Diplomat (Sobirov)


Гео и язык канала: Узбекистан, Узбекский
Категория: Политика


Tarix (O‘zSSR tarixi), siyosat va ideologiya.
Youtube: www.youtube.com/@pan_diplomat
Instagram: www.instagram.com/pan_diplomat
Muallifga yozish: @PanDiplomat

Связанные каналы  |  Похожие каналы

Гео и язык канала
Узбекистан, Узбекский
Категория
Политика
Статистика
Фильтр публикаций


10 yil davomida suratga olingan “Uy” hujjatli filmi insoniyat tarixidagi eng yaxshi hujjatli filmlardan biri.

Unda kechagi postga yorqin misol bor: AQSHda paxta sanoatida mashinalar ishlaydi va davlat paxta yetishtiruvchilarni dotatsiyalaydi. Burkina-Faso va Qozog‘istonda (film chiqqan vaqtda O‘zbekiston ham shu qatorda edi) esa paxta yetishtirish deyarli qo‘lda, qattiq mehnat orqali amalga oshiriladi. Va bozorda ularning narxi deyarli bir xil (o‘zbek paxtasi ham arzon sotilgan) sotiladi. Kapital va mehnatga sarmoya kiritishning ikki xil mevasi.

Filmda yana bir qiziq paradoks bor. Malayziya va Indoneziyda yashovchi insonlar bu yerdagi o‘rmonlarni ayovsiz yo‘q qilmoqda. Film mualliflari ishchilardan nega o‘zlari o‘tirgan shoxni kesayotganlarini so‘raganda ishchi ularni uyiga taklif qilgan.

Ishchining uyi zamonaviy texnologiyalar bilan jihozlangandi. “Siz, rivojlangan davlat odamlari foydalanayotgan imkoniyatlardan (kir yuvish mashinasi, TV, changyutgich, konditsioner va hokazo) nega biz ham foydalanishga haqqimiz yo‘q. Ha, biz o‘rmonlarni chopyapmiz, lekin bu biz ham siz kabi yaxshi yashashimizga imkon beradigan bizdagi yagona bor narsa. Nega biz sayyora yashilligini saqlash uchun qulaylikdan voz kechishimiz kerak, nega siz emas?”, degan indoneziyalik ishchi (inglizchasida text yaxshi tushuntirilgan).

Filmning o‘zbekchasi bor ekan-ku, ammo ancha matnlarni qirqishibdi. Inglizcha yoki ruschasini ko‘rgan maqulroq.

@pan_diplomat

984 1 23 2 29

Xitoy XIV asrgacha dunyoning eng rivojlangan davlati edi. Oddiy misol, yevropaliklar poroxni ham aynan xitoyliklardan o‘zlashtirgan. Ilk qog‘oz pullar ham Xitoyda bosilgan.

Arrigining “Adam Smit Pekinda” kitobida, nega Xitoy XVI-XVII asrdan texnologik yetakchilik va rivojlanishda Yevropadan ortda qolganining yana bir sababini tushuntiradi.

Olim ta’kidlashicha, resusrlar zaxirasi ikki xil rivojlanish tafovutini yuzaga keltirgan. Yevropa manafakturalari Amerika qit’asida katta miqdorda xomashyo va mahsulotlar qabul qilgan. Xitoy markazi esa hududlardan bunday katta ko‘lamdagi resusrlarni olmagan.

Angliyada sanoat inqilobi boshlanishida, shubhasiz, mamlakatdagi arzon tabiiy boyliklar ham rol o‘ynagan. Ammo Amerika xomashyosiz Yevropa texnologiya va kapitali ekin maydonlari, energiya, mehnatni tejash uchun harakat qilmasdi. Ya’ni, ular resurs ko‘pligi sabab, yerga e’tiborni kamaytirib, texnologiyalarga e’tiborni kuchaytirdi va xomashyoga ishlov berishga ketadigan mehnatni kamaytirishga urindi.

