"Her wisdom comes from freedom."

Швеция Қироллик Фанлар Академияси кимё бўйича 2024-йилги Нобел мукофотини АҚШлик биокимёгар ва биолог Дэвид Бейкерга "оқсил дизайни ҳисоблари учун" ва Буюк Британиялик нейробиологлар Демис Хассабис ва Жон М.Жамперга "оқсил тузилишини башорат қилиш" учун беришга қарор қилди.

Кимё бўйича 2024-йилги Нобел мукофоти оқсиллар - ҳаётнинг моҳир кимёвий воситалари учун берилди. Дэвид Бейкер деярли имконсиз ишни амалга оширишга муваффақ бўлди - у бутунлай янги турдаги оқсилларни яратишда муваффақият қозонди. Демис Хассабис ва Жон Жампер 50 йиллик муаммони ҳал қилиш учун СИ моделини ишлаб чиқишди: оқсилларнинг мураккаб тузилмаларини башорат қилиш. Бу кашфиётлар улкан салоҳиятга эга. Ҳаётнинг хилма-хиллиги оқсилларнинг кимёвий воситалар сифатида ажойиб қобилиятларидан далолат беради. Улар биргаликда ҳаётнинг асоси бўлган барча кимёвий реакцияларни бошқаради ва амалга оширади.

Протеинлар гормонлар, сигнал моддалари, антикорлар ва турли тўқималарнинг қурилиш блоклари сифатида ҳам катта аҳамиятга эга. Ҳаёт оқсилларсиз мавжуд бўлолмайди. Энди биз оқсил тузилмаларини башорат қилишимиз ва ўз оқсилларимизни лойиҳалашимиз инсоният учун жуда катта фойда келтиради.

@themantiq

Физика бўйича 2024-йилги Нобел мукофоти Жон Хопфилд ва Жеффри Хинтонга “сунъий интеллект нейрон тармоқларнинг машинали ўрганиш имкониятини таъминлаган кашфиёт ва ихтиролари" учун берилди

Физика бўйича бу йилги икки Нобел мукофоти совриндори бугунги кундаги машинанинг кучли ўрганишининг асоси бўлган усулларни ишлаб чиқиш учун физика воситаларидан фойдаланган. Жон Хопфилд маълумотлардаги тасвирлар ва бошқа турдаги нақшларни сақлаши ва қайта қуриши мумкин бўлган ассоциатив хотирани яратди. Жеффри Хинтон маълумотлардаги хусусиятларни автоном тарзда топадиган ва шу орқали расмлардаги муайян элементларни аниқлаш каби вазифаларни бажарадиган усулни ихтиро қилди.

Сунъий интеллект ҳақида гапирганда, биз кўпинча сунъий нейрон тармоқлардан фойдаланган ҳолда машинани ўрганишини назарда тутамиз. Бу технология дастлаб мия тузилишидан илҳомланган. Сунъий нейрон тармоғида мия нейронлари турли қийматларга эга бўлган тугунлар билан ифодаланади. Бу тугунларни миядаги икки нейрон орасидаги алоқалар - синапсларга ўхшатиш мумкин бўлган ва кучлироқ ёки заифроқ бўлиши мумкин бўлган уланишлар орқали бир-бирига таъсир қилади. Тармоқ, масалан, бир вақтнинг ўзида юқори қийматларга эга бўлган тугунлар ўртасида кучлироқ алоқаларни ривожлантириш орқали ўқитилади. Бу йилги лауреатлар 1980-йиллардан бошлаб сунъий нейрон тармоқлар билан муҳим ишларни амалга оширди.

Швеция Қироллик Фанлар Академияси

Топлеснинг бу видеосида сунъий интеллект ишлаш механизми ҳақида

@themantiq