O‘zbek tili va adabiyoti // Milliy sertifikat

#bilarmidingiz

Test ishlash jarayonida vaqtdan yutishda yordam beradigan oltin qoidalar:
1) orttirma nisbatdagi fe'l - bu o'timli fe'l degani;
2) o'zlik va majhul nisbatdag fe'l - bu o'timsiz fe'l degani;
3) buyruq-istak va shart maylidagi fe'l - bu kelasi zamon fe'li ham degani.

©gulhayo_ziyodullayeva

#Siz_buni_bilasizmi

Bugun ko'pchilikni chalg'itib qo'yadigan -ar qo'shimchasi haqida biroz gaplashamiz

a) -ar qo'shimchasi fe'l so'z turkumiga oid bo'lgan so'zga qo'shilib, hali amalga oshmagan harakatni ifodalasa, u holda kelasi zamon shakli:

Balki, u bugun biznikiga kelar.

b) -ar qo'shimchasi boshqa so'z turkumlaridan fe'l hosil qilsa, u holda so'z yasovchi qo'shimcha:

Qishda bog'imizdagi daraxtlar oqardi.

c) -ar qo'shimchasi fe'l so'z turkumidagi so'zga qo'shilib, bajaruvchi ta'siri bilan boshqa bir shaxs yoki narsa tomonidan bajarilgan harakat va holatni ifodalasa, orttirma nisbat shakli hisoblanadi:

Anvar, ukangni qaytar.

d) -ar qo'shimchasi fe'l so'z turkumiga oid bo'lgan so'zni sifatga xoslab kelsa, unda sifatdosh shakli hisoblanadi:

Ko'rar ko'zim o'zingsan, bolam.

©Onatili_Izamov

Egalik qo'shimchalarining gapdagi vazifalari:
Esda saqlang! Egalik qo’shimchalari so’zga qo’shilib bir qancha uslubiy vazifalarni bajaradi.
1.Ot va otlashgan so‘zlarga qo‘shilib, asos qismda ifodalangan narsa, belgi-xususiyat, harakat-holatlarning uch shaxsdan biriga qarashliligini bildiradi. Bu egalik qo’shimchalarining asl vazifasidir.
Masalan: mening akam, sening qalaming, uning uyi, bizning Vatanimiz, sizning maktabingiz, ularning mashinasi

2. Viloyat, shahar, tuman, korxona, muassasa nomlarida qo‘llangan III shaxs egalik qo‘shimchasi shaxsga qarashlilik ma’nosini emas, balki xoslik, umumdan
ajratilganlik ma’nosini ifodalaydi. Shuning uchun bunday birikmalarda oldingi qism qaratqich kelishigida qo‘llanilmaydi.
Masalan: Bobur bog‘i; Orol dengizi, Alisher Navoiy bog‘i, o‘qish kitobi, Toshkent shahri, Chiroqchi tumani, Jizzax viloyati, Mustaqillik bayrami

3. Sifatdosh va harakat nomlari tarkibidagi egalik qo‘shimchalari harakat bajaruvchisining shaxsi va sonini bildiradi. Shuning uchun qaratqich kelishigini olgan shaxs bildiruvchi so‘zning qo‘llanishiga ko‘pincha ehtiyoj bo‘lmaydi.

Masalan:
1. Bo‘zchi bilganin to‘qir, Baxshi bilganin o‘qir.
2. Boqqaning ikki echki, O‘shqirganing yer tebratar.
3. Mulla bilganin o‘qir, Tovuq ko‘rganin cho‘qir.
4. Mehnat qilib topganing – Qand-u asal totganing.
5. Haqiqiy inson o‘zidan boshqalarning tashvishi bilan yashashi kerak. (Gazetadan)

ESLATMA! -i, -si egalik qo‘shimchasi bir qator so‘zlarda qaratqich kelishigidagi so‘zlar bilan bog‘lanmaydi. Bunday so‘zlarda ular yaxlitlanib qolgan. O‘z vazifasini yo‘-
qotgan va ravish turkumiga o’tgan: kechasi, kunduzi, tunlari, avvallari kabi.
BMBA savolida qaysi qatorda egalik qo’shimchasi qo’llanmagan degan savolda ayni shu holat nazarda tutiladi.
Masalan:
A) Bu yerlarning yozi juda so‘lim.
B) Chin do‘st tug‘ishganingdan afzal.
C) Kechasi ishlaydi, kunduzi uxlaydi. (Ko‘rpa)
D) Toshkent shahri tez sur’atlarda rivojlanib bormoqda.

To'g'ri javob C variant

#Diqqat #imkoniyat

Assalomu alaykum.

#ESSETIME


MAVZU: Ayrim insonlar mashhurlar hayotini kuzatishni foydali deb hisoblashsa, boshqalar bunga mutlaqo qarshi fikrda.

Shu mavzuda esse yozib izohlarda qoldiring. Tekshirib beraman.

#MS 36-tipdagi testlar.
Javoblaringizni kommentda yozing!


1. Ajratib ko’rsatilgan har uchala so’z bilan ma’nodoshlik hosil qila oluvchi so’zni yozing.
1. Sizni qandaydir ayol so’rab kelgan.
2. Faqartmen borishga rozi emasman.
3. Bizning yoshimiz teng.


2. Ajratib ko’rsatilgan har uchala so’z bilan ma’nodoshlik hosil qila oluvchi so’zni yozing.
1. To’ng’ich farzand
2. Ilk qadam
3. Bosh masala


3. Ajratib ko’rsatilgan har uchala so’z bilan ma’nodoshlik hosil qila oluvchi so’zni yozing.
1. She’r yozdi.
2. Adovatlar barham topdi.
3. Jarohati tuzaldi


4. Ajratib ko’rsatilgan har uchala so’z bilan ma’nodoshlik hosil qila oluvchi so’zni yozing.
1. Asosiy darvoza
2. Yetakchi masala
3. to’ng’ich farzand

5. Ajratib ko’rsatilgan har uchala so’z bilan ma’nodoshlik hosil qila oluvchi so’zni yozing.
1. Bo’sh idish
2. Asossiz gap
3. Puch va’da



#MS 36-tipdagi savollar.


6. Ajratib ko'rsatilgan har uchala so'z bilan ma'nodoshlik hosil qiluvchi so'zni yozing.
1. Halol inson
2. Gapi rost
3. Bexato javob


7. Ajratib ko'rsatilgan har uchala so'z bilan ma'nodoshlik hosil qiluvchi so'zni yozing.
1. Yasama kulgi
2. Qalbaki imzo
3. Asossiz da’vo

Bugungi adabiyot darsimiz. Siz ham shunday mukammal savol-javob qilishni xohlaysizmi??
5-sinf yangi adabiyotni 1-qismini 56-betigacha o'qing ertaga darsni rejalashtiramiz.

Dars maqbul bo'lsa va sizlarga yoqsa shu kanalda 5-sinfni tahlil qilamiz.

Bu kanalda 7-sinf yangi adabiyotni savol-javob qilamiz.

Hayrli kech sizlarni bepul darsga taklif etaman.

Nahotki hech kim adabiyot darsliklarini birgalikda o'rganishni xohlamasa😢😢

Kanalda yangi 5-sinf yangi adabiyotni tahlil qilsak nima deysiz qatnashadiganlar izohlarda yozing shunga qarab darsni rejalashtiramiz.