Sharqiy Osiyo esa bu davrda resusrlar tanqisligi sabab, ularni tejashga majbur bo‘ldi hamda ulardan unumli foydalanish uchun qattiq mehnatga e’tibor qaratdi.

Oddiy qilib aytganda, Yevropa Shimoliy va Janubiy Amerikadek xomashyoga boy mustamlakalarga ega bo‘ldi. Xitoyda esa bunday mustamlakalar yo‘q edi. Yevropa Kapital hisobiga rivojlandi, Xitoy esa Mehnatga ko‘z tikdi.

Buni yanada aniqroq tushunish uchun insonlarni (ularning mehnatini) kolxoz, savxozlar orqali ekpluatatsiya qilgan SSSR va kapitalga asosiy e’tibor qaratgan AQSHni misol qilish mumkin.

O‘zbekiston borasida ham bu formula ishlaydi. Xonliklarda dehqonlar ayovsiz ishlatilagan, birlamchi resurs – suvning o‘zi ham kamyob bo‘lgan va bunday sharoitda undan unumli foydalanish uchun katta mehnat talab qilingan. Suv kabi boshqa xomashyolar ham to‘kin bo‘lmagan va ulardan maksimal foydalanishga harakat qilingan.

Umuman, bugungi kunda ham har qanday ziddiyatlar resusrlar ustiga quriladi. Davlatlarning asosiy vazifalaridan biri ham resusrlarni to‘g‘ri taqsimlash.

@pan_diplomat


Kecha AQSH va Kolumbiya savdo urushi boshlanishiga bir bahya qoldi. Ikki populist – Tramp va Gustavo Petro bir-biri bilan ijtimoiy tarmoqlarda dahanaki jang qildi.

Xullas, Petro ichida kolumbiyalik noqonuniy muhojirlar bo‘lgan AQSH harbiy-havo kuchlari samolyotlarini qabul qilishdan bosh tortdi, Tramp bunga javoban Kolumbiyadan import qilinadigan mahsulotlarga 25 foizlik boj joriy qilishini, Kolumbiya hukumati a’zolariga sanksiya kiritishini aytdi, Kolumbiya ham xuddi shunday javob bilan tahdid qildi.

Keyin “dakan”larning yonidagilar chiqish qilib, hech nima bo‘lmasligi, tomonlar o‘zaro murosaga erishganini ma’lum qildi.

Bu yerda e’tiborli jihati, Kolumbiya rahbariyati uning fuqarolari jinoyatchilardek qo‘llari bog‘langan, harbiy uchoqlarda tashilganidan norozi bo‘lgan. Petro kolumbiyalik muhojirlarni olib kelish uchun prezident samolyoti yuborilishini aytdi. Ancha yaxshi piar qadam.

Endi shu paytda devorga qaratib, ikki safga tizilgan o‘zbekistonliklar videosi, O‘zbekiston fuqarolarining Rossiya deport zonalarida mahkumdek saqlanishi, ba’zida kaltaklanishi ajoyib ko‘rinadi. Boshqalar hurmat qilishi uchun, davlatlar avvalo o‘zlarini o‘zlari hurmat qilishi lozim. Hech bo‘lmasa shunday publisistik tarzda.

@pan_diplomat


“Shahrimizda sogʻliqni qaqshatish ishlari, Xudogʻa shukr, bu yil juda tartibga qoʻyila boshlandi. Hifzi sihhat boʻlumining “beparvo falak”ligidan xalqimiz juda mamnun va sarafrozdir.

Bu yil eski shahardagi guzar hovuzlari mikrub (mikrob) bulogʻigʻa aylanib qoldi. Hatto, bu hovuzlarning biridan choʻchqa chiqqonligʻini ham gazetada oʻqidiq. Oshxona va kabobfoʻrushliqlarimiz boʻlsa, “kar” madaniydir. Eski shahar oshxonasidan koʻknorxonalarimiz ming qatla ozoda muntazamroqdir.

