#farmakologiya_takror_uchun
Dorilarning organizmga kirishi va qon aylanishiga o‘tish tezligi turli omillarga bog‘liq. Quyida ularning asosiylari keltirilgan:
- suyuqlik shaklida bo‘lgan dorilar (eritmalar, siroplar) tezroq so‘riladi.
- qattiq shakldagi dorilar (tabletka, kapsula) avval parchalanishi kerak, bu esa absorbsiya vaqtini sekinlashtiradi.
- yog‘da eriydigan dorilar hujayra membranalaridan tezroq o‘tadi.
- suvda eriydigan dorilar esa maxsus tashuvchi tizimlar orqali o‘tadi.
- oshqozon muhitida kislotali dorilar tezroq so‘riladi (masalan, aspirin).
- ishqoriy dorilar esa ingichka ichakda yaxshi so‘riladi (masalan, diazepam).
- ovqat ba’zi dorilarning so‘rilishini sekinlashtirishi yoki tezlashtirishi mumkin.
Masalan, tetratsiklin antibiotiklari sut mahsulotlari bilan qabul qilinsa, yomon so‘riladi.
- ba’zi dorilar esa ovqat bilan yaxshi so‘riladi (masalan, yog‘da eriydigan vitaminlar – A, D, E, K).
- ba’zi dori-darmonlar boshqa dorilarning so‘rilishiga to‘sqinlik qilishi mumkin.
- qon aylanishi yaxshi bo‘lgan joylarda (o‘pka, mushaklar) dorilar tezroq so‘riladi.
- qon aylanishi sust bo‘lgan joylarda (teri osti, yog‘ to‘qimalari) esa absorbsiya sekinlashadi.
- ichak shilliq qavati va hujayra membranalarining tuzilishi dorilarning so‘rilish tezligiga ta’sir qiladi.
- ba’zi dorilar faqat maxsus transport tizimlari orqali so‘riladi (masalan, glukozaning faol transport orqali o‘tishi).
- intravenoz (tomir ichiga) yuborilgan dorilar darhol qon oqimiga tushadi va 100% so‘riladi.
- intramuskulyar va teri ostiga yuborilgan dorilar asta-sekin so‘riladi.
- og‘iz orqali qabul qilingan dorilar oshqozon-ichak yo‘lidan o‘tishi kerak, bu esa vaqt talab qiladi.
Telegram kanalimiz:
@fundamedical_academy
💊 Dorilar absorbsiya tezligiga ta’sir qiluvchi omillar
Dorilarning organizmga kirishi va qon aylanishiga o‘tish tezligi turli omillarga bog‘liq. Quyida ularning asosiylari keltirilgan:
1⃣ Dorining fizik-kimyoviy xususiyatlari
- suyuqlik shaklida bo‘lgan dorilar (eritmalar, siroplar) tezroq so‘riladi.
- qattiq shakldagi dorilar (tabletka, kapsula) avval parchalanishi kerak, bu esa absorbsiya vaqtini sekinlashtiradi.
- yog‘da eriydigan dorilar hujayra membranalaridan tezroq o‘tadi.
- suvda eriydigan dorilar esa maxsus tashuvchi tizimlar orqali o‘tadi.
2️⃣ pH va atrof-muhit sharoiti
- oshqozon muhitida kislotali dorilar tezroq so‘riladi (masalan, aspirin).
- ishqoriy dorilar esa ingichka ichakda yaxshi so‘riladi (masalan, diazepam).
3️⃣ Ovqat va dorilar o‘zaro ta’siri
- ovqat ba’zi dorilarning so‘rilishini sekinlashtirishi yoki tezlashtirishi mumkin.
Masalan, tetratsiklin antibiotiklari sut mahsulotlari bilan qabul qilinsa, yomon so‘riladi.
- ba’zi dorilar esa ovqat bilan yaxshi so‘riladi (masalan, yog‘da eriydigan vitaminlar – A, D, E, K).
- ba’zi dori-darmonlar boshqa dorilarning so‘rilishiga to‘sqinlik qilishi mumkin.
4️⃣ Qon ta’minoti
- qon aylanishi yaxshi bo‘lgan joylarda (o‘pka, mushaklar) dorilar tezroq so‘riladi.
- qon aylanishi sust bo‘lgan joylarda (teri osti, yog‘ to‘qimalari) esa absorbsiya sekinlashadi.
5️⃣ Hujayra membranalarining o‘tkazuvchanligi
- ichak shilliq qavati va hujayra membranalarining tuzilishi dorilarning so‘rilish tezligiga ta’sir qiladi.
- ba’zi dorilar faqat maxsus transport tizimlari orqali so‘riladi (masalan, glukozaning faol transport orqali o‘tishi).
6️⃣ Dori yuborish usuli
- intravenoz (tomir ichiga) yuborilgan dorilar darhol qon oqimiga tushadi va 100% so‘riladi.
- intramuskulyar va teri ostiga yuborilgan dorilar asta-sekin so‘riladi.
- og‘iz orqali qabul qilingan dorilar oshqozon-ichak yo‘lidan o‘tishi kerak, bu esa vaqt talab qiladi.
📌 Xulosa
Dorini qanday qabul qilish va organizmda uning qanday so‘rilishi muhim ahamiyatga ega. Dorilarni to‘g‘ri vaqt va usulda qabul qilish davolash samaradorligini oshiradi va nojo‘ya ta’sirlarni kamaytiradi.
Telegram kanalimiz:
@fundamedical_academy