Toza kod yozish qoidalari: Tajribamdan kelib chiqib
Dasturlash jarayonida nafaqat kodni yozish, balki uni tushunarli, soddalashtirilgan va qo‘llab-quvvatlanadigan qilish ham muhim. Tajribamdan kelib chiqib, toza kod yozish bo‘yicha asosiy qoidalarga amal qilish dasturchi sifatida o‘sishimga katta yordam bergan. Quyida o‘zim qo‘llaydigan asosiy tamoyillar bilan bo‘lishaman.
✅ 1. Kodning o‘zi tushunarli bo‘lishi kerak
Shunday kod yozish kerakki, uni tushunish uchun ortiqcha izoh yoki sharhlarga ehtiyoj bo‘lmasin. Murakkab va chalkash kod o‘rniga lo‘nda va mantiqiy ifodalardan foydalanaman.
✅ 2. Nomlashga jiddiy yondashish
O‘zgaruvchilar, funksiyalar va sinflarga aniq va vazifasiga mos nom berish muhim. Ilgarilari shunchaki x, y kabi nomlar bilan ishlagan bo‘lsam, hozir mantiqiy va tushunarli nomlar berishga harakat qilaman.
❌ let x = 10;
✅ let userAge = 10;
✅ 3. Funksiyalar ixcham bo‘lishi kerak
Bir funksiyaga ortiqcha yuklamasdan, bitta vazifani bajaradigan qilib yozishga harakat qilaman. Agar funksiyaning kodlari uzayib ketsa, uni kichikroq bo‘laklarga ajratib chiqaman.
✅ 4. DRY tamoyiliga rioya qilish
Kodimda takrorlanishlardan qochishga harakat qilaman. Agar bir xil kod bir necha joyda ishlatilayotgan bo‘lsa, uni alohida funksiya yoki modulga ajrataman.
✅ 5. Keraksiz izohlar yozmaslik
Oldin kodni tushuntirish uchun ko‘p izoh yozishga harakat qilardim, lekin hozir izoh o‘rniga tushunarli kod yozishga intilaman. Kod shundoq ham tushunarli bo‘lsa, qo‘shimcha sharh qo‘shishning hojati yo‘q.
✅ 6. Formatlash va kod standartlariga amal qilish
Kodning o‘qilishi qulay bo‘lishi uchun har doim formatlash qoidalariga amal qilaman. Masalan, PHP da PSR-12, Python’da PEP-8, JavaScript’da esa Airbnb style guide ga rioya qilaman.
✅ 7. Kamroq global o‘zgaruvchilar ishlatish
Dasturdagi global o‘zgaruvchilar sonini kamaytirishga harakat qilaman. Chunki ular kodni murakkablashtiradi va debugging (nosozliklarni tuzatish) jarayonini qiyinlashtiradi.
✅ 8. Yagona kod uslubiga rioya qilish
Kod jamoada ishlash uchun yagona uslubda yozilishi kerak. Shu sababli, ESLint, Prettier, PHP-CS-Fixer kabi vositalardan foydalanaman.
✅ 9. Test yozish odati
Oldin kodimni test qilmasdan ishlab chiqarardim va xatoliklar ko‘p chiqardi. Hozir esa unit-testlar va avtomatlashtirilgan testlar yozishni odat qilganman. Bu xatoliklarni oldindan aniqlashga yordam beradi.
✅ 10. Kamroq bog‘liqlik (dependency) yaratish
Kodning mustaqilligini saqlashga harakat qilaman. Modullar bir-biriga bog‘liq bo‘lsa, kelajakda kodni o‘zgartirish va kengaytirish qiyinlashadi. Shu sababli, ortiqcha bog‘liqliklardan qochishga intilaman.
Siz qanday qoidalarga amal qilasiz? Fikrlaringizni kutib qolaman! 😊
#TozaKod #Dasturlash #KodSifati
💻 @jonibek_turapov
Dasturlash jarayonida nafaqat kodni yozish, balki uni tushunarli, soddalashtirilgan va qo‘llab-quvvatlanadigan qilish ham muhim. Tajribamdan kelib chiqib, toza kod yozish bo‘yicha asosiy qoidalarga amal qilish dasturchi sifatida o‘sishimga katta yordam bergan. Quyida o‘zim qo‘llaydigan asosiy tamoyillar bilan bo‘lishaman.