“Chashmai shifo” hovuzchasining oldidan oʻtmoqchi boʻlgʻoningizda, ehtiyot uchun, albatta, burningizni tutib oʻtishga majbur boʻlasiz.

Xulosa, shahrimiz sogʻliqni saqlash idorasini “xotirjami gov jallob” etarlik darajada toza va boshqa shaharlargʻa namuna boʻlurliq yoʻsunda pokizadir”.

Hoji Muin. “Bizda sogʻliqni qaqshatish ishlari” maqolasi, 1925-yil.

@pan_diplomat


Trampdan keyin yana bir siyosatchi hokimiyatga chiqqan 1-kuniyoq migrantlarga qarshi kurashishni boshlashni aytyapti. Merz Germaniyaning navbatdagi kansleri bo‘lishi deyarli aniq, uning partiyasi — Xristian-demokratlari ittifoqi so‘rovnomalarda yetakchi. Qolaversa, mana bunaqa to‘lqinli bayonotlar unga yaxshi yordam beryapti.

Yaqinda Ashafenburg shahrida 28-yoshli afg‘onistonlik erkak bog‘cha yoshidagi bolalarga pichoq bilan hujum qildi. Bir bola halok bo‘ldi. Bunday xabar fonida qanday qilib, “migrantlarni haydayman” degan odam tarafdorlari ko‘paymasligi mumkin?

Nihoyat, hukumatlari G‘arbni tinimsiz qoralaydigan mamlakatlar fuqarolariga G‘arb darvozalari yopilishni boshlamoqda. Lekin, AQSHdan farqli o‘laroq, Germaniyada hali umid bor. Merz katta ehtimol bilan, koalitsiya tuzadi va muhim qarorlarni ittifoqchilari bilan kelishishga majbur bo‘ladi.

@pan_diplomat


Davosda Butunjahon iqtisodiy forumi boshlandi. Unda dunyoning turli davlatlaridan kelgan minglab siyosatchilar va iqtisodchilar ishtirok etadi hamda siyosat va iqtisod borasida muhim qarorlarni qabul qiladi.

Nega bunday muhim forum aynan Shveysariyaning Davos shahrida oʻtkaziladi?

1971-yilda nemis iqtisodchisi Klaus Shvab birinchi marta 450 nafar yevropalik rahbarni uchrashuvga taklif qiladi. Oʻshanda ushbu tadbir Yevropa menejmenti simpoziumi deb nomlandi.

Shvab biznesdagi yetakchi insonlar global bozorda qanday natijalarga erishayotganini hamda muammolarni oʻzaro muhokama qilishini xohlagan. Va, albatta, Yevropa kompaniyalarining Amerika kompaniyalari bilan raqobati asosiy mavzu boʻlgan.

Shvabning oʻzi Jeneva shahrida oʻqituvchilik qilgan. Biroq uchrashuv uchun togʻ-kurort zonasi boʻlgan Davosni tanlagan.

Birinchidan, chiroyli manzara. Boy odamlarga eng avval sokinlik va goʻzal tabiat kerak.

Ammo yevropaliklar bu yerdan ham falsafiy maʼno qidirgan. Davosda Tomas Manning “Sehrli tog‘” kitobi voqealari sodir boʻladi. Asardagi bosh qahramon Gan Kastorp Davosga uch hafta dam olish uchun keladi. Ammo oxir-oqibat bu yerda yetti yil qoladi.

Bu vaqt ichida uning hayot haqidagi tushunchasi butunlay oʻzgaradi. Kitobda jamiyatning tanazzulga uchrashi va insoniyat qilayotgan bemaʼni, maʼnosiz ishlar qahramonlar misolida masxara qilinadi.

U Davosdan qaytganida Birinchi jahon urushi boshlanadi. Gan sanatoriyda tanishgan odamlar, aslida ushbu urushni boshlagan kuchlar ramzi edi. Shuningdek, baʼzi mamlakatlarning (masalan AQSh) koʻrligi ham kinoya bilan koʻrsatilgandi.

