Suriyadagi etnik kurash asosan arablar va kurdlar o‘rtasida kechayotgandek ko‘rinsa-da, bu yerda yana bir yirik etnik guruh mavjud — bu Suriya turkmanlari.
1071-yildagi Malazgirt jangidan keyin Kichik Osiyoga ko‘chib o‘tgan ko‘plab turkman qabilalari keyingi asrlarda Suriya shimoliga o‘rnashadi. Turkiy Mamluklar hukmdorligi davrida esa Suriyada turkmanlarning ta’siri ancha kuchayadi, ular asosiy shaharlar (Xalab, Xama, Latakiya) ustidan nazoratni qo‘lga oladi.
Ushbu turkman qabilalari o‘zlari mustamkanlanib olgan Suriya shimolida Dulqodir o‘g‘illari davlatini ham qurgan. Bu davlat Usmonli tomonidan bosib olingach, turkmanlar mintaqadagi Usmonli manfaatlarini himoya qilgan. Turkiylarning uzoq boshqaruvi davrida Suriya shimoliga o‘n minglab turkmanlar ko‘chib o‘tgan.
Biroq mustaqil Suriya davlati tashkil topgach, mamlakatda milliy kamsitish siyosati olib boriladi. Suriyada Fransiya mandati tugab, hokimiyat suriyaliklarga o‘tishi bilanoq, turkman milliyligiga qarshi cheklovlar joriy qilinadi. Suriya turkmanlariga oʻz ona tilida soʻzlashish va ona tilida adabiyotlar nashr qilish taqiqlanadi. Shuningdek, ular turkman tilida ta’lim olish huquqidan ham mahrum bo‘ladi. Suriya turkmanlariga birlashma, partiya va uyushmalar tuzish taqiqlandi. Hafiz Asad davrida turkman aholisi ko‘pchilikni tashkil qiluvchi hududlarda hokimiyat ishlariga turkmanlar emas, alaviylar olinadi.
Turkiyaning Suriya shimoliga da’vo qilishi ham aynan ushbu turkmanlar bilan bog‘liq. Suriyadagi turkmanlar soni 200 mindan 1 mlngacha bahonaladi. Anqara Suriyadagi fuqarolar urushi vaqtida suriyalik turkmanlarni qurollantirdi, ularga o‘z harbiy tuzilmalarini tuzishga yordam berdi. Ko‘plab turkman qochoqlarni qabul qildi. Turkiyaning Xalabda katta ta’sirga egaligi ham turkmanlar xizmatidir.
Asad tuzumiga qarshi kurashayotgan turkman pozitsiyalariga Rossiya samolyotlari zarba berishi Turkiya-Rossiya munosabatlarini ancha sovuqlashtirdi. Aynan mana shu voqea sabab bu ikki davlat o‘rtasida ishonch yo‘q. Turkiyaning Rossiya samolyotini urib tushirishi, Erdog‘anning “Bayroqdor”larni Rossiyaga emas, Ukrainaga berishi, Rossiyaning obro‘sini tushirishga boshqa harakatlari Moskvaning Suriya turkmanlariga zarbalariga bevosita bog‘liq. Chunki bu zarbalar Turkiyaning obro‘siga putur yetkazgandi.
Hozir Suriya turkmanlari muxtoriyat yo mustaqilik uchun kurash olib borayotganini bilish qiyin. Ammo aniq maqsad — bu Asad rejimini qulatish.
@pan_diplomat
1071-yildagi Malazgirt jangidan keyin Kichik Osiyoga ko‘chib o‘tgan ko‘plab turkman qabilalari keyingi asrlarda Suriya shimoliga o‘rnashadi. Turkiy Mamluklar hukmdorligi davrida esa Suriyada turkmanlarning ta’siri ancha kuchayadi, ular asosiy shaharlar (Xalab, Xama, Latakiya) ustidan nazoratni qo‘lga oladi.
Ushbu turkman qabilalari o‘zlari mustamkanlanib olgan Suriya shimolida Dulqodir o‘g‘illari davlatini ham qurgan. Bu davlat Usmonli tomonidan bosib olingach, turkmanlar mintaqadagi Usmonli manfaatlarini himoya qilgan. Turkiylarning uzoq boshqaruvi davrida Suriya shimoliga o‘n minglab turkmanlar ko‘chib o‘tgan.
Biroq mustaqil Suriya davlati tashkil topgach, mamlakatda milliy kamsitish siyosati olib boriladi. Suriyada Fransiya mandati tugab, hokimiyat suriyaliklarga o‘tishi bilanoq, turkman milliyligiga qarshi cheklovlar joriy qilinadi. Suriya turkmanlariga oʻz ona tilida soʻzlashish va ona tilida adabiyotlar nashr qilish taqiqlanadi. Shuningdek, ular turkman tilida ta’lim olish huquqidan ham mahrum bo‘ladi. Suriya turkmanlariga birlashma, partiya va uyushmalar tuzish taqiqlandi. Hafiz Asad davrida turkman aholisi ko‘pchilikni tashkil qiluvchi hududlarda hokimiyat ishlariga turkmanlar emas, alaviylar olinadi.
Turkiyaning Suriya shimoliga da’vo qilishi ham aynan ushbu turkmanlar bilan bog‘liq. Suriyadagi turkmanlar soni 200 mindan 1 mlngacha bahonaladi. Anqara Suriyadagi fuqarolar urushi vaqtida suriyalik turkmanlarni qurollantirdi, ularga o‘z harbiy tuzilmalarini tuzishga yordam berdi. Ko‘plab turkman qochoqlarni qabul qildi. Turkiyaning Xalabda katta ta’sirga egaligi ham turkmanlar xizmatidir.
Asad tuzumiga qarshi kurashayotgan turkman pozitsiyalariga Rossiya samolyotlari zarba berishi Turkiya-Rossiya munosabatlarini ancha sovuqlashtirdi. Aynan mana shu voqea sabab bu ikki davlat o‘rtasida ishonch yo‘q. Turkiyaning Rossiya samolyotini urib tushirishi, Erdog‘anning “Bayroqdor”larni Rossiyaga emas, Ukrainaga berishi, Rossiyaning obro‘sini tushirishga boshqa harakatlari Moskvaning Suriya turkmanlariga zarbalariga bevosita bog‘liq. Chunki bu zarbalar Turkiyaning obro‘siga putur yetkazgandi.
Hozir Suriya turkmanlari muxtoriyat yo mustaqilik uchun kurash olib borayotganini bilish qiyin. Ammo aniq maqsad — bu Asad rejimini qulatish.
@pan_diplomat