🔎Vergul qachon ishlatiladi: eng asosiy 7️⃣ ta qoida
Vergul – eng koʻp ishlatiladigan tinish belgisi. Eng koʻp xato qoʻllanadigan tinish belgisi ham shu. Verguldan foydalanish qoidalarini imkon qadar ixchamlashtirdim.
Qoidalarga amal qilishda eng muhimi – mohiyatni tushunib olish. Shunga erishgan odam qoidada aynan koʻrsatilmagan oʻrinlarda ham tinish belgilarini toʻgʻri qoʻllay oladi. Quyidagi 7 ta qoida sizga bu borada yordam beradi, deb oʻylayman.
Oʻzbek tilida vergul quyidagi holatlarda ishlatiladi:
1️⃣ Uyushiq boʻlaklar va gapda takrorlangan soʻzlar bilan.
Misollar:
Sen kuychi, paxtakor, olim...
U oʻqib, yozib, tahlil qilib chiqdi.
Qani, qani, mehmonlarning qoʻliga suv quyvoringlar.
Bezovta qilib qoʻydim, uzr, uzr.
2️⃣ Ajratilgan boʻlaklar bilan.
Misollar:
Azizga, sobiq talabaga, bu soʻz yoqmadi.
Islohotlarga biz, yaʼni yoshlar ham hissa qoʻshishimiz kerak.
3️⃣ Kiritmalar (kirish soʻzlar, kirish birikmalar va kirish gaplar) va modal soʻzlar bilan.
Misollar:
Astoydil ishlansa, shubhasiz, bu yerdan yaxshi hosil olish mumkin.
Balki, bu haqda bir oʻylab koʻrarsiz.
4️⃣ Undalmalar va undov soʻzlar bilan.
Misollar:
Ogʻayni, bu masalaga yengil qarash yaramaydi.
Hoy, bu nima qilganingiz axir?!
5️⃣ Boshqa boʻlaklarga bogʻlanmagan soʻzlar bilan.
Misollar:
Qani, bu holatni oddiyroq tushuntirib bering-chi.
Bu savolga, xoʻsh, huquqshunos javob bera qolsin.
6️⃣ Muallif gapini koʻchirma gapdan ajratishda.
Misollar:
– Men bugun borolmayman, – dedi u.
“Men bugun borolmayman”, dedi u.
7️⃣ Birdan ortiq ish-harakat ifodalangan sodda gaplar, birdan ortiq kesim qatnashgan qoʻshma gaplarda.
🔖Misollar:
Dadam kelgach, osh suzildi.
Gullar ochilib, atrofga anvoyi boʻylar taraldi.
Kasbi – oʻqituvchi, mutaxassisligi – matematik, ijodkorligi ham bor.
Atrof qorongʻi, lekin daraxtlar yaqqol koʻzga tashlanadi.
Achchigʻim chiqdi-yu, ammo bildirmadim.
Yo siz keling, yo men boray.
❗️ Eslatmalar:
Undov, undalma va kiritmalar gap boshida kelganda vergul ulardan keyin, gap oʻrtasida kelganda har ikki yondan, gap oxirida kelganda ulardan oldin qoʻyiladi.
📌Qoʻshma gaplar yoki uyushiq boʻlaklar va, -u, -yu, hamda, yo (gapda bir marta qatnashsa) kabi teng bogʻlovchilar bilan bogʻlansa yoki sanalsa, ular orasiga vergul qoʻyilmaydi.
📌Vergul qavs va qoʻshtirnoq bilan qoʻllanganda ulardan keyin, tire bilan qoʻllanganda undan oldin qoʻyiladi, koʻp nuqta bilan kelganda esa tushib qoladi
@milliy_sertifikat_ona_tilii
@milliy_sertifikat_ona_tilii
Vergul – eng koʻp ishlatiladigan tinish belgisi. Eng koʻp xato qoʻllanadigan tinish belgisi ham shu. Verguldan foydalanish qoidalarini imkon qadar ixchamlashtirdim.
Qoidalarga amal qilishda eng muhimi – mohiyatni tushunib olish. Shunga erishgan odam qoidada aynan koʻrsatilmagan oʻrinlarda ham tinish belgilarini toʻgʻri qoʻllay oladi. Quyidagi 7 ta qoida sizga bu borada yordam beradi, deb oʻylayman.
Oʻzbek tilida vergul quyidagi holatlarda ishlatiladi:
1️⃣ Uyushiq boʻlaklar va gapda takrorlangan soʻzlar bilan.
Misollar:
Sen kuychi, paxtakor, olim...
U oʻqib, yozib, tahlil qilib chiqdi.
Qani, qani, mehmonlarning qoʻliga suv quyvoringlar.
Bezovta qilib qoʻydim, uzr, uzr.
2️⃣ Ajratilgan boʻlaklar bilan.
Misollar:
Azizga, sobiq talabaga, bu soʻz yoqmadi.
Islohotlarga biz, yaʼni yoshlar ham hissa qoʻshishimiz kerak.
3️⃣ Kiritmalar (kirish soʻzlar, kirish birikmalar va kirish gaplar) va modal soʻzlar bilan.
Misollar:
Astoydil ishlansa, shubhasiz, bu yerdan yaxshi hosil olish mumkin.
Balki, bu haqda bir oʻylab koʻrarsiz.
4️⃣ Undalmalar va undov soʻzlar bilan.
Misollar:
Ogʻayni, bu masalaga yengil qarash yaramaydi.
Hoy, bu nima qilganingiz axir?!
5️⃣ Boshqa boʻlaklarga bogʻlanmagan soʻzlar bilan.
Misollar:
Qani, bu holatni oddiyroq tushuntirib bering-chi.
Bu savolga, xoʻsh, huquqshunos javob bera qolsin.
6️⃣ Muallif gapini koʻchirma gapdan ajratishda.
Misollar:
– Men bugun borolmayman, – dedi u.
“Men bugun borolmayman”, dedi u.
7️⃣ Birdan ortiq ish-harakat ifodalangan sodda gaplar, birdan ortiq kesim qatnashgan qoʻshma gaplarda.
🔖Misollar:
Dadam kelgach, osh suzildi.
Gullar ochilib, atrofga anvoyi boʻylar taraldi.
Kasbi – oʻqituvchi, mutaxassisligi – matematik, ijodkorligi ham bor.
Atrof qorongʻi, lekin daraxtlar yaqqol koʻzga tashlanadi.
Achchigʻim chiqdi-yu, ammo bildirmadim.
Yo siz keling, yo men boray.
❗️ Eslatmalar:
Undov, undalma va kiritmalar gap boshida kelganda vergul ulardan keyin, gap oʻrtasida kelganda har ikki yondan, gap oxirida kelganda ulardan oldin qoʻyiladi.
📌Qoʻshma gaplar yoki uyushiq boʻlaklar va, -u, -yu, hamda, yo (gapda bir marta qatnashsa) kabi teng bogʻlovchilar bilan bogʻlansa yoki sanalsa, ular orasiga vergul qoʻyilmaydi.
📌Vergul qavs va qoʻshtirnoq bilan qoʻllanganda ulardan keyin, tire bilan qoʻllanganda undan oldin qoʻyiladi, koʻp nuqta bilan kelganda esa tushib qoladi
@milliy_sertifikat_ona_tilii
@milliy_sertifikat_ona_tilii