Yozuvchi bu bilan buyuk davlatlar butun sayyora miqyosidagi muammolar (ochlik, qashshoqlik, infeksiyalar, iqlim oʻzgarishi) turganda, qandaydir arzimagan, beʼmani narsalar uchun bir-biri bilan janjallashishini taʼkidlaydi. Shvab Davosda kitobdagi xato takrorlanmasligi, bu yerda katta muammolar hal qilinishi kerakligini anglatmoqchi boʻladi.

Davos forumi hozirda dunyodagi eng katta yigʻin. Bunday katta koʻlamdagi siyosatchi va ishbilarmonlarni toʻplovchi boshqa biron xalqaro tadbir deyarli yoʻq.

Oʻzaro urush yoqasida turgan Gretsiya va Turkiya munosabatlari aynan Davos uchrashuvlaridan keyin iliqlasha boshlagan. 1992-yilda bu yerda Nelson Mandela Janubiy Afrika prezidenti bilan uchrashgan. Biroq Davosning butunjahon ishbilarmonlari hamkorligi ramzi borasidagi obroʻyi yildan-yilga pasayib bormoqda. Chunki dunyo yana oʻzaro jiddiy kurashlarga kirib boryapti.

@pan_diplomat

2.1k 0 14 13 33

Trampning inauguratsiyasi zerikarli o‘tdi) Baydennikida Ledi Gaga kelib, madhiyani aytgandi. Kapitoliy artofida to‘qashuvlar bo‘lgandi. Trampning o‘tgan safargi qasamyodi ham ancha ko‘tarinki o‘tgan.

Kamala Harris yutganda, tomosha quvnoqroq bo‘lardi. Kapitoliyda Bezos, Mask va Sukerbergni emas, Teylor Svift, Ariana Grande kabi yulduzlarni ko‘rarmidik.

Bu safar respublikachi sovuq ob-havo bahona Kapitoliy ichida qasamyod qabul qila qoldi. Lekin, albatta, qishda Vashingtonda havo issiq bo‘lmaydi. Oldingi inauguratsiyalardan ham quyosh chiqib turmagan. Biroq, Tramp o‘shanda ko‘chani ham aylangan. Harna, raqs yaxshi bo‘libdi, endi Melanyadan bo‘sa olishga shlyapa xalaqit bermabdi).

@pan_diplomat


Qozoq va o‘zbek jadidchiligi o‘xshashliklari, farqlari haqida hali batafsilroq maqola qilamiz. Bukeyxanov, shubhasiz, qozoq ziyolilari orasida eng mashhur va katta obro‘ga ega inson — https://oyina.uz/uz/article/3410

@pan_diplomat


Mana bu maqolada Abdulla Qodiriy avlodi uning bobosi 1926-yilda qamalganda, uni ozod qilishda Yo‘ldosh Oxunboboyev qatnashganini aytibdi. Qizig‘i, Qodiriyni bir necha oy qamoqda yotishiga sabab bo‘lgan “Yig‘indi gaplar” maqolasida aynan Oxunboboyev va Akmal Ikromov tanqid qilingan hamda yozuvchi “rahbar xodimlarni obro‘sizlantirish” moddasi bilan qamalgandi.

Oxunboboyev Qodiriy oldida o‘zini aybdor his qilgan, lekin Akmal Ikromovga qarshi chiqolmagan bo‘lishi mumkin, albatta. Zero, Oxunboboyev iqtidori yoki yaxshi xislatlari sabab yuqoriga chiqmagan, balki kambag‘alligi va savodsizligi, tuzumga qattiq sodiqligi orqali ishonchga kirgandi. Oddiy o‘zbek dehqoni sifatida unda mehr-muhabbat borligiga ishonish mumkin. Ikromov esa Moskvada bolshevik ta’limini olgan, Cheka tabiatidagi rahbar edi.

Yana bir jihat, Qodiriy maqolasida o‘sha davrdagi O‘zbekistonning uchinchi yirik figurasi — Fayzulla Xo‘jayevni tilga olmagan. Biroq, Xo‘jayev, baribir bu voqealarda qatnashgan.