✅ 1. Kodning o‘zi tushunarli bo‘lishi kerak
Shunday kod yozish kerakki, uni tushunish uchun ortiqcha izoh yoki sharhlarga ehtiyoj bo‘lmasin. Murakkab va chalkash kod o‘rniga lo‘nda va mantiqiy ifodalardan foydalanaman.
✅ 2. Nomlashga jiddiy yondashish
O‘zgaruvchilar, funksiyalar va sinflarga aniq va vazifasiga mos nom berish muhim. Ilgarilari shunchaki x, y kabi nomlar bilan ishlagan bo‘lsam, hozir mantiqiy va tushunarli nomlar berishga harakat qilaman.
❌ let x = 10;
✅ let userAge = 10;
✅ 3. Funksiyalar ixcham bo‘lishi kerak
Bir funksiyaga ortiqcha yuklamasdan, bitta vazifani bajaradigan qilib yozishga harakat qilaman. Agar funksiyaning kodlari uzayib ketsa, uni kichikroq bo‘laklarga ajratib chiqaman.
✅ 4. DRY tamoyiliga rioya qilish
Kodimda takrorlanishlardan qochishga harakat qilaman. Agar bir xil kod bir necha joyda ishlatilayotgan bo‘lsa, uni alohida funksiya yoki modulga ajrataman.
✅ 5. Keraksiz izohlar yozmaslik
Oldin kodni tushuntirish uchun ko‘p izoh yozishga harakat qilardim, lekin hozir izoh o‘rniga tushunarli kod yozishga intilaman. Kod shundoq ham tushunarli bo‘lsa, qo‘shimcha sharh qo‘shishning hojati yo‘q.
✅ 6. Formatlash va kod standartlariga amal qilish
Kodning o‘qilishi qulay bo‘lishi uchun har doim formatlash qoidalariga amal qilaman. Masalan, PHP da PSR-12, Python’da PEP-8, JavaScript’da esa Airbnb style guide ga rioya qilaman.
✅ 7. Kamroq global o‘zgaruvchilar ishlatish
Dasturdagi global o‘zgaruvchilar sonini kamaytirishga harakat qilaman. Chunki ular kodni murakkablashtiradi va debugging (nosozliklarni tuzatish) jarayonini qiyinlashtiradi.
✅ 8. Yagona kod uslubiga rioya qilish
Kod jamoada ishlash uchun yagona uslubda yozilishi kerak. Shu sababli, ESLint, Prettier, PHP-CS-Fixer kabi vositalardan foydalanaman.
✅ 9. Test yozish odati
Oldin kodimni test qilmasdan ishlab chiqarardim va xatoliklar ko‘p chiqardi. Hozir esa unit-testlar va avtomatlashtirilgan testlar yozishni odat qilganman. Bu xatoliklarni oldindan aniqlashga yordam beradi.
✅ 10. Kamroq bog‘liqlik (dependency) yaratish
Kodning mustaqilligini saqlashga harakat qilaman. Modullar bir-biriga bog‘liq bo‘lsa, kelajakda kodni o‘zgartirish va kengaytirish qiyinlashadi. Shu sababli, ortiqcha bog‘liqliklardan qochishga intilaman.
📌 Xulosa
Mening tajribam shuni ko‘rsatdiki, toza kod — bu nafaqat chiroyli formatlangan kod, balki tushunarli, soddalashtirilgan va kengaytirishga qulay bo‘lgan kod. Agar yuqoridagi tamoyillarga amal qilsak, kod nafaqat o‘zimiz, balki boshqalar uchun ham tushunarli va samarali bo‘ladi.
Siz qanday qoidalarga amal qilasiz? Fikrlaringizni kutib qolaman! 😊
#TozaKod #Dasturlash #KodSifati
💻 @jonibek_turapov