San'atshunos yondaftari

Аслида суратнинг бу тахлит яратилишининг бошқа сабаби бор эди: мусаввир қизнинг расмини чизаётганида, беихтиёр унга ошиқ бўлиб қолади. Шу боис муҳаббатига етолмаётган, айрилиқдан азобланаётган ошиқнинг изтиробларини ифодалайди. Шу йўл билан у ўз туйғуларини ҳам изҳор қилади....

Демак, жаҳонга машҳур картина ҳақиқий муҳаббатдан туғилган экан...

👉@shohruxabdurasulov

Мусиқа наинки санъат, балки руҳни даволовчи восита ҳамдир. Ўтмишда табиблар мусиқадан руҳ муолажаси учун фойдалангани ва бундан кўп инсонлар шифо топгани ҳақиқат. Замонавий тиббиёт ҳам мусиқанинг шифобахш хусусиятларини тасдиқламоқда. Марта Гонсалез билан боғлиқ воқеа бунга ёрқин мисол бўла олади.

Аммо унутмаслик керакки, яхши мусиқа қалбга қанчалик малҳам бўлса, бадбин тарона руҳиятни шунчалик абгор қилади.

👉@shohruxabdurasulov

Ойдинбей журналистика билан шуғулланади, газета-журналлар учун тинимсиз мақолалар ёзади, шу йўл билан ҳаётига маъно-мазмун киритишга интилади. Синглиси Нежланинг фикрича, бу ўз-ўзини алдашдан бошқа нарса эмас. Акасини мук тушиб мақола ёзишини кўрган сингил: “Қанийди мен ҳам сенга ўхшаб ўзимни-ўзим алдай олганимда, бу рангсиз ҳаётдан қутулармидим?”, дея маломат қилади. Ойдинбей эса Нежлани танбалликда, умрни беҳуда сарфлашда айблайди. “Сендек аёлни исталган эркак ташлаб кетарди”, дейди алам-аралаш.

Фильм асосан диалогларга қурилган, ҳар бир эпизодда чеховона услуб сезилиб туради, қаҳрамонларнинг “алжираши” ортида инсон, давр ва жамиятни аччиқ ҳақиқатлари, ижтимоий муаммолари чок-чокидан очиб ташланади. Жейланнинг инсон ботинига бу қадар чуқур кириши, руҳият манзараларини маҳорат ила чизиши ҳайрат уйғотади.

Картинадаги иккинчи асосий сюжет линияси – ака-ука Исмоил ва Ҳамдибей образларидир. Улар рўзғор аравасини базўр тортади, ҳаётлари қийинчилик, моддият ташвишлари ила ўтаётир. Ака-уканинг характери ўзига хос: Исмоил – ичкиликка ружу қўйган, танбал, тайинли бирор иши йўқ; аммо ҳеч кимсага қуллуқ қилмайди, ҳақни айтишдан қўрқмайди. Ҳаттоки Ниҳол олиб келган катта пулни миқ этмай оловга ташлайди. Аёлнинг мурувватидан орланади. Ҳамдибей эса аксинча: ахлоқан қанчалик пок бўлмасин, қуллик, мутъелик қон-қонига сингиган. Шу боис Ойдинбейга қарашли машинанинг ойнасини синдиргани учун ўғлини хўжасининг қўлини ўпишга мажбурлайди. Аммо бола отасига итоат қилмайди ва қулликдан воз кечади.

“Қиш уйқуси” фильми инсон руҳидаги турли иллатларга кўзгу тутади: худбинлик, қуллик, разолат, ҳасад ва ҳоказо... Бу фильмни шунчаки вақтни “ўлдириш” учун кўриб бўлмайди, томошабиндан зийраклик, ҳар бир эпизодни, диалогни диққат ила кўриш ва мушоҳада қилиш талаб қилинади.