1937-yilda sobiq Buxoro xalq sho‘ro jumhuriyatining 17 nafar a’zosi bilan birga qamoqqa olingan Otaulla Xo‘jayev (BXSHJ Ichki ishlar, Xorijiya noziri, vaqtincha rahbari) tergov so‘rovlaridan birida shunday degan:

“1926-yil Julqunboy qamalganida Fayzulla Xo‘jayev uni qutqarib olgan edi... 1937-yil yanvarida Muinjon Aminjonov qamoqqa olinganida ‘Meni siquvga olishmoqda, NKVD meni ming bor otganida ham Fayzullani ularga berib qo‘ymayman. Fayzulla Xo‘jayevga aytinglar, mening oilamni tashlab qo‘ymasin’ deb ayttirib yuborgan”.

Ota Xo‘jayevning yirik arbob va millatparvar inson (u qo‘rboshilar bilan shaxsan uchrashuvlar tashkil etib, birodarlik qonini to‘kmaslik lozimligini ta’kidlagan va taslim bo‘lgan istiqlolchilarni avf qilishni so‘ragan) ekanligini hisobga olsak, u ham Qodiriy avlodi kabi aldamagan bo‘lsa kerak.

Demak, Fayzulla Xo‘jayev oxirgi daqiqalargacha o‘zbek ziyolilarni himoya qilishga uringan. Va, 1926-yildayoq Xo‘jayev va Ikromov o‘rtasida hokimiyat uchun kurash bo‘lgan. Bu qarama-qarshilik 1929-yilda Ikromov Markaziy qo‘mita bosh kotibi bo‘lishi bilan Ikromov foydasiga o‘zgargan.

Ota Xo‘jayev bu haqda ham gapirgan:

“1934-yildan Akmal Ikromov bilan bog‘liq nizoli mish-mishlar boshlandi. 1937-yil Muinjon Aminjonov Fayzulla Xo‘jayevga ‘Sal qat’iyroq bo‘l’, deganida, ‘Ey, tentak. Bu fitnalarning ortida Stalinning o‘zi turibdi-ku, hozir tinchlik kerak, qat’iyligim atrofimdagilarga zarar keltirib qo‘yadi...’ deb javob qaytargan”.
Oxir-oqibat bu kurashda har ikki tomon ham yengilgan. Xo‘jayev oldinroq, Ikromov bir o‘tib qamoqqa olingan va deyarli bir paytda otib tashlangan.

@pan_diplomat

3k 1 27 18 55

Endi Isroil siyosiy sahnasidan ham Janubiy Koreyadagi kabi chiqishlarni kutib qolamiz. G‘azodagi urushdan oldin, Netanyahu deyarli jar yoqasida edi (uni Naftali Bannet va Yair Lapid qisqa muddatga almashtirgandi ham). Urush Bibini saqlab qoldi.

Hozir, urushdan keyin Netanyahu o‘z tarafdorlari g‘azabini qayerga yo‘naltirishi qiziq. Lekin katta ehtimol yozgacha Isroilda hokimiyat almashinuvi, albatta, yuz beradi.

@pan_diplomat

2.6k 0 4 184 58

O‘zbeklar allaqachon ko‘p farzand ko‘ruvchi millatlardan safidan chiqqaniga yana bir misol.

Moskvadagu turli etnik guruhlarga mansub ayollarining farzand ko‘rish statistikasi.

Qirg‘iz, tojik va chechenlargina 2 va undan ko‘p farzand ko‘ryapti. Eng kam tug‘ilish ruslar va yahudiylar hissasiga to‘g‘ri kelgan.

@pan_diplomat


Charl Uilanning sovetlar tug‘ilishni nazorat qilmaganiga e‘tibor qaratgani bejizga emas. SSSR — abortlar soni bo‘yicha dahshatli raqamlarga ega bo‘lgan.

