojizdirlar, oʻlim haq.
Ikkinchidan bor boyliklarimni yoʻlga sochib qoʻyinglar, odamlar koʻrishsin, har qancha mol-dunyo yigʻib ham, inson uni oxiratiga ortib olib ketolmasligini.
Uchinchidan qoʻllarimni tobutdan chiqarib qoʻyinglar, odamlar koʻrishsin, qanday katta davlat sultoni boʻlib, qanday katta boyliklarga ega boʻlib, saroylarda yashagan boʻlsamda, qabrga quruq qoʻl bilan ketayotganimni.

Bu dunyoda faqat yaxshilik qoladi. Yaxshilik qilishdan xech qachon charchamang.

@shukurulloxon_anvarov_rasmiy

Sadoqat niholga oʻxshaydi

Ekishdan avval yerni tayyorlash, niholning yaxshisini tanlash lozim. Qalb yer boʻlsa, sadoqat nozik niholdir. Niholni sadoqat bilan parvarish qilish zarur. Sadoqat har doim ehtiyotkorlikni, ehtiyotkorlik esa sabr­ni talab etadi. Bular bir yerda jamlansagina, qalb munavvar boʻladi.
Sadoqat sotib olinmaydi. Sa­doqat Tang­rining nazari tushgan qalblarga oʻrnashadi. Ze­ro, sadoqati yoʻqning qalbi yaroq­sizdir.
Bir eshik yopilsa, boshqasi ochiladi
Neʼmatlarni bergan Alloh ularni olib qoʻyishi ham mumkin. Alloh taolo sizga ziyoni yetishi mumkin boʻlgan neʼmat­ni zoye qilar ekan, uning oʻrniga har jihatdan foydalisini ato etadi. Bu neʼmatlar shunchalar totli boʻladiki, ularning zavqi bilan olib qoʻyilgan avvalgi neʼmatni esdan chiqarasiz.
Bu, aslida, Allohning tuhfa­si. Soʻrasak, U zot, albatta, beradi. Garchi biz Allohning buyruqlarini toʻla bajarmayotgan boʻlsak ham. Soʻraganlarimizga qoʻshib boshqalarini, xayo­limizga kelmagan neʼmatlarni ham beradi. Biz soʻrashdan charchashimiz mumkin. Ammo U zot berishdan aslo charchamaydi.

Zahiriddin MANSUR
“Hidoyat” jurnalining 2020-yil, 2-sonidan