👉@shohruxabdurasulov

Ҳозир тарихий мавзуда асл ҳақиқатни айтиш учун ҳамма имконият бор, ҳеч қандай соц-поц реализмга ўрин қолмаган. Навоий ва Бойқарони бир-бирига қарши қўйишга ҳам ҳожат йўқ. Таассуфки, эркинлик топилган замонда маҳорат етишмаяпти. Бугун чиқаётган энг зўр тарихий фильм техник имкониятлару компюьтер графикаси учун сарфланган миллиардларни четга сурсак, режиссура, актёрлик, операторлик санъати бобида олдинги киноасарларнинг қаршисида шалвираб қолиши тайин. “Ҳар тўкисда бир айб” деганлари шуми?  Холисанилло айтсак, бизга аввалги замондаги маҳорату ҳозирги даврнинг эркинлиги керак. Ана шунда орзу қилганимиз тарихий фильмлар экранга чиқади.

👉@shohruxabdurasulov

Спектакль композицияси шундай қурилганки, воқеалар тадрижий тарзда, изчиллик билан ривожланиб боради. Момоларнинг вазифаси кўпаяди, энди улар тупроққа буғдой сепиб, ҳосил олишади, эгизакларнинг ризқу-насибаси учун ҳаракат қилишади. Қизларнинг ҳам бўйи етади, аммо дафъатан бўрону шамол қутуради, бу недир фалокат, қора кунлардан нишона эди. Баногоҳ эгизак қизлардан бири хасталикка чалиниб, ёруғ оламни тарк этади. Шўрлик она оҳу фарёд чекади, бироқ не қилсин тақдир шу. Чидамоққа, кўнмоққа мажбур. Катта қизи Фотима улғаяди, уни суйганига турмушга берадилар. Вақти-соати келиб, она ҳам бу дунёни тарк этади.

Спектаклда халқ оғзаки ижоди намуналари – ўлан, лапар, алла, ёр-ёр ва бошқалардан унумли фойдаланилади, фольклор асарлари асарнинг умумий композицияси, мазмун-мундарижасига маҳорат билан сингдириб юборилади. Спектаклдаги асосий қаҳрамонларни Маҳфуза Боботиллаева, Хосият Ҳусанова, Нодира Маҳмудова, Шодия Тўхтаева, Гавҳар Шарипова, куёв образини яратган Шуҳрат Нуриллаев, Алишер Узоқовларнинг маҳоратини алоҳида қайд этиш лозим.

“Аёлғу” спектакли Валижон Умаровнинг энг яхши спектаклларидан бирига айланди ва кўплаб халқаро фестивалларда совринларни ўринларни қўлга киритди.

👉@shohruxabdurasulov

Шу саҳна Шукур акага маъқул келмади, “Улуғбекдек олим волидасига бундай сўзлаши тўғри эмас, шу жойини қайта ёзиб берасиз” – деб Шайх акани қистовга олди. Шайхзода домла ҳам ўжарлик қилди: “Йўқ, ёзмайман. Сиз актёрсиз! Актёр бўлгандаям буюк актёрсиз! Топинг йўлини”. Шундан кейин Шукур ака не хаёллар гирдобида юргани ёлғиз ўзи ва Яратганга аён. Спектакль ўйналган кун ложада ўтириб, ҳаяжон билан устозни кузатдим. Ўша жой келганида Шукур ака Гавҳаршодбегим, раҳматли Зайнаб Садриевага қараб, шундай дард ва ингроқ ила сўзладики, айниқса, “сиз онасиз, эмассиз ҳокима!” деганида гўштдор юзлари бўғриқиб, докадек оқариб кетди, кўзларига ёш тўлди, бутун зал оёққа туриб, қий-чув, гулдурос қарсаклардан саҳна титраб кетди. Спектаклдан сўнг менга енгил табассум ила юзландилар:

“Кўрдингми? Шайхзода ҳам бало-да! Шу диалогни қайта ёзиб берганида мунақанги қарсак бўлмасди”.

👉@shohruxabdurasulov