Ittifoq doim abortchilarni taqib qilgan. 1920-yillarda abort juda kam bo‘lgan, chunki aholi ko‘p farzand ko‘rsa-da, ularning aksariyati kasallik, gigiyena yo‘qligi uchun halok bo‘lgan. Abortga hojat bo‘lmagan.

Tibbiyot rivojlanishi bilan, endi deyarli har bir chaqaloq yashash imkoniga ega bo‘la boshlagan. Abort ommalashgan. 1936-yilda hukumat rasman abortga taqiq qo‘yib, jazo belgilangan. Biroq bu teskari natija bergan. Abort soni kamaymagan, aksincha endi odamlar tibbiy ma’lumotsiz insonlarga, kerakli sharoitlarsiz uylarda abort qildira boshlagan. Noqonuniy, tibbiy sug‘urtasiz abortlar oqibatida onalar o‘limi ko‘paygan.

Abortni taqiqlash tug‘ilishga ijobiy ta’sir ko‘rsatmagan. 1955-yilda hukumat abortga taqiqni bekor qilgan.

1960-yilda SSSR abortlar soni bo‘yicha rekord o‘rnatgan. Shu yili mamlakat SSV’si 7 mln abortni ro‘yxatga olgan. Umuman 1990-yillargacha, SSSR’da har yili 5-6 mln abort amalga oshirilgan (1980-yillardan sekin-asta himoya choralari ko‘rila boshlangan). Taqqoslash uchun, 1970-yilda AQSHda 200 ming abort operatsiyasi qilingan.

Abortdagi bunday dahshatli raqamlar, Uilan aytgandek, sovet odamlarining homiladan himoya vositalaridan foydalanishni bilmasligi bilan bog‘liq edi. Dorixonalarda bunday tabletka va vositalar deyarli sotilmagan. Natijada rejalashtirilmagan tug‘ilishlarni nazorat qilishning eng asosiy usuli — abortlar bo‘lgan. Abortlarning sezilarli qismi ayollar o‘limi bilan yakun topgan. Hozir ham Rossiya va Ukraina SSSR merosi sifatida abortlar soni bo‘yicha yetakchilardan hisoblanadi.

Davlatning bir sohaga e’tiborsizligi, katta fojealar, minglab o‘lim, yirik xarajatlarga (abort qilingan bolalar maxsus yo‘q qilingan, aholi o‘sishi sekinlashgan) sabab bo‘lishiga yaxshi misol.

@pan_diplomat

2.7k 1 12 33 45

Charl Uilanning “Yalongʻoch iqtisodiyot’’ asarida postsovet hududiga doir muhim xislatlar keltirilgan.

“Davlat iqtisodiyotning bir qismini nazorat qilsa, tanqis resurslar bozor tomonidan emas, balki avtokrat va siyosatchilar tomonidan taqsimlanadi. SSSRda ulkan poʻlat zavodlari tonnalab poʻlat ishlab chiqarardi, ammo oʻrtacha fuqaroning bitta sovun yoki sifatli hojatxona qogʻozini sotib, olishga qurbi yetmasdi.

Darhaqiqat, Sovet Ittifoqi – birinchi boʻlib kosmosga raketa uchirgani ajablanarli emas. Oddiy fuqarolar bozorda yangi meva yoki sifatli paypoq koʻpayishini afzal koʻrishsa ham, Sovet davlati hukumati resurslarni kosmik tadqiqotlar dasturiga sarflardi.

Sovet byurokratlarining resurslarni taqsimlash toʻgʻrisidagi baʼzi qarorlari ayanchli oqibatlarga olib keldi. Masalan, SSSR elitasi tugʻilishni nazorat qilishni iqtisodiy ustuvor vazifa deb bilmadi.

Sovet hokimiyati fuqarolarini kontrasepsiya vositlari bilan taʻminlashi mumkin edi, axir ular qitʻalararo raketalar, sunʻiy yoʻldoshlar ishlab chiqargan. Lekin bu tuzum homiladorlikning oldini oladigan tabletkalar, himoya vositalarni katta koʻlamda ishlab chiqarmasdi. Kontrasepsiya sovet “ulugʻ”lari tan olmaydigan, eʻtibor qaratishni istamaydigan soha edi, oqibatda oilani rejalashtirishning yagona usuli abort boʻlib qoldi. SSSRʻda bitta tugʻilishga ikkita abort toʻgʻri kelardi. Ittifoq qulagandan soʻng, Gʻarbning kontrasepsiya vositalari postsovet hududiga kirib keldi va abortlar soni keskin qisqardi”.

@pan_diplomat


Репост из: Tarixiy rasmlar
Sovetlar tomonidan bombardimon qilingan Buxoro
1920-yil

Kanalga ulanish: @tarixiy_nigoh

2k 0 13 1 79

Xorazm xalq sho‘ro jumhuriyati delegatsiyasi Buxoroda

1920-yil avgustda Bobooxun Salimov boshchiligidagi Xorazm xalq sho‘ro jumhuriyati muxtor hay’ati RSFSR bilan har tomonlama shartnomalar imzolash uchun Moskvaga boradi va qaytishda Buxoro xalq sho‘ro jumhuriyati hukumati rahbarlari bilan uchrashadi.

“Kogon vokzaliga tushganimizda, Buxoroning muvaqqat raisi, jumhuriyat xorijiya noziri Fayzulla Xo‘jayev tarafidan kishilar kelib, bizlarni faytunga mindirib, Buxoro shahridagi Xorijiya noziriga olib bordi. Unda borib, birodar Fayzullo Xo‘jayevni ko‘rib, Buxoro inqilobini tabrik qildik”, deb yozadi Salimov.

Fayzulla Xo‘jayevning iltimosiga ko‘ra, Xorazm muxtor hay’ati 1920-yil 6–8-oktyabr kunlari Buxoroda o‘tkazilgan Buxoro Xalq vakillarining I qurultoyida ishtirok etadi. Bobooxun Salimov XXSR Nozirlar kengashi raisi Polvonniyozhoji Yusupovning Fayzulla Xo‘jayevning mustaqil davlat tuzgani va qurultoy ishi yakunlariga muvaffaqiyat tilab yozgan tabrik telegrammasini buxoroliklarga topshiradi.

@pan_diplomat


Ha, bu dunyodagi eng katta demokratiyani diktaturaga aylantirayotgan odam edi (2014-yildan beri hokimiyatda).

Modi yoshligida, hozir o‘zi targ‘ib qilayotgan g‘oyalardan ancha uzoqroqda bo‘lgan. Xuddi Karimovning ‘‘Yuksak ma’naviyat kuchi’’ g’oyasi va qizi Gulnoraning ma’naviyati kabi.

@pan_diplomat


Qaysi yetakchining yoshligi?

@pan_diplomat


Jahon tizimlarining yirik tahlilchisi, buyuk olim Jovanni Arrigi kapitalizmning ilk davri(shuningdek, SSSR’dagi sanoatlashtirish davri)da dehqonlar o‘z xohishi bilan qishloqlardan ketib, zavod yoki konga ishga kirmaganini ta’kidlaydi. Chunki bu vaqtda dehqonlar hayoti ishchi hayotidan ko‘ra, yaxshiroq va farovonroq bo‘lgan.

Shuning uchun, Yevropada, kapitalizm eng rivojlangan hududlarda dehqonlarga atayin noqulay, chidab bo‘lmaydigan muhit yaratilgan. Masalan, Angliyada bu XV-XVI asrlarda, jamoa yerlari va mulklarini tugatish, dehqonlarni yersizlashtirish (enclosure, oгораживания) tarzida amalga oshirilgan. SSSR’da esa dehqon yerlari kolxoz va sovxozlar tashkil etish orqali olib qo‘yilgan.

Arrigi bu jarayonni 1960-yillarda Afrikaning janubidagi tadqiqot ishlari davomida yaqqol ko‘radi. U bu yerda Janubiy Afrikaning proletarizatsiya (ishchi sinfi ko‘paytirilishi) qilinishi va dehqonlar mulksizlantirilishini kuzatadi.

Olim Janubiy Afrika misolida kapitalizmning rivojlanishi proletarizatsiya bilan yondosh kelishi fikri har doim ham to‘g‘ri emasligini ko‘rsatadi. Proletarizatsiya — tabiiy yoki majburan amalga oshishidan qat’iy nazar, kapitalizmning rivojlanishida asosiy omil bo‘la olmaydi, uning rivoji uchun boshqa muhim shartlar ham talab qilinadi.

“Rodeziya misolida ischilashtirishning uchta holatini aniqladim, lekin ulardan faqat bittasida kapital foydaga chiqdi. Birinchi holatda, dehqonlar qishloq kapitalizmining rivojlanishiga qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini yetkazib berish orqali javob berdi, lekin ular yuqori ish haqiga qaramasdan, mehnatni asosiy tovarga aylantirmadi.

Natijada ishchi kuchi yetishmasligi mintaqa uchun doimiy muammoga aylandi. Chunki, qishloq xo‘jaligi va tog‘-kon kapital korxonalari rivojlanib borishi bilan, ular qishloq xo‘jaligi mahsulotlariga talabni yaratdi va afrikalik dehqonlar ushbu talabni qondirdi. Shu tariqa ular mehnatini sotish orqali emas, qishloq tovarlarini sotish orqali ham iqtisodda ishtirok etishi mumkin bo‘ldi va ishchiga aylanmadi.

Hukumat muammoni hal qilish uchun ko‘chmanchi qishloq xo‘jaligini qo‘llab-quvvatladi. Ular bu orqali dehqonlar orasida raqobat yaratdi hamda ularning bir qismi uzoq vaqt unumsiz yerda yoki yersiz qolishiga erishdi. Yersiz, mulksiz qolgan dehqonlar o‘z-o‘zidan mahsulot emas, mehnatini sotuvchiga ishchiga aylandi”, deb yozadi Arrigi.

Arrigi ushbu jarayonning AQSH’dagi ko‘rinishini ham yozgan. Amerikada ham kapitalizm boshida mahalliy erkin fermerlar fabrika va konlarga borib, ishlashdan bosh tortgan. Ammo Amerika elitasiga omad kulib boqqan — qora tanlilar va, ayniqsa, Yevropadan yoppasiga ko‘chib kelgan kambag‘allar orqali arzon ishchi sinfi shakllantirilgan.

@pan_diplomat


O‘zbekistonni o‘z vatani deb biluvchi, uni himoya qilishga tayyor barchaga Vatan himoyachilari kuni muborak bo‘lsin!

@pan_diplomat


O‘zbekistonda bunday emasmi? Butun dunyoda, butun tarixda shunday.

Bir paytlar qaysidir ichimlik qopqog‘idan 24 jamoa nomini yig‘ish kerak edi (qiyin chiqqani Benfika bo‘lgan). G‘olibga Spark (ilk mashina qo‘yilgan lotoreya bo‘lgan shekilli) yoki UEFA ChL finali yo‘llanmasi berilardi.

Men taniydigan, o‘zi Rossiyada ishlab keladigan odam, umid bilan o‘sha ichimlikning 10 blokini sotib olgandi. Natija — hech nima chiqmadi (bunday juda ko‘p bo‘lgan). Pullar havoga uchdi (ichimlik esa o‘zi zararli edi).

Hozir ham 25 dona Damas berdi deyilayotgan lotoreyalar tabiatan bir xil. O‘zi oylikka kun ko‘radigan odamlar hozir ham blok-blok mahsulotlar sotib oladi va 10 000 000 raqam ichida uning omadi kelishiga umid qiladi.

Omma xarakteri asrlar va chegaralar oshsa ham o‘zgarmaydi. Siyosatda ham fizikadagi kabi aniq qonuniyatlar bor.

@pan_diplomat

2.5k 0 12 18 69
Показано 20 последних публикаций.